الگوی ساختاری پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی، بازیگوشی روان‎شناختی و جهت‌گیری زندگی بر اساس خودناتوان‌سازی با میانجی‌گری هوش زیباشناسی در دانش‌آموزان نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه مازندران

2 دانشجوی دوره دکتری روان شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی تهران

10.22098/jsp.2021.1341

چکیده

پژوهش حاضر با هدف پیش­بینی سرزندگی تحصیلی، بازیگوشی روان‎شناختی و جهت‎گیری زندگی دانش­آموزان نوجوان بر اساس خودناتوان­سازی با میانجی­گری هوش زیباشناسی انجام شد. جامعۀ آماری شامل دانش‎آموزان دوره متوسطه شهرستان پلدختر در سال تحصیلی 96-1397 به تعداد 3990 نفر بود. بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 350 نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. افراد نمونه بر اساس روش نمونه­گیری تصادفی مرحله­ای انتخاب گردید. پرسشنامه خودناتوان­سازی جونز و رودولف، رزندگی تحصیلی دهقانی‎زاده و همکاران، هوش زیباشناسی رشید و مهدوی، جهت‎گیری زندگی شییر و کارور و بازیگوشی روان‌شناختی شن و همکاران مورد استفاده قرار گرفت. داده­ها با استفاده از نرم‎افزار SPSS21 و AMOS22 تحلیل شد. یافته­های پژوهش نشان داد که تأثیر خودناتوان‎سازی بر هوش زیباشناسی، سرزندگی تحصیلی، بازیگوشی روان‌شناختی و جهت­گیری زندگی منفی و معنادار بود و تأثیر میانجی­گرانۀ هوش زیباشناسی بر سرزندگی تحصیلی و بازیگوشی روان‌شناختی مثبت و معنادار، ولی بر جهت‎گیری زندگی معنادار نبود. در نتیجه، در فضای مدرسه، تکیه بر هوش زیباشناسی و بهره­گیری از درک زیبایی­های جهان پیرامون در نوجوانان می‎تواند زمینۀ کاهش اثرات زیان­بار خودناتوان­سازی و پدیدایی پیامدهای مثبت تحصیلی را فراهم سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Structural modeling of predicting adolescents’ academic buoyancy, psychological playfulness and life orientation mediated by aesthetic intelligence in teenagers

نویسندگان [English]

  • Kh Rashid 1
  • F Hasanvand 2
1 Associate Professor, Department of Educational Psychology, Mazandaran University
2 Ph.D. student, Educational Psychology, Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

The purpose of this study was to explain the mediating role of aesthetic intelligence in the relation of self-handicapping on academic buoyancy, psychological playfulness and life orientation in teenagers. The population included all students of high schools in Poldokhtar city in 2017-2018 amounting to 3990 people. According to Krejcie and Morgan''s table, 350 participants were selected as the sample by multi-stage sampling. The following instruments were used to collect the data: Jones and Rudolph self-handicapping, Dehghanizadeh et al.’s academic buoyancy, Rashid et al.’s aesthetic intelligence, Shearer and Carver’s life orientation and Shen, Chick and Zinn’s psychological playfulness. The findings showed that the conceptual model of research was confirmed and self-handicapping had a significant and negative effect on aesthetic intelligence, academic buoyancy, psychological playfulness and life orientation. More importantly, aesthetic intelligence had a significant and positive effect on academic buoyancy and psychological playfulness, although, aesthetic intelligence did not have a significant effect on the participants’ life orientation. As result, in schools, self-handicapping has harmful effects on the psychological characteristics and educational outcomes of teenagers; nevertheless, relying on aesthetic intelligence can help reduce the adverse effects of this unfavorable trait and provide a good basis for the emergence of positive psychological and educational outcomes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aesthetic intelligence
  • academic buoyancy
  • life orientation
  • psychological playfulness
  • self-handicapping
تابع‎بردبار، فریبا و رستگار، احمد (1394). مدل روابط ویژگی های شخصیت و خودناتوان سازی تحصیلی: نقش واسطه ای اهداف پیشرفت. مجله آموزش در علوم پزشکی، 15 (68)، 543-530.
دهقانی­ زاده، محمدحسین؛ حسینچاری، مسعود؛ مرادی، مرتضی و سلیمانی خشاب، عباسعلی(1393). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوهای ارتباطات خانواده و ساختار کلاس؛ نقش واسطه‎ای ابعاد خودکارآمدی. فصلنامه­ی روان‌شناسی تربیتی، 32 (9)، 30-1.
ذبیح‌الهی، کاظم؛ یزدانی‌ورزنه، محمدجواد و غلامعلی لواسانی، مسعود (1391). خودکارآمدی تحصیلی و خودناتوان‌سازی در دانش‌آموزان دبیرستانی. روان‌شناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 9 (34). 212-203.
رشید، خسرو؛ حسنوند، فضل‎الله و یعقوبی، ابوالقاسم(1396). ساخت و اعتباریابی آزمون هوش زیباشناسی. روش­ها و مدل­های روان‌شناختی، 6 (8)، 96-69.
رشید، خسرو؛ مهرمحمدی، محمود؛ دلاور، علی؛ قطریفی، مریم (1387). بررسی مراحل تحول زیباشناسی در دانش­آموزان شهر تهران. فصلنامه­ی نوآوری­های آموزشی، 27 (7)، 123- 98. http://noavaryedu.oerp.ir/article_78885.html
رییسی، فاطمه؛ هاشمی، اسماعیل و فاتحی­زاده، مریم (1382). رابطه خودناتوانسازی تحصیلی دانش­آموزان با اهداف تسلط، عملکردگرا و عملکردگریز دانش‎آموز، والدین، معلم و کلاس. تازه­های علوم شناختی، 6 (3 و4)، 102-93.
شهرابی، عطیه و پاکدامن، شهلا (1395). رابطه بین خودناتوان‎سازی و حرمت خود ناپایدار: نقش واسطه‎ای ترس از ارزیابی منفی. مجله­ی روان شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 13(50)، 156 143.
صادقی، مسعود؛ یوسفوند، مهدی و قدم­پور، عزت­الله (1395). نقش خوش­بینی تحصیلی و تاب­آوری روان‌شناختی در پیش­بینی خودناتوان­سازی تحصیلی. همایش ملی علوم آموزشی، روان‌شناسی و علوم اجتماعی در آغاز هزاره­ی سوم.
صادقی­سیاح، علی (1391). نقش هنر درمانی در سازگاری تحصیلی، اجتماعی و هیجانی کودکان دارای اختلال یادگیری. مجله تعلیم و تربیت استثنایی، 112، 45-27.
صفاران، الیاس و خسروانی زنگنه، مریم (1394). تأثیر آموزش هنر در رشد خلاقیت، نوآوری و ارتقای سطح مهارت های کارآفرینی کودکان پیش دبستانی (نمونه موردی کودکان مقطع پیش دبستانی دخترانه و پسرانه مبتکر نوین آموزش و پرورش منطقه 5 تهران). فصلنامه تحقیقات بازاریابی نوین، ویژه نامه چهارمین همایش ملی مدیریت و کارآفرینی دانشگاه پیام نور مرکز خوانسار.
طاهرخانی، زهرا (1392). بررسی تاثیر آموزش هنر بر خلاقیت دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی شهرستان تاکستان در سال تحصیلی 92-91. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران رشته علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی.
عینی، ساناز؛ نریمانی، محمد و بشرپور، سجاد. (1398). پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی براساس سرزندگی تحصیلی و یادگیری خود‌راهبر دانش‌آموزان دختر. راهبردهای شناختی در یادگیری، 7(12)، 45-33.
گودرزی، محمدعلی (1380). روایی و پایایی مقیاس نومیدی بک در گروهی از دانشجویان دانشگاه شیراز. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 71 (1)، 45-32.
لکی، داوود؛ شکری، امید؛ سپاه‎منصور، مژگان و ابراهیمی، سارا (1396). رابطه تاب­آوری تحصیلی و ارزیابی‎های شناختی با خودناتوان‎سازی تحصیلی: نقش واسطه‎ای هیجان‎های پیشرفت. مجله­ی روان‌شناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 14 (55)، 343-329.
نبوی، سیدصادق (1392). نقش هنر در پرورش خلاقیت و ارتقای سلامت روانی دانش­آموزان. مجله­ی رشد آموزش، 8 (4)، 16-10.
نریمانی، محمد؛ رشیدی، جمال و زردی، بهمن. (1398). نقش خودپنداره کودکان، حمایت اجتماعی خانواده و سبک والدگری در پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان دارای ناتوانی یادگیری خاص. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 8(3)، 133-112.
نریمانی، محمد؛ عینی، ساناز و تقوی، رامین. (1395). الگوی رفتار کلاسی و خودناتوان سازی تحصیلی در دانش آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری خاص. سلامت روان کودک، 3(3)، 11-3.
هومن، حیدرعلی (1387). مدل­یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل. تهران: نشر سمت.
یوسفی‎افراشته، مجید؛ شیخی فینی، علی‎اکبر؛ مظفری صالح، سلطان حسین و رشیدی، مهران. (1390). تأثیر آموزش مؤثر هنر در پرورش خلاقیت دانش آموزان. مجله ی علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، 19 (2)، 1، 66-47.
Akin, A. (2012). The relationship self-handicapping and burnout. Journal of Psychological Reports, 110 (1), 187-196.  [Doi: 10.2466/01.02.14.PR0.110.1.187-196]
Barnett, L.A. (2007). The nature of playfulness in young adults. Personality and Individual Differences, 43 (4), 949-958. [Doi: 10.1016/j.paid.2007.02.018]
Carver, C.S., Scheier, M.F., & Segerstrom, S.C. (2010). Optimism. Clinical psychology review, 30, 789-889.
Comerford, J., Batteson, T., & Tormey, R. (2015). Academic buoyancy in second level schools: Insights from Ireland. Procedia- Social and Behavioral Sciences: seventh World Conference on Educational Sciences, 197, 98-103.
Dehghanizadeh, M.H., Hossein Chari, M., Moradi, M., & Soleimani khashab, A.A. (2014). Educational equacy and perception of patterns of family communication and classroom structure; Intermediate role of self-efficacy dimensions. Journal of Educational Psychology, 32 (9), 30-1. ( Persian)
Einy, S., Narimani, M., & Basharpoor, S. (2019). Prediction of academic achievement based on academic buoyancy and self-directed learning of female students. Cognitive Strategies in Learning, 7(12), 33-45. (Persian)  https://asj.basu.ac.ir/article_2782.html
Eisner, E.W. (2002). The arts and the creation of mind. New Haven, CT, Yale University Press publication.
Ferradas, M., Freire, C., Nunez, J. C., Pineiro, I., & Rosario, P. (2016). Motivational profiles in university students. Its relationship with self-handicapping and defensive pessimism strategies. Learning and Individual Differences, 27, 134-143. [Doi: 10.1016/j.lindif.2016.10.018]
Galatzer-Levy, I., & Bonanno, G.A. (2014). Predicting the course and consequence of depression trajectories in response to Heart Attack. Optimism and Death journl, 25 (12), 2177-2188. [Doi: 10.1177/0956797614551750]
Goodarzi, M.A. (2001). The validity and reliability of Beck Despair Scale in a group of students at Shiraz University, Journal of Social Sciences and Human Sciences, Shiraz University, 71 (1), 45-32. (Persian).
Hoei, H., & Smith, Z. (2007). Test anxiety and mathematics anxiety as a function of mediated learning experience and metacognitive skills, Thesis of doctoral, philosophy in counselor education, university of Wyoming.
Hooman, H. A. (2008). Modeling Structural Equations Using LISREL Software. Tehran. Samt publication.
Laky, D., Shokri, O., SepahMansour, Mojgan. & Ebrahimi, S. (2017). The Relationship between Academic Vulnerability and Cognitive Values with Educational Self-handicapping: The mediating role of progress emotions. Evolutionary Psychology: Iranian Psychologists, 14 (55), 343-329. (Persian)
Mahmoudian, H., Safari, H., HashemzadehVaez, H., & Mirmohammadabad, S.A. Rezvanifar, S. (2016). Investigating the relationship between life orientation and achievement goals with student life satisfaction. Journal of Educational Psychology, 11 (25), 140-125. (Persian)
Marin, P., & Brown, B. (2008). The school environment and adolescent wellbeing: beyond academics. Trend Child Research Brief, 26, 1-11.  https://eric.ed.gov/?id=ED503383
Martin, A.J. & Marsh, H.W. (2006). Academic buoyancy: Towards an understanding of student’s everyday academic resilience. Journal of School Psychology, 46 (1), 58 – 83.
McGoeigan, F. & Hoei, H. (2006). Classrooms: Goals structures and student motivation. Journal of Educational Psychology, 79 (14), 406-414. [Doi.org/10.1037/0022-0663.84.3.261]
Mega, C., Ronconi, L., & De Beni, R. (2014). What makes a good student? How emotions, self-regulated learning, and motivation contribute to academic achievement. Journal of Educational Psychology, 106 (1), 121-133. [Doi/10.1037/a0033546]
Nabavi, S.S. (2013). The role of art in fostering creativity and promoting mental health of students. Journal of Educational Growth, 8 (4), 16-10. (Persian)
Narimani, M., Einy, S., & Tagavy, R. (2016). Classroom Behavior Pattern and Academic Self-Handicapping in Students with Specific Learning Disabilities . Journal of Child Mental Health, 3 (3), 3-11. (Persian) https://childmentalhealth.ir/article-1-152-fa.html
Narimani, M., Rashidi, J., & Zardi, B. (2019). The role of children’s self-concept, family’s social support, and parenting styles in predicting academic vitality among students with specific learning disability. Journal  of Learning Disabilities, 8(3),112-133. (Persian)http://jld.uma.ac.ir/article_791.html
Peterson, C., & Seligman, M. (2004). Character strengths and virtues: Handbook and classification. New York: Oxford University Press.
Proyer, R.T. (2014). A psycho-linguistic approach for studying adult playfulness: A replication and extension toward relations with humor. Journal of Psychology, 148, 717–735.
Proyer, R.T. (2017). A new structural model for the study of adult playfulness: Assessment and exploration of an understudied individual differences variable. Personality and Individual Differences, 108, 113–122.
Putwain, D.V., & Daly, A.L. (2013). Do clusters of test anxiety and academic buoyancy differentially predict academic performance? Learning and Individual Differences journal, 27, 157 – 162.
Raisi, F., Hashemi, I., & Fatehizadeh, M. (2003). The relationship between Self-handicapping with Mastery, Functionalism and unfunctionalism purposes of Students, Parents, Teachers and Class. Advances in cognitive science, 6, 93-103. (Persian) http://icssjournal.ir/article-۱-۹۶-fa.html
Rashid, K., & Mahdavi, S. (2018). Designimg and standardization of aesthetic intelligence questionnaire. Journal of Cognitive Strategies in Learning. In print Sadeghi, M., Yousofond, M., & Ghadampour, E. (2016). The Role of Educational Optimism and Psychological resiliency in the Estimation of Self-handicapping. Conferences on Educational Sciences, Psychology and Social Sciences at the Beginning of the Third Millennium.
Rashid, K., Hasanwand, F., & Yagwobi, A. (2016). Construct and validate the aesthetic intelligence test. Methods and Psychological Models, 6 (8), 96-69. (Persian)  http://jpmm.miau.ac.ir/article_2717.html
Rashid, K., Mehrmohammadi, M., Delavar, A., & Qatrifi, M. (2008). Stages of aesthetic evolution in students of Tehran. Journal of Educational Innovations, 27(7), 98-98. (Persian) http://noavaryedu.oerp.ir/article_78885.html
Sadeghi, A. (2013). The role of art therapy in educational, social and emotional adaptation of children with learning disabilities. Exceptional Education Magazine, 112, 45-27. (Persian)
Safaran, E., & Khosravani Zanganeh, M. (2015). The Effect of Artistic Education on Creating Creativity, Innovation and Advancement of Pre-school Children's Entrepreneurship Skills (Girls and Boys Preschoolers in Modern Education of District 5 of Tehran). Journal of New Marketing Research, Special Issue, Fourth National Conference on Management and Entrepreneurship of Payame Noor University, Khansar Center. (Persian)
Schwinger, M. (2013). Structure of academic self-handicapping – global or domain- specific Construct? Learning and Individual Differences, 27, 134 – 143. [Doi: 10.1016/j.lindif.2013.07.009]
Shahrabi, A., & Pakdaman, S. (2016). Relationship between self-handicapping and unstable self-esteem: mediating role of fear of negative evaluation. Journal of Evolutionary Psychology: Iranian Psychologists, 13 (50), 156-143. (Persian)
Shen, X. S., Chick, G & Zinn, H. (2014). Validating the adult playfulness trait scale (APTS( an examination of personality, homological network of playfulness. American Journal of Play, 6, 3, 345-370. [DOI:10.5167/uzh-63532]
Sigismund, R. (2000). Reasoned perception: Art education at the end of art. Unpublished dissertation. Stanford University, Palo Alto: California.
Strassle, C.G., Mckee, E.A., & Plant, D.D. (2000). Optimism an indicator of psychological health: Using psychological assessment wisely. Personality Assessment journal, 72 (2), 190-199.
             [doi: 10.1207/S15327752JP720203]
Taabe Bordbar, F. & Rastegar, A. (2013). The relationship model of personality characteristics and self-assessment: The mediating role of progress. Journal of Education in Medical Sciences, 15 (68), 543-530. (Persian) https://ijme.mui.ac.ir/article-1-3743-fa.pdf
Taherkhani, Z. (2013). The Effect of Art Education on the Creativity of Elementary School Students in Takestan City. Thesis for master Degree, Islamic Azad University of Tehran, Social Sciences, Faculty of Social Sciences. (Persian)
Yousefi Afrasht, M., SheikhFini, A.A., Mozaffari Saleh, S.H., & Rashidi, M. (2011). The effect of effective education on students' creativity. Journal of Educational Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, 19 (2), 1, 66-47. (Persian)
Zabihalahi, K., Yazdanoorzaneh, M.J., & Gholam Ali lavasani, M. (2012). Self-efficacy and self-handicaping in high school students. Journal of Psychological Development: Iranian Psychologists, 9 (34). 212-203. (Persian).