نقش حس عاملیت و ویژگی‌های انحرافی شخصیت در پیش‌بینی گرایش به اعتیاد در دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشجوی دکترای روان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

3 کارشناس ارشد روانشناسی، مربی دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی

10.22098/jsp.2020.939

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش حس عاملیت و ویژگی‌های انحرافی شخصیت در پیش‌بینی گرایش به اعتیاد در دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم انجام گرفت. پژوهش حاضر به روش توصیفی- همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه دانش‌آموزان پسر دورة دوم متوسطه مدارس دولتی شهرستان پارس‌آباد که در سال تحصیلی 96-1397 مشغول به تحصیل بودند تشکیل می‌دادند. از این جامعه نمونه‌ای به حجم 120 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند و به پرسشنامة آمادگی به اعتیاد زرگر و همکاران، حس عاملیت وودی و همکاران و انحراف شخصیتی بدفورد و همکاران پاسخ دادند. داده‌ها نیز توسط آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند. نتایج نشان داد که گرایش به اعتیاد با مؤلفه‌های سادگی و بی‌اختیاری رابطه منفی و معنادار و با مؤلفه‌های ویژگی‌های انحرافی شخصیت، فقدان اعتماد، وابستگی و اعمال خصمانه رابطه مثبت و معنادار دارد (01/0>p). نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که 37 درصد از کل واریانس گرایش به اعتیاد به وسیله حس‌عاملیت و ویژگی‌های انحرافی شخصیت تبیین می‌شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که حس عاملیت و ویژگی‌های انحرافی شخصیت توانایی پیش‌بینی گرایش نوجوانان به اعتیاد را به صورت معناداری دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of the sense of agency and deviant personality traits in predicting addiction tendency in secondary high school students

نویسندگان [English]

  • N Hajloo 1
  • V Fallahi 2
  • Sh Ahmadi 2
  • P Bagherzadeh 3
1 Professor of Psychology, University of Mohaghegh Ardabili
2 Ph.D. Students in Psychology, University of Mohaghegh Ardabili
3 M.A. in Psychology, Instructor of Payam Noor University and Islamic Azad University
چکیده [English]

The aim of this study was to examine the role of the sense of agency and deviant personality traits in predicting addiction tendency in secondary high school students. The study is descriptive-correlational. The population of this study included all male students of a state high school in Pars Abad City during 2017 academic year. 120 people from this population selected by random-cluster sampling and filled out the Addiction Potential Questionnaire of Zargar and et al, Sense of Agency Scale of Woody et al., and Personality Deviant Scale of Bedford et al. The data was analyzed by Pearson’s correlation and multiple regression. The results of correlation coefficients showed that there was a negative and significant relationship between addiction tendency and the components of simplicity and incontinence. The components of deviant characteristics of personality were lack of trust, dependence, and hostile acts has a positive and significant relationship (p < 0.01). The results of multiple regression showed that 37 percent of the total variance of tendency to addiction is explained by the sense of agency and deviant personality traits. The results of this study revealed that the sense of agency and deviant personality traits have the ability to predict the tendency to addiction in teenagers in a meaningful way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sense of agency
  • deviant personality traits
  • tendency to addiction
انجمن روان­پزشکی آمریکا (2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (ویراست پنجم). ترجمه یحیی سیدمحمدی، 1393، تهران: نشر روان.
آجیل‌چی، بیتا و نادری، امیر (1389). رابطه ویژگی‌های شخصیتی زنان معتاد با نظم اجتماعی. فصلنامه نظم و امنیت اجتماعی، 4(2)، 96-49.
آدرم، مهدیه و نیک‌منش، زهرا (1391). گرایش به مصرف مواد در جوانان براساس ویژگی‌های شخصیت. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، 2(14)، 104- 101.
بشرپور، سجاد و احمدی، شیرین (1396). نقش حس عاملیت و آلکسی‌تایمیا در پیش‌بینی مقاومت در برابر تغییر افراد مصرف کننده مواد. مجله طب انتظامی، 6(3)، 187-179.
بشرپور، سجاد (1394). الگوی روابط ساختاری ویژگی‌های انحرافی شخصیت، ادراک خطر و انگیزش درمان در افراد وابسته به مواد، نقش میانجی ادراک خطر. فصلنامه اعتیادپژوهی، 9(35)،117-100.
بشرپور، سجاد؛ احمدی، شیرین (1396). نقش حس عاملیت، آلکسی تایمیا و خودنهان‌سازی در پیش بینی مقاومت در برابر تغییر در افراد مصرف کننده مواد. طرح پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی.
بهادری خسروشاهی، جعفر و خانجانی، زینب (1392). ارتباط راهبردهای مقابله ای و خودکارآمدی با گرایش به سوءمصرف مواد در دانشجویان. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 14(53)،90-80.
پورافکاری، نصرت الله (1387). فرهنگ جامع روانشناسی روانپزشکی، جلد اول و دوم، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
پورکرد، مهدی؛ ابوالقاسمی، عباس؛ نریمانی، محمد و رضایی جمالویی، حسن (1392). بررسی اثر مستقیم و غیرمستقیم خودکارآمدی، تکانشوری، فعال‌سازی ـ بازداری رفتاری و مهارت‌های اجتماعی بر سوءمصرف مواد در دانش‌آموزان. فصلنامه اعتیادپژوهی، 7(26)، 28-11.
رستمی، چنگیز و اکبری، مریم (1394). ارتباط بین پنج عامل بزرگ شخصیت و تابآوری با آمادگی به اعتیاد مواد مخدر در بین دانشجویان. مجله روانشناسی و روان پزشکی شناخت، 2(3)، 66-53.
زرگر، یدالله؛ نجاریان، بهمن و نعامی، عبدالرضا (1387). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی، نگرش مذهبی و رضایت زناشویی با آمادگی به اعتیاد در کارکنان یک شرکت صنعتی در اهواز. مجله علوم تربیتی وروانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 15(10)، 120-99.
سادوک، ویرجینیا و سادوک، بنجامین (2015). خلاصه روانپزشکی علوم رفتاری روانپزشکی بالینی، ترجمه حسن رفیعی و فرزین رضایی (1395)، تهران: انتشارات ارجمند.
صبحی‌قراملکی، ناصر؛ حاجلو، نادر و غلام‌زاده، حانیه (1392). مقایسهی سبک‌های یادگیری، ویژگیهای شخصیتی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 2(4)، 102-82.
طارمیان، فرهاد (1383). بررسی عوامل پیش‌بین روانی - اجتماعی مصرف مواد در نوجوانان با تکیه بر نظریه گروه دوستان. پایان‌نامه دکتری رشتة روانشناسی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران.
کاظمی، حمید؛ مرتضوی، سپیده و قربانی، مریم (1392). مقایسه مکانیزم فعالیت مغزی رفتاری در بیماران مبتلا به مصرف مواد تحت درمان نگهدارنده و افراد سالم. فصلنامه اعتیادپژوهی، 8(30)، 125-114.
Ajilchi, B., & Naderi, A. (2010). The relationship between personality characteristics of addicted women and the social order. Quarterly Journal of Social Security and Health, 4 (2), 96-49. (Persian)
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Fifth Edition). Translation by Yahya Seyyed Mohammadi, 2014, Tehran: Publication Ravan. (Persian)
Ashrafi, E. (2000). Gary evaluate theory psychometric properties of personality questionnaires. Master thesis, Tarbiat Modarres University. (Persian)
Azarm, M., & Nikmanesh, Z. (2012). The tendency toward drug use in young people based on personality traits. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences, 2(14), 1014-110. (Persian)
Bahadori Khosroshahi, J., & Khanjani, Z. (2013). Relationship between coping strategies and self-efficacy with the tendency to drug abuse in students. Journal of Science and Technology in Applied Psychology, 14 (53), 80-90. (Persian)
Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117-148.
Basharpour, S. (2015). Structural relationship pattern of deviant characteristics of personality, risk perception and treatment motivation in drug abuse subjects, role of mediation of perceived risk. Addiction Discipline Study on Substance Abuse, 9 (35), 100-117. (Persian)
Basharpour, S., & Ahmadi, Sh. (2017). The role of Sense of Agency, Alexithymia and self-regulation in anticipating resistance to change in drug users. Research project at the University of Mohaghegh Ardabili. (Persian)
Bedford, A., & Deary, I.J. (2003). The Personality Deviance Scales (PDS): cross-validation, item analyses and scale development. Personality and Individual Differences, 35, 389–398.
Bedford, A., & Foulds, G. A. (1978). Manual of the Personality Deviance Scales. Windsor: NFER-Nelson.
Costa, Jr., Paul, T., & McCrae, R. (2013). The five-factor model of personality and its relevance to personality disorders. Personality and Personality Disorders: TheScience of Mental Health, 7, 17.
Deck, C., Lee, J., & Reyes, J. (2010). Personality and the Consistency of Risk Taking Behavior: Experimental Evidence.
Dollan, S. L., Martino, R. A., & Rohsenow, D. J. (2008). Self-efficacy for cocaine abstinence: Pretreatment correlates and relationship to outcomes. Addictive Behaviors, 33(5), 675-688.
Eyni, S. (2020). The effectiveness of mentalization based therapy on improving object relations of people with borderline personality disorder. Journal of Research in Psychopathology,1(1), 30-43.
Gina, M., Coon, M., David,P., & Paul, A. (2009). Self-efficacy and substance abuser: Assessment suing a brief phone interview. Journal of Substance abuser Treatment, (15), 385-391.
Gustavsson, P. J., Jonsson, E.G., Linder, J., & Weinryb, R.M. (2003). The HP5 inventory: definition and assessment of five health relevant personality traits from a five factor model perspective. Personality and Individual Differences, 35, 69-89.
Haggard, P., & Tsakiris, M. (2009). The experience of agency feelings, judgments, and responsibility. Current Directions in Psychological Science, 18(4), 242-246.
Hashemi, Z. (2020). Effectiveness of metacognitive therapy in patient with Depression: 2 years follow up. Journal of Research in Psychopathology,1(1),20-28.
Ibrahim, F., Kumar, N., & Abu Samah, B. (2011). Self-efficacy and relapsed addiction tendency: an empirical study. The Social Sciences, 6(4), 277-282.
Jose, M. G., Flor, Z. B., & Francisca, L. R. (2007). The role of personality variables in drug abuse in a Spanish university population. Journal Mental Health Addiction, 7 (3), 475- 487.
Joseph, A., & Yinfrah K. (2005). Self- efficacy as a predictor of treatments out com in adolescent substance abuser. Addictive behavior, (30), 1751-1764.
Kazemi, H., Mortazavi, S., & Ghorbani, M. (2013). Comparison of the mechanism of behavioral brain activity in patients with preservative and healthy subjects. Quarterly Journal on Addiction Research on Drug Abuse, 8(30), 114-125. (Persian)
Lopez, F., Nieto-Ruiz, A., & Ortuno, V. (2016). The role of impulsivity in dropout from treatment for cigarette smoking. Comprehensive Psychiatric, 7(55), 1609-1613.
Narimani, M., Taghizadeh Hir, S., Sadeghi, G., & Basharpoor, S. (2020). Effectiveness of visual perception training in the improvement of the working memory of students with attention-deficit hyperactivity disorder. Journal of Research in Psychopathology, 1(1),456-466.
Polito, V., Barnier, A.J., & Woody, E. Z. (2013). Developing the sense of agency rating scale (SOARS): an empirical measure of agency disruption in hypnosis. Consciousness and Cognition, 22(3), 684-696.
Pour Afkari, N. A. (2008). A Comprehensive Culture of Psychology of Psychiatry, Vol. I and II, Tehran: Farhang-e-Moosere Publication. (Persian)
Pourkord, M., Abolghasemi, A., Narimani, M., & Rezaei Jamalooi, H. (2013). Effect of direct and indirect self-efficacy, impulsivity, activation of behavioral inhibition and social skills on drug abuse in students. Quarterly Journal of Research on Addiction Research. 7(26), 11-28. (Persian)
Rostami, Ch., & Akbari, M. (2015). The relationship between the five major factors of personality and resilience with drug addiction preparedness among students. Journal of Psychology and Psychiatry. 2(3), 53-66. (Persian)
Sadouk, V., & Saduk, B. (2015). A summary of psychiatry in the behavioral sciences of clinical psychiatry, translated by Hasan Rafiei and Farzin Rezaei, 2016, Tehran: Arjmand Pub. (Persian)
Sobhi, N., Hajiloo, N., & Gholamzadeh, H. (2013). A comparison of learning styles, personality characteristics and academic performance of students with and without learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 2(4), 82-102. (Persian)
Substance Abuse and Mental Health Services Administration. (2015). National registry of evidence-based programs and practices (NREPP).
Substance Abuse and Mental Health Services Administration. National registry of evidence-based programs and practices (NREPP) 2015.
Taromian, F. (2004). Investigating psychosocial presuppositions of drug use in adolescents, based on friends' theory. Ph.D., Ph.D., Psychology, University of Medical Sciences, Tehran, Iran. (Persian)
Weed, N., Butcher, N. J., Mckenna, T., & Ben-Porath, Y. (1992). New measures for assessing alcohol and other drug problems with MMPI-2, APS & AAS, Journal of Personality Assessment, 58, 389-404.
Zargar, Y., Najarian, B., Naami, A. (2008). The relationship between personality characteristics, religious attitude and marital satisfaction with preparedness of addiction in employees of an industrial company in Ahvaz. Journal of Educational Sciences and Psychology of Shahid Chamran University of Ahvaz. 15 (10), 99-120. (Persian).