مقدمه

فناوری اطلاعاتی و ارتباطی به طور کلی و تلفن همراه به طور خاص، ، از زمان رشد سریعش (اواخر دهه 1990)، در زندگی فردی و اجتماعی بشر جایگاهی قدرتمند پیدا کرده و به فناوری جوانان تبدیل شده است. جوانان مصرف­کنندگان عمده فناوری تلفن­همراه هستند و اغلب به عنوان پیشگامان اقتباس و تکامل آن محسوب می­شوند. تلفن­همراه از نظر جوانان، مهمترین وسیله ارتباطی در زندگی روزمره محسوب شده و امروزه به وسیله‌ی ارتباطی خصوصی تبدیل شده است. جوانان از طریق تلفن­همراه می­توانند امور خود را مدیریت کرده و به حلقه بلافصل خانواده و دوستان متصل شوند. تلفن همراه بخش عظیمی از عناصر هویتی جوانان را تشکیل می­دهد به طوری که می­توان از طریق رنگ گوشی، تصاویر، موسیقی و یا فایل­هایی که در گوشی تلفن همراه خود دارند، به شخصیت و هویت آنها پی برد) کلانتری و حسنی، 1387).

استفاده از تلفن­های همراه، نه تنها در جوانان بلکه در نوجوانان نیز به عنوان بخش تقریباً ضروری زندگی روزمره مطرح است (ایشی^[1]، 2011). زمینه­یابی گسترده­ای که در سال 2007 انجام شده، نشان داده که تلفن­همراه ضروری­ترین رسانه ارتباطی برای نوجوانان است. وقتی از پاسخگویان در مورد رسانه ارتباطی ضروری سؤال شد، 40 درصد از پاسخ­دهنده­هایی که در دامنه سنی 13 تا 18 قرار داشتند، تلفن همراه را انتخاب کردند در حالی­که 9/22 درصد تلویزیون و 3/10 درصد کامپیوتر شخصی^[2] را انتخاب کردند (نیبین، شیرایشی و ترای^[3]، 2008). بر اساس زمینه­یابی انجام شده در سال 2006 نیز، 3/27 درصد از دانش­آموزان ابتدایی (در دامنه سنی 10 تا 12 سال)، 4/53 درصد از دانش­آموزان راهنمایی (13 تا 15 سال)، و 2/95 درصد از دانش­آموزان دبیرستانی (16 تا 18 سال) تلفن همراه داشتند (مدیرکل سیاست‌های جامعه متحد^[4]، 2007).

    رشد چشمگیر استفاده از تلفن­همراه و بخصوص رواج روزافزون آن در بین نوجوانان، نگرانی­های فزاینده­ای را در بین بسیاری از کارشناسان، در مورد اثرات مخرب تلفن­های همراه ایجاد کرده است (ایشی، 2011). اثرات مخرب تلفن همراه بسیار گسترده گزارش شده و از ایجاد وابستگی و اعتیاد به تلفن همراه در کاربران (کامیبو و سوگیرا^[5] ، 2005؛ بیلیوکس، واندرلیندن، دی اکرمونت، سشی و زرماتن^[6]، 2007؛ حسینی، 1384) گرفته تا اثرات روان‌شناختی و حتی پیامدهای جسمی و فیزیکی را در بر می­گیرد. تحقیقات نشان می­دهد که استفاده مفرط از تلفن همراه، موجب نوعی وابستگی شده و در مواقع شدید موجب روزمرگی کاربران می­شود. این وابستگی نیز به تدریج به عادت تبدیل شده و در نتیجه منجر به نوعی اعتیاد درکاربران می­شود (کامیبو و سوگیرا، 2005؛ بیلیوکس و همکاران، 2007؛ حسینی، 1384) که درست مانند اعتیاد به مواد مخدر، الکل، پرخوری، رابطه‌ی غیراخلاقی، بازی­های رایانه­ای و اینترنت مخرب است) حسینی، 1384). اعتیاد به تلفن همراه نیز بر اساس بررسی­ها با افسردگی کاربران رابطه داشته و این رابطه به ویژه در خانم­ها شدیدتر است. حواس­پرتی، کم­تحملی و بردباری ضعیف، کناره­گیری و فرار، از جمله علائم اعتیاد به تلفن همراه است (فان چن^[7]، 2004). شواهد همچنین نشان می­دهد که استفاده مفرط از تلفن همراه، با الگوهای رفتاری خاص مانند شب بیداری، اشتغال به تبادل پیام کوتاه و همچنین وابستگی عاطفی ارتباط دارد. به طوری­که این افراد معتقدند که بدون استفاده از تلفن همراه قادر به زندگی کردن نیستند. این یافته­ها نشان می­دهند که استفاده مداوم از تلفن همراه تأثیرات منفی زیادی بر سلامت جسمانی و روان‌شناختی کاربران دارد (کامیبو و سوگیرا، (2005.

    از آنجا که گوش کاربران موقع صحبت کردن با تلفن همراه در نزدیکی منبع میدان الکترومغناطیسی قرار دارد و فاصله آنتن تا گوش داخلی، فقط چند سانتی­متر است، این فاصله می‌تواند بسیار خطرناک باشد (کیزیلی، اوزتران، اردم، کلسیوغلو و میمن^[8]، 2003). از طرف دیگر، القاء پروتئین­های استرس تحت امواج تلفن همراه (فریتز، وایسنر، کوستر، سومر، گاس، هرمن^[9] و همکاران، 9(199، و نیز اثر این امواج روی فعالیت­های مغز )هامبلین و وود^[10]، (2002 از دیگر مضرات جسمانی تلفن همراه گزارش شده است. نتایج حاصل از برخی مطالعات نشان می‌دهد که  امواج تلفن همراه می­تواند باعث بروز علائمی مانند خستگی، سردرد، ضعف حافظه و احساس گرما در گوش گردد. اسمیت و کاستال^[11] (2003) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که پس از قرارگیری در معرض امواج تلفن همراه، خطاهای فضایی در پسران بیشتر از دختران است.

    استفاده مفرط از تلفن همراه در حوزه اجتماعی نیز مشکلاتی را به وجود آورده است. این مشکلات از آزار و اذیت صوتی اطرافیان در برخی اماکن رسمی و غیررسمی، تا ارتباط بین بزهکاری و استفاده از تلفن همراه (ایشی، 2011) و حتی افزایش احتمال قربانی جرایم شدن (اوساکا^[12]، 2009؛ به نقل از ایشی، 2011) دامنه دارد. کارگزاری سیاست ملی^[13] ژاپن، در مورد استفاده از تلفن همراه در دانش‌آموزان بزهکار گزارشی را منتشر کرده که بر اساس آن، دانش‌آموزان بزهکار بیشتر از دانش­آموزان غیربزهکار، از تلفن همراه استفاده می­کنند و حتی در بین دانش­آموزان غیربزهکار، بین میزان گرایش به بزهکاری و فراوانی استفاده از تلفن همراه نیز، رابطه مثبت معنا­دار وجود دارد (کارگزاری سیاست ملی، 2004؛ به نقل از ایشی، 2011). این همبستگی نشان می­دهد که استفاده از تلفن همراه می­تواند منجر به بروز مسائل و مشکلات جدی زیادی گردد.

    امروزه با وجود فروکش شدن تب اولیه استفاده از تلفن همراه در جامعه ما، مقبولیتش به حدی افزایش یافته که گاهی وقتها مضرات جدی و اساسی این فناوری مدرن، از نظرها پنهان می­ماند. مضراتی که در حوزه­های متنوع روان‌شناسی، اجتماعی، فرهنگی، رفتاری، پزشکی، قانونی، جزایی و ... به آسیب­زایی می­پردازد. اکثر دانش­آموزان استفاده­های مختلفی از تلفن همراه دارند و یکی از تفریحات آنها، اشتغال با تلفن همراه و برقراری ارتباط با یکدیگر است. از جمله مشکلاتی که اشتغال زیاد با تلفن همراه، ممکن است برای دانش­آموزان به عنوان آینده­سازان جامعه ایجاد کند، افت عملکرد تحصیلی یا پیشرفت تحصیلی ضعیف است که بر اساس مطالعات انجام شده روی دانشجویان، این موضوع حتی منجر به مشروط شدن و اخراج از دانشگاه نیز شده است )دیباج‌نیا، .(1384  

بنابراین علیرغم انتقادات زیادی که بر استفاده نوجوانان از تلفن همراه وارد شده، مطالعات بسیار معدودی در مورد اثرات تلفن همراه روی جنبه های مختلف اجتماعی، روان‌شناختی و جسمی و به ویژه عملکرد تحصیلی و انگیزش پیشرفت انجام شده است. لذا تحقیق حاضر با هدف بررسی ارتباط بین استفاده آسیب­زا از تلفن همراه و عملکرد تحصیلی و انگیزش پیشرفت دانش‌آموزان، درصدد پاسخگویی به این سؤالات بود که اولاً ضریب پوشش تلفن همراه و استفاده آسیب­زا از آن در بین دانش­آموزان دبیرستانی چقدر است، ثانیاً نوع کاربری تلفن همراه در بین دانش­آموزان دبیرستانی چگونه است و آیا بین استفاده آسیب­زا از تلفن همراه و عملکرد تحصیلی و انگیزش پیشرفت رابطه وجود دارد؟

روش

روش مورداستفاده در این پژوهش از نوع توصیفی همبستگی بود و جامعه‌ی آماری آن متشکل از کلیه‌ی دانش­آموزان دبیرستانی بود که در مدارس شهر خلخال، در سال تحصیلی 92-91 مشغول به تحصیل بودند. بر اساس آمار گرفته شده، تعداد این دانش­آموزان، بدون احتساب دبیرستان­های نمونه دولتی و فنی حرفه­ای، 1354 نفر بود که در سه مدرسه‌ی دخترانه و سه مدرسه‌ی پسرانه مشغول تحصیل بودند. از این جامعه، بر اساس جدول مورگان، نمونه­ای به حجم 303 نفر (175 دختر و 128 پسر)، با روش نمونه­گیری طبقه­ای نسبی انتخاب شده  و با استفاده از ابزارهای زیر اقدام به جمع­آوری اطلاعات شد:

1-     مقیاس استفاده آسیب­زا از تلفن همراه[14] (COS) : این مقیاس را جنارو، فلورس، گومز و همکاران (2007) ساخته‌اند و پایایی مقیاس به روش همسانی درونی (آلفای کرونباخ)، روی دانشجویان دختر و پسر اسپانیایی 85/0 گزارش شده است. این مقیاس بر اساس ده شاخص روان‌شناختی از راهنمای تشخیصی و طبقه­بندی اختلالات روانی است و دارای 21 آیتم است. این مقیاس بر اساس لیکرت پنج­گزینه­ای (خیلی‌کم(1)، کم(2)، تا حدی(3)، زیاد(4) و خیلی زیاد(5)) نمره­گذاری می­شود و آزمودنی­های با نمرات بالای 75 به عنوان استفاده­کننده مفرط و پایین­تر از 25 به عنوان استفاده­کننده کم تلقی می­شوند (جنارو، فلورس، گومز-ولا، گونزقلز-گیل و کابالو[15]، 2007). یاسمی­نژاد و گل­محمدیان (1390) پایایی این پرسشنامه را با استفاده از روش بازآزمایی و آلفای کرونباخ 90/0 گزارش کرده­اند.

2-     پرسشنامه‌ی نوع کاربری تلفن همراه: این پرسشنامه را منطقی (1389) تدوین کرده و شامل 29 آیتم است که بر اساس مقیاس لیکرت پنج­گزینه­ای (هرگز، تقریباً هرگز، گاهی­اوقات، تقریباً همیشه و همیشه) نمره­گذاری می­شود. آلفای کرونباخ محاسبه شده در این پرسشنامه در سطح دختران و پسران برابر با 84/0، در سطح دانشجویان دختر معادل 79/0 و در سطح پسران دانشجو معادل 78/0 بود که هر سه آلفای محاسبه شده به دلیل بالاتر بودن از 7/0 معتبر و قابل پذیرش است (منطقی، 1389).

3-     مقیاسانگیزش پیشرفت هرمنس[16]: این پرسشنامه را هرمنس(1970) ساخته که به صورت 29 جمله ناقص بیان شده که به دنبال هر جمله‌ی ناتمام، چهار گزینه ارائه شده است که به ترتیب نمره 4 تا 1 و در برخی سوالات، نمره 1 تا 4 می­گیرند. نمرات بالا در این مقیاس، نشان­دهنده‌ی انگیزش پیشرفت بالا و نمرات پایین، بیانگر انگیزش پیشرفت پایین است. از آنجا که هرمنس سوالات این پرسشنامه را بر اساس پژوهش‌های قبلی، درباره انگیزش پیشرفت به دست آورده، ضریب همبستگی هرسوال را با رفتارهای پیشرفت محاسبه کرده است. از این نظر آزمون دارای روایی می­باشد. ضریب همبستگی گزارش شده برای سوالات پرسشنامه، در دامنه­ی 30/0 تا 57/0 قرار دارند. علاوه بر این، هرمنس در مطالعه­ای، به وجود ضریب همبستگی بین این مقیاس و آزمون TAT اشاره کرده است (هرمنس،1970؛ به نقل از سابوته، 1389). ابوالقاسمی(1381) در پژوهش خود به منظور هنجاریابی آزمون انگیزش پیشرفت بر روی دانش­آموزان مقطع راهنمایی، ضریب اعتبار پرسشنامه را با روش آلفای کرونباخ 79/0 گزارش کرده است (به نقل از اکبری، 1386). هومن و عسگری (1379) نیز در پژوهشی دانشگاهی، ضریب آلفا را 87/0 به دست آوردند (به نقل از سابوته، 1389).

بعد از آماده­سازی ابزارهای جمع­آوری اطلاعات و اخذ مجوز جمع­آوری داده­ها از معاونت پژوهشی اداره­کل آموزش و پرورش استان اردبیل، کارشناسان جمع­آوری داده­ها (یک نفر آقا و یک نفر خانم) که قبلاً آموزش لازم را دیده بودند، ضمن هماهنگی با اداره آموزش و پرورش شهرستان، در دبیرستان­های شش­گانه حضور یافته و ضمن هماهنگی با مدیریت مدرسه و دبیران مربوطه، در سر کلاس­های درسی اقدام به تکمیل پرسشنامه­ها گردید. برای تجزیه و تحلیل داده­ها نیز از آزمون­های آماری خی­دو، t مستقل و ضریب همبستگی پیرسون، تحت  نرم­افزار SPSS-16،  استفاده شد.

نتایج

جدول 1 توزیع نمونه­های پژوهش را از لحاظ جنسیت، پایه و رشته تحصیلی، وضعیت اقتصادی خانواده و همچنین میانگین و انحراف­معیار سنی آنها را نشان می­دهد.

جدول 1. یافته­های توصیفی مربوط به جنسیت، پایه تحصیلی، رشته تحصیلی، وضعیت اقتصادی خانواده و سن نمونه­ها

جدول 1 نشان می­دهد که از 303 دانش­آموز موردبررسی، 175 نفر (8/57 درصد) دختر و 128 نفر (2/42 درصد) پسر بودند. بیشتر شرکت­کنندگان از لحاظ پایه‌ی تحصیلی، سال اولی بودند (4/27 درصد). از لحاظ رشته تحصیلی، رشته تجربی بیشترین درصد (4/31 درصد) و رشته ریاضی کمترین درصد (8/17 درصد) را به خود اختصاص داده بود. همچنین از لحاظ وضعیت اقتصادی خانواده، اکثر دانش­آموزان (1/53 درصد)، متعلق به طبقه اقتصادی متوسط بوده­اند. میانگین سنی آزمودنی­ها نیز 98/15 با انحراف معیار 47/1 بود.

در جدول 2، اطلاعات مربوط به ضریب پوشش تلفن همراه و استفاده آسیب­زای دانش­آموزان دبیرستانی از آن، به تفکیک جنسیت و مقایسه دو جنس با آزمون خی دو و t  آورده شده است.

جدول 2. مقایسه‌ی ضریب پوشش تلفن همراه و استفاده آسیب زا از آن در دانش­آموزان دبیرستانی به تفکیک جنسیت

جدول 2 نشان می­دهد که میزان استفاده از تلفن همراه در بین دانش­آموزان دبیرستانی بسیار بالا (7/88 %) است و در بین دانش­آموزان پسر، بیشتر از دختران است و این اختلاف معنا­دار است (01/0P<). همچنین نتایج جدول 2 نشان می­دهد که بین میزان استفاده آسیب­زا از تلفن همراه در بین دانش­آموزان دختر و پسر تفاوت معنا­داری وجود ندارد (05/0P>).

در جدول 3، یافته­های استنباطی مربوط به مقایسه عملکرد تحصیلی و انگیزش پیشرفت دانش‌آموزان استفاده­کننده از تلفن همراه و دانش­آموزانی که از تلفن همراه استفاده نمی­کنند، آورده شده است.

جدول 3. مقایسه‌ی عملکرد تحصیلی و انگیزش پیشرفت دانش­آموزان استفاده­کننده از تلفن همراه با دانش‌آموزانی که استفاده نمی_­کنند.

جدول 3 نشان می­دهد که بین عملکرد تحصیلی دانش­آموزان استفاده­کننده از تلفن همراه و دانش­آموزانی که از تلفن همراه استفاده نمی­کنند، تفاوت معنا­دار وجود ندارد ولی بین دو گروه از لحاظ میزان انگیزش پیشرفت تفاوت معنا­دار وجود دارد (01/0P<) و مقایسه میانگین­ها حاکی از بالا بودن انگیزش پیشرفت در دانش­آموزانی است که از تلفن همراه استفاده نمی­کنند.

در جدول 4، یافته­های استنباطی مربوط به ارتباط متغیرهای پژوهش مانند سن، عملکرد تحصیلی، انگیزش پیشرفت، استفاده آسیب­زا و نیز نوع کاربری تلفن همراه آورده شده است.

جدول 4. ماتریس همبستگی بین سن، عملکرد تحصیلی، انگیزش پیشرفت، استفاده آسیب زا و نوع کاربری تلفن همراه

_*= p<0.05; _**=P<0.01 

جدول 4 نشان می­دهد که بیشترین نوع کاربری تلفن همراه در دانش­آموزان دبیرستانی، استفاده برای تعمیق روابط بوده و کمترین نوع استفاده مربوط به گزینه استفاده نرم­افزاری است. همچنین نتایج نشان می­دهد که استفاده آسیب­زا از تلفن همراه با انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی، رابطه‌ی منفی (01/0P<  و 05/0P<)، و با کاربری­های استفاده به منظور تعمیق روابط، استفاده ارتباطی پیشرفته، استفاده برای آگاهی از زمان و تقویم، استفاده فنی و استفاده تفریحی خدماتی رابطه مثبت دارد (01/0P<).

بحث و نتیجه‌گیری

این مطالعه نشان داد که میزان استفاده از تلفن همراه در بین دانش­آموزان دبیرستانی بسیار بالاست (7/88 درصد) و این ضریب پوشش در دانش­آموزان پسر بیشتر از دانش­آموزان دختر است. شیوع بالای استفاده از تلفن همراه در دانش­آموزان دبیرستانی با نتایج تحقیقات زیادی مانند ثورلو[17] (2003)، مدیرکل سیاست‌های جامعه‌ی متحد (2007)،  و حیدری چروده (1389) مبنی بر استفاده زیاد دانش­آموزان از تلفن همراه همخوانی دارد ولی مقایسه نسبت­های ارائه شده نشان می‌دهد که میزان استفاده از تلفن همراه در این مطالعه بیشتر از مطالعات قبلی به استثنای مطالعه مدیرکل سیاست‌های جامعه متحد (2007) است. بر اساس مطالعه ثورلو (2003)، 80 درصد از افراد سنین 14 تا 16 سال تلفن همراه دارند و در مطالعه حیدری چروده بر روی دانش­آموزان راهنمایی و متوسطه خراسان رضوی، این میزان 29/66 درصد گزارش شده است. ولی در مطالعه مدیرکل سیاستهای جامعه متحد (2007)، میزان استفاده از تلفن همراه 2/95 گزارش شده است. یافته‌ی مربوط به بالا بودن میزان استفاده از تلفن همراه در دانش­آموزان پسر با نتایج تحقیقات حیدری چروده (1389)، یاسمی­نژاد و گل­محمدیان (1390) و یاسمی نژاد، گل­محمدیان و یوسفی (1391) مبنی بر وجود تفاوت معنا­دار در میزان استفاده دانش‌آموزان دختر و پسر از تلفن همراه همخوانی دارد. نتایج یافته­های این محققان نشان داده که پسران بیشتر از دختران از تلفن همراه استفاده می‌کنند.

در تبیین افزایش روزافزون استفاده از تلفن همراه می­توان دلایل مختلفی ارائه کرد. دلیل اول اینکه هر روز گوشی­های با قابلیت­های جدید به بازار می­آید و تلفن همراه کاربردهای متنوع­تری مانند پرداخت قبوض، عکس­برداری و فیلم­برداری پیشرفته، ضبط صدا، ماشین حساب، قابلیت اتصال به اینترنت، سرگرمی، بازی و غیره پیدا می­کند. کاربردهایی که هر فردی حتی دانش­آموزان در هر شرایطی، بالاخره به آنها نیاز پیدا می­کنند. دلیل دوم نیز به قابلیت دسترسی آسان و ارزان به تلفن همراه بر می­گردد که اپراتورهای تلفن همراه در سال‌های اخیر در فضای رقابتی با طرح‌هایی مانند سیم کارت دانش­آموزی و غیره، دسترسی دانش­آموزان به خطوط تلفن همراه را راحت­تر و ارزان­تر کرده است. استفاده بیشتر دانش­آموزان پسر از تلفن همراه را می­توان تا حد زیادی به تفاوت در آزادی عمل دو جنس و انتظارات اجتماعی و فرهنگی متفاوت از دو جنس نسبت داد که بر اساس آن، پسران ضمن داشتن آزادی عمل بیشتر، انتظارات کاری و اجتماعی بیشتری در بیرون از خانه را بایستی پاسخگو باشند.

همچنین نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که بین انگیزش پیشرفت دانش­آموزان استفاده­کننده از تلفن همراه و دانش­آموزانی که از تلفن همراه استفاده نمی­کنند، تفاوت معنا­داری وجود داشته ولی این تفاوت در عملکرد تحصیلی دو گروه معنا­دار نبود. میزان انگیزش پیشرفت دانش­آموزان استفاده‌کننده از تلفن همراه کمتر از دانش­آموزانی است که از تلفن همراه استفاده نمی­کنند. همخوانی یا ناهمخوانی این یافته با نتایج تحقیقات قبلی به دلیل عدم انجام تحقیق مشابه یا عدم انتشار نتایج مقدور نیست. انگیزش فرایندی است که رفتار هدف­گرا، از طریق آن راه­اندازی و نگهداری می­شود و انگیزه پیشرفت دربر گیرنده طراحی و تلاش برای برتری است، اما این نگرش نسبت به پیشرفت است که اهمیت دارد، نه موفقیت به خودی خود (خداپناهی، 1376). انگیزه پیشرفت عبارت است از نیروی انجام دادن خوب کارها نسبت به معیارهای عالی (ریو، 1380). بنابراین انگیزش پیشرفت پایین، دال بر فقدان هدفمندی دانش­آموز است و فقدان هدفمندی باعث افزایش اوقات فراغت دانش­آموز می­شود. وقتی اوقات فراغت زیاد باشد، یکی از گزینه­های پر کردن اوقات فراغت استفاده از تلفن همراه است که گاهاً حالت افراطی و آسیب­زا به خودش می‌گیرد.

استفاده آسیب­زا از تلفن همراه با انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی رابطه‌ی منفی دارد. یعنی هرچقدر از تلفن همراه به شکل مفرط و آسیب­زا استفاده شود، انگیزش پیشرفت کمتر شده و عملکرد تحصیلی دانش­آموزان نیز افت پیدا می­کند. این یافته با نتایج مطالعه دیباج نیا (1384) مبنی بر ارتباط استفاده آسیب­زا از تلفن همراه در دانشجویان با افت تحصیلی همخوانی دارد. همچنین این یافته علی­رغم وجود تفاوت­های روش­شناختی، با نتایج تحقیقات ببران و اخوان­طباطبایی (1390) تاحدودی همسو است که 3/43 درصد از افراد مورد پژوهش، با این نظر موافق بودند که تلفن همراه باعث ایجاد افت تحصیلی در بین دانش­آموزان می­شود. این یافته با نتایج مطالعه ایشی (2011) که نوع خاصی از استفاده آسیب­زا (پیامک) را بررسی کرده، ناهمخوان است. بر اساس مطالعه ایشان، تأثیر استفاده از پیامک موبایل روی نمرات مدرسه و بزهکاری معنا­دار نیست.

در تبیین ارتباط منفی بین استفاده آسیب­زا از تلفن همراه و عملکرد تحصیلی، اوساکا (به نقل از ایشی، 2011) به این نتیجه رسیده که استفاده­کنندگان مفرط از تلفن همراه در مقایسه با کسانی که از تلفن همراه استفاده افراطی ندارند، مدت زمان کوتاه­تری را به مطالعه اختصاص می­دهند. بنابراین وقتی دانش­آموز به دلیل مشغولیت زیاد با تلفن همراه، فرصت چندانی برای مطالعه و انجام تکالیف پیدا نکند، افت عملکرد تحصیلی وی قابل پیش­بینی و قابل توجیه خواهد بود. از طرف دیگر، استفاده بیش از اندازه دانش­آموزان از تلفن همراه، زمینه را برای ایجاد وابستگی عاطفی به تلفن همراه فراهم کرده و از این طریق هم باعث ایجاد اشتغال ذهنی زیاد، افت تمرکز و در نهایت منجر به افت تحصیلی می­شود.

انجام این مطالعه با چالش­ها و محدودیت­هایی همراه بوده که از آن جمله، می­توان به محدود بودن گستره اجرا به مناطق شهری و عدم بررسی موضوع در مناطق روستایی، اجرای مطالعه بر روی دانش­آموزان مدارس دولتی و عدم بررسی دانش‌آموزان مدارس غیردولتی، محدود بودن مکان اجرای مطالعه به سطح شهر خلخال، کمبود پژوهش‌های مرتبط انجام شده در داخل و خارج از کشور بر روی دانش­آموزان و همکاری ضعیف مسئولین برخی از مدارس با پژوهشگر اشاره کرد. با استناد به نتایج حاصل از این پژوهش، پیشنهاد می­شودکه مفهوم استفاده‌ی آسیب­زا از تلفن همراه در دانش­آموزان دبیرستانی و حتی مقاطع پایین­تر، مورد بررسی جدی­تری قرار گیرد تا با شناسایی هر چه سریع­تر و دقیق­تر این موضوع در سنین پایین­تر، اقدامات کنترلی متناسبی برای کاستن از شدت مشکل و جلوگیری از تبعات منفی آن در آینده تحصیلی و کاری، انجام گیرد.