اثربخشی آموزش روش مطالعه مبتنی بر نقشه‌ذهنی بر درگیری-تحصیلی و مؤلفه‌های آن در دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مشاوره ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه علوم تربیتی و روان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه علوم تربیتی و روان شناسی ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی، تهران، ایران.

چکیده

  هدف: هدف پژوهش حاضر، اثر­بخشی آموزش روش مطالعه مبتنی بر نقشه ذهنی بر درگیری­ تحصیلی و مؤلفه ­های آن در دانش­آموزان بود.
  روش ­ها: پژوهش حاضر، از نوع نیمه آزمایشی و جامعه آماری آن شامل ﮐﻠﯿﻪ دانش­آموزان پسر پایه هشتم مدارس شهر یزد در ﺳـﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ 99-98 بود، که درمجموع تعداد 50 دانش­ آموز با استفاده از روش نمونه­ گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای به‌عنوان نمونه، انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه، هر گروه 25 نفر، جایگزین شدند. گروه آزمایش تحت 10 جلسه آموزش روش مطالعه مبتنی بر نقشه­ ذهنی قرارگرفت؛ درحالی­که گروه کنترل هیچ مداخله­ ای دریافت نکرد. برای اندازه­گیری متغیرها، در هر دو گروه پرسشنامه­ درگیری ­تحصیلی ریو (2013) اجرا شد و داده­ های به‌دست‌آمده از اجرای پیش ­آزمون و پس ­آزمون با استفاده از روش تحلیل کوواریانس تک متغیری و چند متغییری (MANCOVA) مورد تجزیه­ و تحلیل قرارگرفت. یافته ­ها: نتایج نشان ­داد، آموزش روش مطالعه مبتنی ­بر نقشه ­ذهنی باعث افزایش درگیری­ تحصیلی دانش ­آموزان در مقایسه­ با گروه کنترل در پس ­آزمون شد (01/0>P).
نتیجه ­گیری: بنابراین روش مطالعه مبتنی بر نقشه­ ذهنی می ­تواند برای افزایش درگیری­ تحصیلی دانش­آموزان در مراکز آموزشی مورد استفاده قرارگیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of mind map-based study method on students' academic engagement and Its components in students

نویسندگان [English]

  • Mohammad shahab Mohammad Akhoundi 1
  • Najaf Tahmasbipour 2
  • sadegh nasri 3
1 Master of Counseling, Faculty of Humanities, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Educational Sciences and Psychology, Faculty of Humanities, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Educational Sciences and Psychology, Faculty of Humanities, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Objective: The aim of this study was to investigate the effectiveness of mind map-based study method on students' academic engagement and Its components.
Methods: The current study method is a quasi- experimental and Statistical population consisted of all the grade eight male students of Yazd schools were in 2019-2020. 50 students were selected by cluster random sampling method and they were divided into two groups (25 students in each group) by a simple random sampling method. The experiment group had 10 sessions of mind map-based studying method, while the control group received no intervention. To measure the variants, Reeve's academic engagement survey (2013) were used for both groups. The obtained data from pre-test and post-test were analyzed using multivariate and univariate analysis of covariance.
Results: The results showed that teaching the study method based on mind map improved the academic engagement of students in comparison with the control group in the post-test (P<0/01).
Conclusion: Thus, mind mapping study method can be used to increase student academic engagement in educational centers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic engagement
  • Mind map
  • Students
  • Study method
بازان، تونی (2011). نقشه ذهن، ترجمه عفت داودی (1393). قم: انتشارات بو کتاب.
بتولی، زهرا و حسینی بهشتی، ملوک السادات (1395). واکاوی کاربرد نقشه‌های مفهومی جهت تسهیل و بهبود فعالیت­های دانشگاهی. فصلنامه نظام­ها و خدمات اطلاعاتی، 5 (1،2)، 65-82.  https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=309294
خلیلی آذر، هایده. (1394). مقایسه اثربخشی آموزش راهبردهای خود نظارتی و مهارت‌های مطالعه بر خودکارآمدی و درگیری تحصیلی دانش آموزان دبیرستان. رساله دکتری، دانشکده روانشناسی تربیتی دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع).
رمضانی، ملیحه و خامسان، احمد. (1396). شاخص‌های روان‌سنجی پرسشنامه درگیری­تحصیلی ریو 2013؛ با معرفی درگیری عاملی. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، 8(29)، 185-204. https://dx.doi.org/10.22054/jem.2018.22660.1555
زلالی، بهروز و قربانی، فاطمه. (1393). مقایسه‌ی انگیزش تحصیلی و اشتیاق به مدرسه در دانش‌آموزان با و بدون نارساخوانی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 3(4)، 44- 58.
سبزیان، سعیده؛ قدم پور، عزت اله و میردریکوند، فضل‌الله (1398). ارائه مدل علّی درگیری تحصیلی و اخلاق تحصیلی با تقلب تحصیلی: نقش میانجی‌گری خودکارآمدی تحصیلی. روان‌شناسی مدرسه، 8(4)، 131-155.  doi: 10.22098/jsp.2020.869
سلیمان پور، هادی. (1395). تأثیر رمان‌های گرافیکی (نقشه ذهنی) بر میزان یادگیری، یادداری و درگیری تحصیلی دانشجویان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه بیرجند.
سلیمی نژاد، صغرا. (1394). تأثیر آموزش روش‌های مطالعه (خواندن بدون نوشتن، خط کشیدن زیر نکات مهم، یادداشت‌برداری و خلاصه‌نویسی) بر درگیری تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه ششم کوهدشت، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
سماوی، سید عبدالوهاب؛ ابراهیمی، کلثوم و جاودان، موسی (1395). بررسی رابطه درگیری­های تحصیلی، خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در دانش­آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس. دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 4 (7)، 71-92.
سیف، علی‌اکبر؛ فرخی، نورعلی؛ صالحی نژاد، نسرین و فریبرز، درتاج. (1396). اثربخشی بسته آموزشی مبتنی بر نرم‌افزار چندرسانه‌ای ساخت نقشه ذهنی بر مهارت‌های شناختی درس علوم در دانش­آموزان دختر پایه هشتم. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 11(38)، 7-37.
صداقت، زینب؛ حاجی یخچالی، علیرضا؛ شهنی ییلاق، منیجه و مکتبی غلامحسین. (1395). آزمون مقایسه مدل رابطه علی هدف‌های پیشرفت و دوستی با عملکرد ریاضی با میانجیگری انواع کمک طلبی در دانش­آموزان دختر مدارس استعدادهای درخشان و عادی دوره متوسطه اول شهر اهواز. مجله روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 7(25)، 45-66.
صیف، محمدحسن؛ رستگار، احمد؛ طالبی، سعید؛ یادگار، میترا و قائدی، راهیل. (1399). ارائه مدل علّی روابط ابعاد جهت‌گیری اهداف پیشرفت و کمک طلبی تحصیلی: نقش درگیری تحصیلی و خودکارآمدی. روان‌شناسی مدرسه، 9(3)، 139-161.
غلامعلی لواسانی، مسعود؛ مهدی پور مارالانی، فرناز و حجازی، الهه. (1396). الگوی ساختاری رابطه دل‌بستگی به معلم، درگیری تحصیلی و اضطراب امتحان. فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 8(3)، 69-88. https://dx.doi.org/10.22059/japr.2017.70994
 
فرهادی، علی؛ ساکی، کوروش؛ قدم پور، عزت اله؛ خلیلی گشنیگانی، زهرا و چهری، پرستو. (1395). پیش‌بینی ابعاد درگیری تحصیلی بر اساس مؤلفه‌های سرمایه روان‌شناختی دانشجویان. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 9(2)، 127-133. http://edcbmj.ir/article-1-969-fa.html
قدم پور، عزت‌الله؛ رحیمی پور، طاهره و غضنفری، فیروزه. (1397). اثربخشی آموزش راهبردهای حافظه فعال برانگیزش پیشرفت و عملکرد خواندن دانش آموزان نارساخوان مقطع ابتدایی. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 19 (4)، 124-136. https://dx.doi.org/10.30486/jsrp.2018.545644
مصر آبادی، جواد و صیادی، صادق. (1397). فرا تحلیل اثربخشی آموزش نقشه مفهومی بر شاخص‌های شناختی، فراشناختی و عاطفی پیشرفت تحصیلی. راهبردهای شناختی در یادگیری، 6 (11)، 68-94 https://dx.doi.org/10.22084/j.psychogy.2018.12275.1491
مهنا، سعید؛ طالع پسند، سیاوش و رستمی، شهلا. (1399). هویت تحصیلی، انگیزش درونی و خودکارآمدی به­عنوان پیش‌بینی کننده­های درگیری شناختی عمیق. فصلنامه پژوهش در نظام­های آموزشی، 14(48)، 7-22.
 
Abi‐El‐Mona, I., & Adb‐El‐Khalick, F. (2008). The influence of mind mapping on eighth graders’ science achievement. School Science and Mathematics, 108(7), 298-312. https://Doi.org/10.1111/j.1949-8594.2008.tb17843.x
Ayakc, V. (2015). An application regarding the availability of mind maps in visual art education based on active learning method. Procardia - Social and Behavioral Sciences, 174. doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.848. https://cyberleninka.org/article/n/1068306
Balim, A, G. (2013). The effect of mind-mapping applications on upper primary students’ success and inquirylearning skills in science and environment education. International Research in Geographical and Environmental Education, 22(4), 337-352. https://doi.org/10.1080/10382046.2013.826543
Batdi, V. (2015). A Meta-analysies Study of Mind Mapping Techniques and Traditional Learning Methods. Anthropologist, 20(1, 2), 62-68. https://doi.org/10.1080/09720073.2015.11891724
Batooli, Z., & Hosseini, M. (2016). Analysis of conceptual maps applications to facilitate and improve academic activities. Quarterly Journal of Information Systems and Services, 5(1.2), 65-82. (Persian)
Buzan, A. (2007). Mind Maps. New York: Oxford Press.
Buzan, Tony. (2011). Mind map, translation: Effat Davoodi, (2015). Qom: Bo Ketab Publications. (Persian)
Coughlan, J., Swift, S. (2011). Student and tutor perceptions of learning and teaching on a first -year study skills module in a university computing department. Educational Studies,37(5), 529-539. https://doi.org/10.1080/03055698.2010.539698.
Farhadi, A., saki, K., Ghadampour, E., khalili geshnigani, Z., & Chehri, P. (2016). Predictions dimensions of academic engagement based capital components psychological. Journal of Educational Strategies in Medical Sciences, 9 (2), 127-133. (Persian)
Finn, J. D. (1989). Withdrawing from school. Review of Educational Research, 59(2), 117-142. https://doi.org/10.3102%2F00346543059002117.
Ghadampour, E., Rahimipour, T., & Ghazanfari, F. (2018). The effectiveness of working memory strategies training on motivation achievement and reading performance of dyslexic students in elementary schools. Knowledge and research in applied psychology, 19(4), 124-136. doi: 10.30486/jsrp.2018.545644. (Persian)
Gholamali Lavasani, M., Mehdipour Maralani, F., & Hejazi, E. (2017). The structural model of attachment to the teacher, academic engagement and test anxiety, Journal of Applied Psycology Research, 8(3), 69-88. doi: 10.22059/japr.2017.70994. (Persian)
Gul, R.B. & Boman,J.A. (2006). Concept mapping: A strategy for teaching and evaluation in nursing education, Nurse Education in Practice, 6(4), 199-206. https://doi.org/10.1016/j.nepr.2006.01.001
Karakis, O. (2013). University preparatory class students study skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 106, 3195-3209. https://www.researchgate.net/publication/273851568_University_Preparatory_Class_Students%27_Study_Skills
KhaliliAzar, H. (2015). Comparison of the effectiveness of teaching self-monitoring strategies and study skills on self-efficacy and academic involvement of high school students. PhD Thesis, Faculty of Educational Psychology, Imam Reza International University. (Persian)
Lindfors, P., Minkkinen, J., Rimpelä, A., & Hotulainen, R. (2018). Family and schoolsocial capital, school burnout and academic achievement: A multilevel longitudinalanalysis among Finnish pupils. International Journal of Adolescence and Youth, 23(3), 368–381. https://doi.org/10.1080/02673843.2017.1389758.
Linnenbrink, E. A., & Pintrich, P. R. (2003). The role of self-efficacy beliefs in student engagement and learning in the classroom. Reading & Writing Quarterly, 19(2), 119-137. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/10573560308223.
Mahna, S., Talepasand, S., & Rostami, S. (2020). Academic identity, intrinsic motivation and self-efficacy as predictors of deep cognitive conflict. Journal of Research in Educational Systems, 14 (48), 7-22. doi: 10.22034/jiera.2019.144414.1587. (Persian)
Nonis, S. A., & Hudson, G. I. (2010). Performance of college students: Impact of study time and study habits. Journal of education for Business, 85(4), 229-238. https://doi.org/10.1080/08832320903449550
Pintrich, P. R. (2003). A motivational science perspective on the role of student motivation in learning and teaching contexts. Journal of educational Psychology, 95(4), 667. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-0663.95.4.667.
Ramazani, M., & Khamesan, A. (2017).  Psychometric characteristics of Reeve’s academic engagement questionnaire 2013: with the introduction of the Agentic Engagement. Quarterly Journal of Educational Measurement, Allameh Tabatabai University. 8 (29), 185-204. Doi: 10.22054/jem.2018.22660.1555. (Persian)
Reeve, J. & Tseng, M. (2013). How Students Create Motivationally Supportive Learning Environments for Themselves: The Concept of Agentic Engagement. Journal of Educational Psychology, 105(3), 579-595. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/a0032690
Sabzian, S., Ghadampour, E., & Mirderikond, F. (2020). Presenting a causal model of academic conflict and academic ethics with academic fraud: The mediating role of academic self-efficacy. School Psychology, 8 (4), 131-155. doi: 10.22098/jsp.2020.869. (Persian)
Saliminejad, S. (2015). The effect of teaching study methods (reading without writing, underlining important points, taking notes and summarizing) on ​​academic conflict and academic achievement of sixth grade female students in Koohdasht. Master Thesis, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran. (Persian)
Samavi, A., Ebrahimi, K., & Javedan, M. (2017). Relationship between Academic Engagements, Self-efficacy and Academic Motivation with Academic Achievement among High School Students in Bandar Abbas. Bi-Quarterly Journal of Cognitive Strategies in Learning, 4 (7), 71-92. doi: 10.22084/j.psychogy.2017.1654. (Persian)
Salman Sabbah, S. (2015). The effect of college students' self-generated computerized mind mapping on their reading achievement. International Journal of Education and Development using Information and Communication Technology (IJEDICT), 11(3), 4-36. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1086649.pdf
Sayadi, S, & Mesrabadi, J. (2018). Meta-analysis of the effectiveness of concept mapping instruction on cognitive, meta-cognitive and emotional indexes of academic achievement. Cognitive strategies in learning, 6 (11), 68-94. doi: 10.22084/j.psychogy.2018.12275. 1491. (Persian)
Sedaghat, Z., Haji Yakhchali, A., Shahni Yilagh, M., & Maktabi, Gh. (2016). Testing and comparing the causal relationship model of achievement and friendship goals with mathematical performance mediated by various types of help seeking in talented and ordinary female students of the first secondary school in Ahvaz. Journal of Psychological Methods and Models,7 (25), 45-66. (Persian)
 
Seif, A., Farrokhi, N., Salehinejad, N., & Dortaj, F. (2017). The effectiveness of a training package based on multimedia software for making a mind map on the cognitive skills of science lessons in eighth grade female students. Research in Educational Systems, 11 (38), 7-37. doi:10.22034/jiera.2017.59725. (Persian)
Seif, M. H., Rastegar, A., Talebi, S., Yadegar, M, & Ghaedi., R. (2020). Presenting a causal model of dimension relationships for achieving achievement goals and academic Aid: The role of academic involvement and self-efficacy. School Psychology, (3) 9. 161-139. doi: 10.22098/jsp.2020.1069. (Persian)
Serig, D. (2011). Beyond brainstorming: The mind map as art. Teaching Artist Journal, 9(4), 249–257. http://dx.doi.org/10.1080/15411796.2011.604627.
Soleymanpour, H. (2016). The effect of graphic novels (mind map) on the rate of learning, retention and academic engagement of students, Master Thesis, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Birjand University. (Persian)
Spangler, G., Pekrun, R., Kramer, k., & Hofmann, H. (2002). Student’s emotions, physiological reactions, and academic engagement in academic exams. Anxiety, Stress, and Coping, 15(4), 413-432. https://doi.org/10.1080/1061580021000056555.
Zhang, Y., Qin, X., & Ren, P. (2018). Adolescents' academic engagement mediates the association between Internet addiction and academic achievement: The moderating effect of classroom achievement norm. Computers in Human Behavior, 89, 299-307. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.08.018.
Zulalie, B., & Ghorbani, F. (2014). Comparison of academic motivation and school engagement in students with and without dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 3(4), 44-58. (Persian)