اثربخشی آموزش مهارت حل مسأله اجتماعی برکاهش میزان مؤلفه‌های پرخاشگری دانش آموزان نوجوان شهر تبریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 استاد تمام دانشگاه تبریز، گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مهارت حل مسأله اجتماعی برکاهش میزان مؤلفه‌های پرخاشگری دانش‌آموزان انجام گرفت.
روش‌ها: پژوهش در چارچوب طرح تجربی تک موردی با استفاده از طرح خطوط پایه چندگانه و با پیگیری یک ماهه به انجام رسید. در راستای هدف مذکور 4 نفر واجد شرایط نشانه‌های پرخاشگری به صورت نمونه گیری در دسترس از مدارس دولتی دخترانه ناحیه 2 آموزش و پرورش شهر تبریز در سال 1397 انتخاب شدند؛ به مدت 10 جلسه آموزش مهارت حل مسأله اجتماعی دریافت نمودند. همچنین به منظور بررسی ثبات آموزش، شرکت‌کنندگان، 1 ماه بعد مجدداً مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها و برای بررسی الگوی تغییرات از پرسشنامه‌های پرخاشگری باس و پری استفاده شد. به منظور بررسی فرضیه‌های پژوهش از روش تحلیل چشمی نمودارها، درصد بهبودی و اندازه اثر استفاده شده است .
یافته‌ها: یافته‌های بعد از آموزش طرح و دوره‌ی پیگیری، با توجه به درصد بهبودی و اندازه اثر نشان می‌دهد که روش مذکور در کاستن میزان پرخاشگری از تأثیر نسبتاً خوبی برخوردار بوده است.
نتیجه‌گیری: بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که آموزش مهارت حل مسأله اجتماعی قادر است به طور قابل توجهی میزان پرخاشگری را در دانش‌آموزان کاهش دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Social Problem-Solving Skills Training on Reducing Aggression among Adolescent Students in Tabriz

نویسندگان [English]

  • elnaz Aligholizadeh Jahani 1
  • mansour Bayrami 2
1 Master of child and adolescent clinical psychology, Faculty of Education and Psychology, University of Tabriz. Tabriz,, Iran
2 Professor, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, University of Tabriz. Iran
چکیده [English]

Objective: The purpose of this study to determine the effectiveness of social problem-solving training on reducing aggression among adolescent students in Tabriz city.
Methods: In order to achieve these goals and hypotheses, 4 eligible subjects with signs of aggression in a single-subject pilot project with multiple bases were trained during 10 sessions of social problem-solving training. The population of the study consisted of 4 high school students from girls’ public schools in District 2 in Tabriz in the academic year of 2017-2018. Participants were also re-evaluated 1 month later to assess the stability of the training. The data were collected using Buss and Perry aggression questionnaire. In order to assess the research hypotheses, the method of visual analysis of charts, the percentage of recovery, and effect size have been used.
Results: Findings after the plan training and the follow-up period, according to the percentage of recovery and the size of the effect, show that the mentioned method has a relatively good effect in reducing the level of aggression.
Conclusion: Based on this, it can be concluded that teaching social problem solving skills can significantly reduce the level of aggression in students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aggression
  • Social problem solving
  • Adolescent
بیرامی، منصور. (1395). روان‌شناسی رفتارهای نابهنجار، تبریز، نشر یانار. https://db.ketab.ir/ bookid=2021251
بیرامی، منصور؛  هاشمی، تورج و اعلائی، پروانه. (1392). قلدری سنتی و سایبری در نوجوانان دختر مدارس راهنمایی: نقش کیفیت ارتباط معلم-دانش آموز. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 8(26). magiran.com/p1168820
تاجری, بیوک. (1395). اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله بر حساسیت بین فردی و پرخاشگری دانش‌آموزان. روان شناسی مدرسه، 5(3)، 39-55. http://jsp.uma.ac.ir/article_462_81.html
چانگ، دزورلا، سانا.(1394). حل مسأله اجتماعی مروری بر نظریه، پژوهش و آموزش. ترجمه نوری ، تهران، نشر ارجمند. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/10805-000
خاکپور، ‌محبوبه، و افلاکی‌فرد، حسین. (1395). تأثیر آموزش مهارت حل مساله و تصمیم‌گیری بر کنترل خشم و اضطراب دانش‌آموزان دختر اول دبیرستان دوره دوم. مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 7(2)، 156-174. http://noo.rs/2Cajk
دلاور, علی. (1385). مبانی نظری وعملی پژوهش در علوم                انسانی و اجتماعی. تهران، انتشارات رشد. https://www.adinehbook.com/gp/product/9646115179   
شکوهی­یکتا، محسن؛ زمانی، نیر و پورکریمی، جواد.(1393). اثربخشی آموزش مهارت حل مساله بین فردی بر افزایش مهارت های اجتماعی و کاهش مشکلات رفتاری دانش آموزان دیرآموز پایه اول دبستان. https://dx.doi.org/10.22051/psy.2015.1784
شیخ­الاسلامی، علی؛ اسدالهی، الهام و محمدی، نسیم.(1396). پیش بینی پرخاشگری نوجوانان بزهکار براساس راهبردهای حل مساله و مهارت های ارتباطی. مجله مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، 3( 4) ، 209-219. https://www.sid.ir/en/journal/ id=549523
صدری دمیرچی، اسماعیل؛ اسدی شیشه گران، سارا ؛ و اسماعیلی قاضی، فریبا .(1396). اثربخشی آموزش برنامه مهارت های هیجانی-اجتماعی بر کنترل خشم و توانایی حل مساله اجتماعی در نوجوانان وابسته به مواد. طب نظامی، 1، 67-76. http://ijwph.ir/article-1-595-en.html
عاشوری، احمد؛ ملایری، ترکمن و فدایی، زهرا. (1387). اثربخشی گروه‌درمانی متمرکز بر ابراز وجود در کاهش پرخاشگری و بهبود پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی. مجله روانپزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران, 14(4)، 389-393.  http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-608-en.html
گنجه, علیرضا؛ دهستانی، مهدی و محمدی، علی. (2013). مقایسۀ اثربخشی آموزش مهارت حل‌ مسأله و هوش ‌هیجانی در کاهش پرخاشگری دانش‌آموزان پسر دبیرستانی. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 14(52)، 38-50.  https://www.sid.ir/en/Journal/ ID=337506
هارون رشیدی، همایون و عبده‌پور سبزقبایی، الهام. (1399). اثربخشی آموزش مهارت‌های حل‌مسأله بر ابراز وجود و کم‌رویی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 9(4)، 133-152.  10.22098/JLD.2020.958
Ashouri, A., Torkman Malayeri, M., & Fadaee, Z. (2009). The Effectiveness of assertive training group therapy in decreasing aggression and improving academic achievement in high school students. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 14(4), 389-393.)Persian)  http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-608-en.html
Barber, B. K., Stolz, H. E., Olsen, J. A., Collins, W. A., & Burchinal, M. (2005). Parental support, psychological control, and behavioral control: Assessing relevance across time, culture, and method. Monographs of the society for research in child development, i-147.  https://www.jstor.org/stable/3701442
Bayrami. (2016). Psychology of Abnormal Behaviors. yanar.)Persian) https://db.ketab.ir/ bookid=2021251
Bayrami, M., Hashemi, T., & Alaei, P. (2014). Traditional and cyber bullying in middle school girls:The role of quality Teacher-student relationship. Journal of Educational Psychology, 8, 26.)Persian) magiran.com/p1168820
Chang, E. C., D'Zurilla, T. J., & Sanna, L. J. (2004). Social problem solving: Theory, research, and training. American Psychological Association. Nouri. R., & Nouri. M. Tehran, Arjmand. (Persian) https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/10805-000
Damirchi, S., & Asadi Shishegaran, S. (2016). Effectiveness of Social-Emotional Skills Program on Social Problem-Solving and Anger Control in Veterans’ Children. Iranian Journal of War and Public Health, 8(4), 209-215.)Persian)  http://ijwph.ir/article-1-595-en.html
Delavar, A. (2015). Theoretical and practical foundations of research in humanities and social sciences. Tehran: Roshd Publication.)Persian) https://www.adinehbook.com/gp/product/9646115179
Dostál, J. (2015). Theory of problem solving. Procedia-social and behavioral sciences, 174, 2798-2805. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.970
Ganjeh, S. A. R., Dehestani, M., & Zadeh Mohammadi, A. (2013). Comparison of effectiveness of problem-solving skills and emotional intelligence training on decreasing aggression in male high school students. Knowlege Research Applied Psychology, 14(52), 38-50.)Persian) https://www.sid.ir/en/Journal/ ID=337506
Haroon Rashid, H., & Abdepour Sabzghabaei, E. (2020). Effectiveness of problem-solving skill training on assertive and shy students with learning disability. Journal of Learning Disabilities, 9(4), 133-152. (Persian) 10.22098/JLD.2020.958
Kaya, F., & Buzlu, S. (2016). Effects of aggression replacement training on problem solving, anger and aggressive behaviour among adolescents with criminal attempts in Turkey: A quasi-experimental study. Archives of Psychiatric Nursing, 30(6), 729-735. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2016.07.001
Kazdin, A. E. (2001). Behavior modification in applied settings. https://psycnet.apa.org/record/2001-06932-000
Khakpoor, M., & AflakiFard, H. (2015). Investigating the effectiveness of teaching problem-solving skill and making-decision on controlling anger and anxiety among Female Students of first grade high school, second course. Journal of Psychology and Educational Sciences, 2(4), 156-174.)Persian) http://noo.rs/2Cajk
Landenberger, N. A., & Lipsey, M. W. (2005). The positive effects of cognitive–behavioral programs for offenders: A meta-analysis of factors associated with effective treatment. Journal of experimental criminology, 1(4), 451-476. https://doi.org/10.1007/s11292-005-3541-7
Samani, S. (2008). Study of reliability and validity of the Buss and Perry's aggression questionnaire. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 13(4), 359-365.)Persian) http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-356-en.html
Shahba, S., & Allahvirdiyani, K. (2013). Comparative study of problem-solving and emotional intelligence on decreasing of third grade girl students’ aggression of the rajaee guidance school of tehran. Procedia-social and behavioral sciences, 84, 778-780. DOI:10.1016/j.sbspro.2013.06.645
Sheykholeslami, A., Asadolahi, E., & Mohammadi, N. (2017). Prediction of aggressive of juvenile delinquents with problem solving strategies and communication skills.)Persian) https://www.sid.ir/en/journal/ id=549523
Shokoohi-Yekta, M., Zamani, N., & Pourkarimi, J. (2015). Effects of problem-solving instruction on improving social skills and decreasing behavioral problems: a single subject study on slow-learner students. Journal of Psychological Studies, 10(4), 7-32.)Persian) https://dx.doi.org/10.22051/psy.2015.1784
Tajeri, B. (2016). Effectiveness of problem solving training on interpersonal sensitivity & aggression in students. Journal of School Psychology, 5(3), 39-55.)Persian) http://jsp.uma.ac.ir/article_462_81.html
Takahashi, F., Koseki, S., & Shimada, H. (2009). Developmental trends in children's aggression and social problem-solving. Journal of Applied Developmental Psychology, 30(3), 265-272. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2008.12.007