اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجان و خودانتقادی نوجوانان شهر آباده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، فارس، ایران.

2 استادیار ، گروه روان‌شناسی، واحد فیروز آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، فیروزآباد، فارس، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجان و خودانتقادی نوجوانان شهر آباده انجام بود.
روش‌ها: این پژوهش با روش نیمه‌تجربی و طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون همراه با گروه کنترل و پیگیری دوماهه انجام شد. جامعۀ آماری شامل کلیه دانش‌آموزان دختر 14 تا 18 ساله شهر آباده در سال 1402 بوده است. نمونه پژوهش شامل 68 نفر از دانش‌آموزان دختر شهر آباده بود که در محدودۀ سنی 14 تا 18 ساله قرار داشتند و به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. هر دو گروه در مرحلۀ پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری، پرسشنامۀ خود انتقادی تامسون و زاروف و پرسشنامۀ تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی را تکمیل نمودند. گروه آزمایش، طی 8 جلسه تحت آموزش مبتنی بر پذیرش وتعهد قرار گرفت. در نهایت، داده‌های جمع آوری شده با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیره (ANCOVA) و آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره (MANCOVA) مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: یافته‌های حاصل از آزمون‌های تحلیل کوواریانس تک‌متغیره و چندمتغیره نشان از تأیید اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر هر دو متغیر وابستۀ پژوهش حاضر هم در زمان پس‌آزمون و هم پیگیری با ضریب معناداری (05/0>p) داشت.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با بهره‌گیری از فنونی همانند کاربرد تکنیک‌های ذهنی، مشاهده خود به عنوان زمینه، تکنیک‌های گسلش شناختی، تصریح ارزش‌ها و عمل متعهدانه می‌تواند به عنوان یک درمان کارآمد جهت بهبود تنظیم شناختی هیجان و خودانتقادی جوانان مورد استفاده گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of acceptance and commitment-based training on cognitive emotion regulation and self-criticism among adolescents in Abadeh city

نویسندگان [English]

  • Marjan Abedi 1
  • Ali Naseri 2
1 MSc of Psychology, Department of Psychology, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Fars, Iran
2 Assistant Professor; Department of Psychology, Firozabad Branch, Islamic Azad University, Firozabad, Fars, Iran
چکیده [English]

Aim: The present study aimed to investigate the effectiveness of acceptance and commitment-based education on cognitive emotion regulation and self-criticism of adolescents in Abadeh city.
Methods: This study was conducted with a quasi-experimental method and a pre-test-post-test design with a control group and a two-month follow-up. The statistical population included all female students aged 14 to 18 in Abadeh city in 2023. The research sample included 68 female students in Abadeh city who were in the age range of 14 to 18 and were selected through purposive sampling. Then, 34 people were randomly assigned to the experimental group and 34 people to the control group. Both groups completed the Thompson and Zaroff Self-Criticality Questionnaire and the Garnevsky Cognitive Emotion Regulation Questionnaire at the pre-test, post-test, and follow-up stages. The experimental group underwent acceptance and commitment training for 8 sessions. Finally, the collected data were analyzed using univariate analysis of covariance (ANCOVA) and multivariate analysis of covariance (MANCOVA).
Findings: The findings from univariate and multivariate analysis of covariance tests confirmed the effectiveness of acceptance and commitment training on both dependent variables of the present study at both post-test and follow-up with a significant coefficient (p<0.05).
Conclusion: Based on the findings of the present study, it can be concluded that acceptance and commitment therapy using techniques such as the use of mental techniques, self-observation as a context, cognitive decompression techniques, value statement, and committed action can be used as an effective treatment to improve cognitive emotion regulation and self-criticism in young people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acceptance and commitment therapy
  • cognitive emotion regulation
  • self-criticism
  • adolescents

مراجع

احمدی رق آبادی، ع.، باقرزاده گلمکانی، ز.، اکبرزاده، م.، منصوری، ا.، و خدابخش، م. ر. (1401). مقایسه اثربخشی درمان پذیرش و تعهد و درمان فراشناختی بر راهبردهای سازگار و ناسازگار تنظیم شناختی هیجان در بیماران مبتلا به اختلال مصرف مواد تحت درمان نگهدارنده متادون. پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره، 12(1)، 60-78.     [DOI: 10.22067/tpccp.2022.70654.1118 ]
احمدی، ش.، شیخ الاسلامی، ع.، نخستین گلدوست، ا. (1403). مقایسه‌ی تاثیر آموزش مهارت‌های ابراز وجود و راهبردهای خودنظارتی بر اشتیاق تحصیلی در دانش‌آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی های یادگیری،  14(1)، 1-12.   [Doi: 10.22098/jld.2024.15394.2173]
امانی، ا.، و یاری، آ. (1400). تأثیر آموزش غنی‌سازی مبتنی بر درمان پذیرش و تعهد بر الگوهای ارتباطی و تنظیم شناختی هیجان زوجین. مشاوره و روان درمانی خانواده، 11(2)، 101-132.     [DOI: 10.22034/fcp.2022.62496 ]
بشرپور، س.، عینی، س. (1401). تدوین مدل علی سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری براساس خودکارآمدی تحصیلی و اشتیاق تحصیلی: نقش میانجی تاب‌آوری تحصیلی. مجله ناتوانی های یادگیری، 12(2)، 18-33. [Doi: 10.22098/jld.2022.7608.1814]
تقی زاده هیر، س.، نریمانی، آ.، شهبازی، س. (1402). اثربخشی آموزش جرأت‌ورزی بر بهبود عزت نفس و تنظیم شناختی هیجان کودکان دارای اختلال یادگیری خاص. مجله ناتوانی های یادگیری،13(1)، 6-16. [doi:10.22098/jld.2024.14280.2137 ]
جوانبخت، ز.، و منشئی، غ.ر. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر معنای زندگی و احساس تنهایی نوجوانان مراکز شبه خانواده. فصلنامه علمی پژوهشی مددکاری اجتماعی، 5(4)، 39-32.‎
خونساری،  ف.، فرامرزی، س. (1403). تدوین الگوی مفهومی یادگیری ریاضی و فعالیت‌های شناختی بهبود دهنده‌ یادگیری در دانش‌آموزان با اختلال ‌یادگیری ریاضی. مجله ناتوانی های یادگیری،  12(4)، 19-35. 10.22098/jld.2023.13388.2108] [Doi: 
رستمی، م.، خسروی، ف.، منصوری کریانی، ر. (1401). اثربخشی درمان مبتنی پذیرش و تعهد بر تنطیم شناختی هیجان، بهزیستی روان‌شناختی و کیفیت زندگی سالمندان. رویش روان شناسی، ۱۱ (۴) ، ۶۱-۷۴.     [DOI: ‎ 20.1001.1.2383353.1401.11.4.11.4 ]
رهبرکرباسدهی، ف.، حسین‌خانزاده، ع.، و شاکری‌نیا، ا. (1401). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجان و خودکارآمدی اجتماعی نوجوانان مبتلا به صرع. فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی، 13(2)، 1-16.    [DOI: 10.22059/japr.2022.325989.643882 ]
زارعی، ف.، یاریگرروش، م. (1402). اثر بخشی ذهن آگاهی بر عزت نفس و تعاملات اجتماعی دانش آموزان دارای نارساخوانی. مجله ناتوانی های یادگیری، 13(2)، 18-31.   [doi:10.22098/jld.2024.14138.2131]
سامانی، س.، و صادقی، ل. (1389). کفایت شاخص های روان سنجی پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان. روشها و مدلهای روان شناختی، 1(1)، 51-62.
سلطانی، م.، نریمانی، م.، موسی زاده، ت. (1403). بررسی اثر بخشی آموزش راهبرد های خود تعلیمی کلامی بر سازگاری اجتماعی و هماهنگی دیداری حرکتی دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری. مجله ناتوانی های یادگیری، 14(2)، 1-11.      [doi: 10.22098/jld.2023.13578.2120]
عزتی بابی، م.، آقاجانی، س. (1401). مقایسه اضطراب اجتماعی با رفتار قلدری - قربانی در دانش آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی های یادگیری، 12(1)، 62-72.   [doi:10.22098/jld.2022.7793.1837]
محمودی، ه. (1398). رابطه سبک های دلبستگی و گرایش به خودکشی با نقش تعدیل کنندگی خودانتقادی و وابستگی در دانشجویان. مجله روانشناسی، 23(4 )، 424-439.
 
Ahmadi, SH., Shykholeslami, A., & Nokhostin Goldoos, A. (2024). Comparing the effect of teaching self-expression skills and teaching self-monitoring strategies on academic engagement in students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 14(1),1-12. (Persian) [Doi: 10.22098/jld.2024.15394.2173]
Ahmadi Roghabadi, A., Bagherzadeh Golmakani, Z., Akbarzade, M., & Mansouri, A. (2022).Comparison of the effectiveness of acceptance and commitment therapy and metacognitive therapy on adaptive and maladaptive strategies of cognitive emotion regulation in patients with substance use disorder undergoing methadone maintenance treatment. Clinical Psychology and Counseling, 12(1), 60-78. (Persian)  [DOI:10.22067/tpccp.2022.70654.1118]
Amani, A., & Yari, A. (2022). The effect of enrichment training based on acceptance and commitment therapy on communication patterns and cognitive emotion regulation in ouples. Journal of Family Counseling and Psychotherapy, 11(2), 101-132. (Persian) [DOI: 10.22034/fcp.2022.62496 ]
Aruta, J. J. B. R., Antazo, B., Briones-Diato, A., Crisostomo, K., Canlas, N. F., & Peñaranda, G. (2021). When does selfcriticism lead to depression in collectivistic context. International Journal for the Advancement of Counselling, 43(1), 76 -87.
Basharpoor, S., Eyni, S. (2023). Developing a causal model of academic adjustment of Students with learning disabilities based on academic self-efficacy and academic eagerness: The mediating role of the academic resilience. Journal of Learning Disabilities, 12(2), 18-33. (Persian) Doi: 10.22098/jld.2022.7608.1814
Ezzatibab, M., & Aghajani, S. (2022). Comparison of social anxiety with bullying – victim behavior in students with and without learning disability. Journal of Learning Disabilities, 12(1), 62-72. (Persian) Doi:10.22098/jld.2022.7793.1837
Garnefski, N., Kraaij, V. (2006). Cognitive emotion regulationquestionnaire-development of a short 18-item (CERQ-short). Personalityand Individual Differences, 41, 1045-1053.   [DOI:10.1016/j.paid.2006.04.010]
Ghahari, S., Jamil, L., Farrokhi, N., & Davoodi, R. (2021). Comparing the effects of emotion-focused couple therapy and acceptance and commitment therapy on marital conflict and emotion regulation. Practice in Clinical of Psychology, 9(2), 121-132.
Gittins, C. B., & Hunt, C. (2020). Self-criticism and self-esteem in early adolescence: Do they predict depression?. PloS one, 15(12), e0244182.  [DOI: 10.1371/journal.pone.0244182]
Gross, J.J., & Muñoz, R.F. (1995). Emotion regulation and mental health. Clinicla Psychology: Science and Practice, 2, 151–164.
Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and commitment therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44(1(1–25.  [DOI: 10.1016/j.brat.2005.06.006]
Hayes, S. C., Strosahl, K., & Wilson, K. G. (2012). Acceptance and Commitment Therapy: The Process and Practice of Mindful Change (2nd ed.). Guilford Press.
Javanbakht, Z., & Manshey, G. (2017). The‌ effectiveness of acceptance and commitment based treatment on meaning of life and feeling lonely of adolescents in the alternative care center . Socialworkmag, 5 (4), 32-39. (Persian)
Kannan, D., & Levitt, H. M. (2013). A review of client self-criticism in  psycho therapy.  Journal of Psychotherapy Integration, 23(2), 166.   [DOI:10.1037/a0032355]
Khonsari, F., & Faramarzi, S. (2023). Developing a conceptual model of mathematical learning and cognitive activities to improve learning in students with mathematic learning disability: A qualitative study. Journal of Learning Disabilities, 12(4), 19-35. (Persian) Doi: 10.22098/jld.2023.13388.2108
Koole, S.L. (2009). The psychology of emotion regulation: An integrative review. Cognative & Emotion, 23, 4–41.   [DOI:10.1080/02699930802619031 ]
Kopala-Sibley, D. C., Zuroff, D. C., Hankin, B. L., & Abela, J. R. (2015). The development of self-criticism and dependency in early adolescence and their role in the development of depressive and anxiety symptoms. Personality and Social Psychology Bulletin, 41(8), 1094-1109.   [DOI: 10.1177/0146167215590985]
Luoma, J. B., & Platt, M. G. (2015). Shame, self-criticism, self-stigma, and compassion in Acceptance and Commitment Therapy. Current Opinion in Psychology, 2, 97-101.   [DOI: 10.1016/j.copsyc.2014.12.016]
Mahmoudi, H. (2019). Relationship between attachment styles and suicidal tendency with a moderating role of self-criticism and dependency in students. Journal of Psychology, 23(4), 424-439. (Persian)
Mechler, J., Lindqvist, K., Falkenström, F., Carlbring, P., Andersson, G., & Philips, B. (2020). Emotion regulation as a time-invariant and time-varying covariate predicts outcome in an internet-based psychodynamic treatment targeting adolescent depression. Frontiers in Psychiatry, 11, 562577.   [DOI: 10.3389/fpsyt.2020.00671]
Rahbar Karbasdehi, F., Hosseinkhanzadeh, A. A., & Shakerinia, I. (2022). The efficacy of acceptance and commitment therapy on cognitive emotion regulation and Social self-efficacy in adolescents with epilepsy.  Journal of Applied Psychological Research, 13(2), 1-16. (Persian)  [DOI: 10.22059/japr.2022.325989.643882]
Rapee, R. M., Oar, E. L., Johnco, C. J., Forbes, M. K., Fardouly, J., Magson, N. R., & Richardson, C. E. (2019). Adolescent development and risk for the onset of social-emotional disorders: A review and conceptual model. Behaviour Research and Therapy , 190, 784-791.  [DOI: 10.1016/j.brat.2019.103501]
Rostami, M., Khosravi, F., & Mansouri Koryani, R. (2022). The effectiveness of acceptance and commitment therapy on cognitive emotion regulation, psychological well-being and quality of life in the elderly. Rooyesh, 11(4), 61-74. (Persian)  [DOI: 20.1001.1.2383353.1401.11.4.11.4]
Samani, S., & Sadeghi, L. (2009). Psychometric Properties of the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire.  Psychological Models and Methods, 1(1),51-62. (Persian)
Sheppes, G., Suri, G., & Gross, J. J. (2015). Emotion regulation and psychopathology. Annual eview of Clinical Psychology, 11(1), 379-405.  [DOI: 10.1146/annurev-clinpsy-032814-112739]
Soltani, M., & Narimani, M., & Mousazadeh, T. (2025). Investigating the effectiveness of teaching verbal self-teaching strategies on social adaptation and visual motor coordination of students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 14(2), 1-11. (Persian) [DOI:10.22098/jld.2023.13578.2120]
Taghizadeh Hir, S., Narimani, A., & Shahbazi, S. (2023). The effectiveness of assertiveness training on improving self-esteem and cognitive emotion regulation in children with special learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 13(1), 6-16. (Persian) [doi: 10.22098/jld.2024.14280.2137]
Thompson, R., & Zuroff, D. C. (2004). The levels of self-riticism cale: Comparative self-criticism and internalized self-criticism. Personality and Individual Differences, 36(2), 419-430.   [DOI:10.1016/S0191-8869(03)00106-5]
Uddin, R., Burton, N. W., Maple, M., Khan, S. R., & Khan, A. (2019). Suicidal ideation, suicide planning, and suicide attempts among adolescents in 59 low-income and middle-income countries: a population-based study. The Lancet Child & Adolescent Health, 3(4), 223-233.  [DOI: 10.1016/S2352-4642(18)30403-6]
Zareii, F., & Yarigarravesh, M. (2024). Effectiveness of mindfulness on self-esteem and social interactions of students with dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 13(2), 18-31. (Persian)   [doi:10.22098/jld.2024.14138.2131
روان شناسی مدرسه و آموزشگاه
دوره 14، شماره 1
فروردین 1404
صفحه 71-81

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار