مقایسه‌ی اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی و یادگیری خودتنظیمی بر نشاط ذهنی دانش‌آموزان دختر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روانشناسی تربیتی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

2 استادیار گروه روان ‌شناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

3 استاد گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

4 استاد گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه‌ی اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی و یادگیری خودتنظیمی بر افزایش نشاط ذهنی دانش‌آموزان دختر انجام شد.
روش‌ها: روش پژوهش حاضر آزمایشی با طرح  پیش‌آزمون، پس آزمون چندگروهی با گروه کنترل بود. از  بین دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهر اردبیل در سال تحصیلی 1398-1397 (3150نفر) به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای و براساس تمایل آزمودنی‌ها 150 دانش‌آموز در دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل انتخاب و به پرسشنامه‌ی نشاط ذهنی ریان و فردریک به عنوان ابزار اندازه‌گیری پاسخ دادند. برنامه آموزش ذهن‌آگاهی باون و مارلات (۲۰۱۱) و آموزش خودتنظیمی(پینتریچ، 1390) به عنوان مداخله در تحقیق حاضر استفاده شد.  برای آزمون فرضیه‌های تحقیق از تحلیل کوواریانس تک‌متغیره و چندمتغیره استفاده گردید.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که ذهن‌آگاهی و یادگیری خودتنظیمی بر افزایش نشاط ذهنی دانش‌آموزان دختر تاثیر معنی داری داشته (001/0>p) و در مجموع اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افزایش نشاط ذهنی دانش‌آموزان دختر بیش از روش یادگیری خودتنظیمی بوده است (05/0>p).
نتیجه‌گیری: این پژوهش تلویحات آزمایشی، پژوهشی و کاربردی زیادی را در خصوص افزایش نشاط ذهنی دانش‌آموزان دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of the effectiveness of mindfulness-based stress reduction and self-regulated learning on the mental vitality of female students

نویسندگان [English]

  • Elmira Amani 1
  • Azra Ghaffari Nouran 2
  • Touraj Hashemi 3
  • Mohammad Narimani 4
  • Mansoor Beyrami 3
1 PhD student in Educational Psychology, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
2 2. Assistant Professor, Department of Psychology, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
3 Professor, Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran
4 Professor, Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Objective: The aim of this study was to compare the effectiveness of mindfulness-based stress reduction and self-regulatory learning on increasing the mental vitality of female students.
Methods: The method of the present study was experimental with pre-test design, multi-group post-test with control group. Among female high school students in Ardabil in the academic year 2018-2019 (3150 people) by cluster random sampling method and based on the desire of the subjects, 150 students in two experimental groups and a control group were selected and the Ryan and Frederick mental vitality questionnaire as a measurement tool. They gave. Bowen & Marlatt (2011) mindfulness training program and self-regulatory training program (Pintrich, 2011) were used as an intervention in the present study. Univariate and multivariate analysis of covariance were used to test the research hypotheses.
Results: The results showed that mindfulness and self-regulated learning had a significant effect on increasing the mental vitality of female students (P<0.001) and in general, the effectiveness of mindfulness-based stress reduction on increasing the mental vitality of female students was more than the self-regulated learning method (p <0.05).
 Conclusion: This study has many experimental, research and practical implications for increasing students' mental vitality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness-based stress reduction
  • Self-regulation
  • Mental vitality
پینتریچ، پل و شونک، دیل.(2016). انگیزش در تعلیم و تربیت (نظریه، تحقیقات و کاربردها). مترجم: مهرناز شهرآرای (1398). چاپ چهارم، ناشر: علم.
حسن نیا، سمیه؛ صالح صدق‌پور، بهرام و دماوندی، مجید ابراهیم.(1393). مدل یابی رابطه ساختاری هوش هیجانی و شادکامی با واسطه گری خودکارآمدی و خودتنظیمی تحصیلی. مطالعات آموزش ویادگیری، 6(2)، 60-32.
حسین خانزاده، عباسعلی و محمدی، حاتم.(1394). نقش ظرفیت خودمهارگری و خودنظم بخشی در تبیین شادزیستی دانشجویان. فصلنامه مطالعات روان شناختی، 11(4)، 118-97. [Doi: 10.22051/psy.2016.2185]
حق‌بین، فاطمه و شیخ الاسلامی، راضیه. (1398). پیش بینی نشاط ذهنی بر اساس بهزیستی مدرسه: نقش واسطه ای سبک های خودتنظیمی هیجانی. مطالعات روانشناسی تربیتی، 16(35)، 52-23. [Doi:10.22111/jeps.2019.4986]
سلیمان نژاد، اکبر و حسینی نسب، داوود.(1391).تاثیر تعاملی آموزش راهبردهای خودتنظیمی و سبک های شناختی دانش آموزان بر عملکرد حل مسئله ریاضی. مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2)، 56-81.[Doi: 10.22099/jsli.2013.1577]        
شکیبا، منصور و ضیایی، مریم. (1391). مقایسه سلامت روان دختران دانش‌آموز تحت سرپرستی مراکز شبانه‌روزی بهزیستی با دختران دانش‌آموز دبیرستان دانشگاه در شهر زاهدان. مجله تحقیقات علوم پژشکی زاهدان، 14(2)، 60-56.
شیخ الاسلامی، راضیه و دفترچی، عفت.(1394). پیش بینی نشاط ذهنی دانش آموزان بر اساس جهت گیری های هدف و نیازهای اساسی روانشناختی. مجله روانشناسی، 19 (2)، 174-147.
صادقیان، فرهاد. (1386). شادی چیست؟ شادمان کیست؟. نشریه پیوند، 341، 21-20.
میری، تهمینه و منصوری، احمد. (1398). مقایسه درمان ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس و آموزش نوروفیدبک بر نشانگان بالینی اختلال اضطراب فراگیر: یک مطالعه کارآزمایی بالینی. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 21 (2)، 8-1.
نریمانی، محمد؛ نوری، رویا و ابوالقاسمی، عباس. (1394). مقایسه‌ی اثر بخشی راهبردهای آگاهی واج‌شناختی و چند حسی فرنالد بر پیشرفت مهارت های خواندن و درک مطلب دانش آموزان نارساخوان. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 4(3)، 120-104.              http://jld.uma.ac.ir/article_281.html
نریمانی،  محمد؛ خشنودنیای چماچائی، بهنام؛ زاهد، عادل  و ابوالقاسمی، عباس. (1395). مقایسه‌ی باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی در دانشآموزان پسر نارساخوان، نارسانویس، نارسا حساب و عادی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 5(4)، 107-87.
Bowns, C. N., & Marlatt, G.A. (2011). Mindfulness-based relapse prevention for addictive behaviors: a clinician’s guide. New York: Guilford press.
Dawood, E., Ghadeer, H.A., Mistsu, R., Almutary, N., & Alenezi, B. (2016). Relationship between test anxiety and academic achievement among undergraduate nursing students. Journal of Education and Practice, 7(2), 57-65. https://eric.ed.gov/?id=EJ1089777
Haghbin, F., & Sheikholeslami, R. (2019). The effectiveness of harm reduction training and matrix intervention program on academic procrastination in Harmed female students from relationship with opposite sex. Journal of Educational Psychology Studies, 16(35), 23-52. (Persian). [Doi: 10.22111/jeps.2019.4986]
Hassan Nia, S., Saleh Sadeghpour, B., & Damavandi, M. I. (2014). Modeling the structural relationship between emotional intelligence and happiness with mediation of academic self-efficacy and self-regulation. Learning Education Studies, 6 (2), 32-60. (Persian)
Horton- Deutsch, L., & Sars, M. (2018). Mindfulness: overcoming interactable conflict. Archives of Psychiatric Nursing, 17(4), 186-193. [Doi:10.1016/S0883-9417(03)00089-X]
Hossein Khanzadeh, A.A., Taher, M., & Mohammadi, H. (2016). The role of self-control capacity and self-regulation in explaining of happiness in students. Quaterly Journal of Psychological Studies, 11(4), 97-118. (Persian)  [Doi: 10.22051/psy.2016.2185]
Jaggi, P. & Kaushik, V. (2011). Predicting Happiness in Urban males and females Through Perception of resource adequacy. Studies on Home and Community Science, 5(1), 39-44
Miri Sargazi, T., & Mansouri A. (2019). Comparison of the effectiveness of mindfulness based on stress reduction therapy and neurofeedback training on the clinical symptoms of individual with generalized anxiety disorder: A clinical trial study. Journal of Gorgan University of Medical Sciences, 21 (2), 1-8. http://goums.ac.ir/journal/article-1-3351-fa.html
Narimani, M., & Nori, R., & Abolghasemi, A. (2015). Comparison of the effectiveness of phonological awareness strategies and Fernald multi-sensory to improve reading skill and comprehension of dyslexia students. Journal of Learning Disabilities, 4(3), 104-120. (Persian) http://jld.uma.ac.ir/article_281.html?lang=en
Narimani, M., Khoshnoodnia chomachaei,B., Zahed, A., & Abolghasemi, A. (2016). A compare motivational beliefs and self- regulation learning strategies in boy students with dyslexia, dysgraphia, dyscalculia and normal. Journal of Learning Disabilities, 5(4),87-107. (Persian) http://jld.uma.ac.ir/article_434.html?lang=en
Pintrich, P., & Schonck, D. (2016). Motivation in education (theory, research and applications). Translator: Mehrnaz Shahrarai (2019). Fourth Edition, Publisher: Alam. (Persian)
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2008). From ego-depletion to vitality: theory and findings concerning the facilitation of energy available to the self. Social and Personality Journal of Environmental Psychology, 2(2) ,702-717. [Doi:10.1111/j.1751-9004.2008.00098.x]
Sadeghian, F. (2008). What is happiness? Who is happy? Journal of Transplantation, 341, 21-20.
Shakiba, M., & Ziai, M. (2012). Comparative study of mental health of female students living in
dormitories of welfare organization and university of Sistan & Balouchestan. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences (ZJRMS), 14(2), 56-60. (Persian) https://brieflands.com/articles/zjrms-93582.html
Sheikholeslami, R., & Daftarchi, E. (2015). The prediction of students’ subjective vitality by goal orientations and basic psychological needs. Journal of Psychology, 19(2), 147-174. (Persian) https://www.sid.ir/FileServer/JF/61513947403.pdf
Soleimannejad, A., & Hosseini Nasab, D. (2012). The interactive effect of teaching students self-regulation strategies and cognitive styles on the performance of mathematical problem solving. Education and Learning Studies, 4 (2), 56-81. (Persian) [Doi:10.22099/jsli.2013.1577]