اثربخشی برنامه آموزش با رویکرد خوش‌بینانه بر راهبردهای حل تعارض، ارزیابی شناختی و تعارض والدین – نوجوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش بررسی اثربخشی برنامه آموزش با رویکرد خوش‌بینانه بر راهبردهای حل تعارض، ارزیابی شناختی و تعارض والدین – نوجوان بود.
روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع شبه‌آزمایشی با پیش‌آزمون، پس‌آزمون و با گروه کنترل بود و یک ماه بعد از پایان جلسات مداخله، مرحله‌ی پیگیری انجام شد. در این پژوهش 32 مادر (16 نفر در گروه آزمایش، 16 نفر در گروه کنترل) از منطقه 4 تهران شرکت کردند که قبل و بعد از اجرای برنامه آموزشی به پرسشنامه سنجش تعارض والد- نوجوان (APCQ)، راهبردهای حل تعارض (CSRI) و ارزیابی شناختی استرس(SAM-R) پاسخ دادند. برنامه آموزش رویکرد خوش‌بینانه به شیوه گروهی برای مادران گروه آزمایش در 7 جلسه دو ساعته اجرا شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل واریانس آمیخته استفاده شد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد برنامه مداخله‌ای در افزایش رویکرد خوش‌بینانه و راهبردهای حل تعارض مثبت و کاهش راهبردهای غیرانطباقی و ارزیابی شناختی منفی و شدت تعارض در سطح معناداری (001/0 ˂P) موثر است.
نتیجه‌گیری: براساس پژوهش می‌توان نتیجه گرفت برنامه آموزش خوش‌بینانه نه تنها در کاهش تعارض در روابط والدین و نوجوانان موثر است بلکه به آنان کمک می‌کند تا بر راهبردهای حل تعارض و ارزیابی مثبت متمرکز شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of an Educational Program with an Optimistic Approach to Conflict Resolution Strategies, Cognitive Appraisal and Parental-Adolescent Conflicts

نویسندگان [English]

  • zahra khosrojerdi 1
  • hossein pourshahriar 2
  • omid shokri 3
1 PhD in educational psychology, Faculty of Education and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Objective: The purpose study was to investigate the effectiveness of educational program with optimistic approach on conflict resolution strategies, cognitive assessment and parental-adolescent conflicts.
Methods: The present study was quasi-experimental with pre-test, post-test and control group. One month after the end of the intervention sessions, a follow-up phase was conducted. In this study, 32 mothers (16 in the experimental group, 16 in the control group) participated before and after the implementation of the parent-adolescent conflict score questionnaire (APCQ), conflict resolution strategies (CSRI) and cognitive stress assessment (SAM-R). The optimistic group training program for mothers in the experimental group was conducted in 7 two-hour sessions.
Results: The results showed that the intervention program was effective in increasing the optimistic approaches and strategies of conflict resolution and reducing the non-adaptive strategies and reducing the cognitive assessment and conflict intensity at significant level (P˂ 0/001).
Conclusion: Based on the research, it can be concluded that the optimistic education program is not only effective in reducing conflict in parent-adolescent relationships, but also helps them focus on conflict resolution and positive evaluation strategies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Assessment
  • Optimistic Approach
  • Parent-Adolescent Conflict
  • Conflict Resolution Strategies
اسدی‌یونسی، م. ر. (1390). مقایسه تأثیر آموزش بازسازی شناختی با آموزش ارتباط مبتنی بر حل مسأله، به والدین و نوجوانان در کاهش تعارض والد نوجوان، رساله دکتری دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی.
خدایی، ع.، زارع، ح.، علیپور، ا.، و شکری، ا. (1394)،  اثربخشی برنامه بازآموزی اسنادی مبتنی بر مدل پردازش اطلاعات کرک وداج بر سبک حل تعارض، خوش بینی و کاهش تعارضات والد- نوجوان مادران، روان‌شناسی خانواده، (2)2، 38- 27.
سرمد، ز.، بازرگان، ع.، و حجازی، ا. (1387)، روشهای تحقیق در علوم رفتاری، تهران: آگاه.
شکری، ا.، تمیزی، ن.، عبداله‌پور، م. آ.، و خدامی، م. ح. (1395)، تحلیل ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس ارزیابی شناختی استرس در دانشجویان، فصلنامه‌های تازه علوم شناختی، (2)18، 1- 11.
علی‌بیک، ف.، احمدی، س. ا.، فرحبحش، ک.،  عابدی، ا.، و علی‌بیک، م. (1391)، تأثیر آموزش خوش‌بینی بر کیفیت زندگی دانشجویان دختر مقیم خوابگاه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، (2) 9. 702- 720.
قربانی، ز.، گلزاری، م. (1388). بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و سطح خوش‌بینی والدین با میزان خوش‌بینی فرزندان نوجوان آ‌‌ن‌ها، فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 113- 129. [https://doi.org/10.22054/jep.2008.6023]
میکائیلی، ن.، عینی، س. (1401). نقش میانجی خودکارآمدی در رابطۀ بین ارزیابی شناختی و بهزیستی معنوی جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه. مجله‌ی پژوهش در دین و سلامت، 8(3)، 21-37. https://doi.org/10.22037/jrrh.v8i3.34470
نریمانی، م.، شاه‌محمدزاده، ی.، امیدوار، ع.، امیدوار، خ. (1393). مقایسه‌ی سرمایه روان‌شناختی و سبک‌های عاطفی در بین دانش‌آموزان پسر با و بدون ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 4(1)، 100-118.
Alibake, F., Ahmadi, A. S., Farahbakhsh, K., Abedi, A., & Alibake, M. (2012). The effect of optimism training on quality of life among dormitory female students at Isfahan Medical University, Iranian Journal of Medical Education, 9 (2), 702- 720. (Persian).
AsadiYounesi, M. R. (2011). Comparison of the effect of cognitive reconstruction training with problem-solving communication training on parents and adolescents in reducing parent-adolescent conflict, PhD thesis, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Shahid Beheshti University. (Persian).
Branje. S. J.T., Doorn, M. V., Valk, I. V. D., &  Meeus, W. (2009).  Parent–adolescent conflicts, conflict resolution types, and adolescent adjustment. Journal of Applied Developmental Psychology, 30, 195–204. ]DOI: 10.1016/j.appdev.2008.12.004[
Castro-Schilo, L., Ferrer, Taylor, Z. E., Robins, R. W., Conger, R. D., & Widaman, K. F. (2013): Parents' optimism, positive parenting, and child peer competence in Mexican-origin families, parenting: Science and Practice, 13(2), 95-112. ]DOI: 10.1080/15295192.2012.709151[
Cavanaugh, A. M. (2012). The Role of parent–adolescent relationships in predicting Mexican American Adolescents’ Coping Strategies: Examining Variation across Parent and Adolescent Gender. [Unpublished thesis School of Social Science, University of North Carolina at Greensboro]. Retrieved from: https://libres.uncg.edu/ir/uncg/f/Cavanaugh_uncg_0154M_10869.pdf
Durak, M. (2007). The relationship between cognitive appraisal of stress, coping Strategies and psychological distress among correctional officers: personal and environment factors. [Unpublished dissertation philosophy in psychology, Science of Middle East Technical university]. Retrieved from: https://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12608609/index.pdf
Ellsworth, A. (2012). Relationship Between Observed Parental Optimism and Adolescent Optimism with Parental Involvement as a Mediating Variable: Two Wave Panel Study, [Unpublished thesis School of family life, the faculty of Brigham Young University]. Retrieved from: https://scholarsarchive.byu.edu/etd/3218.
Fosco, G. M., & Grych, J. H. (2008). Emotional, Cognitive, and Family Systems Mediators of Children’s Adjustment to Interparental Conflict, Journal of Family Psychology, 22(6), 843- 854. ]DOI: 10.1037/a0013809[
Garcia-Ruiz, M., Rodrigo, M. J., Hernández-Cabrera, J. A., Máiquez, M. L., & Deković, M. (2012). Resolution of parent–child conflicts in the adolescence, European Journal of psychology of education, 28, 178-188. ]DOI 10.1007/s10212-012-0108-7[
Ghorbani, Z., & Golzari, M. (2009). The study of the relationship between personality traits and the level of optimism of parents with the level of optimism of their adolescent children, Quarterly of Educational Psychology, 113-129. (Persian).
Gilman, R., Huebner, E. S., & Furlong, M. J. (2009). Handbook of Positive Psychology in Schools. First published by Routledge.
Hamidi, F., Otaghi. M., & Paz, F. M (2020). Effectiveness of positive thinking training on self-assertiveness of teenage girls. Women’s Health Bulletin, 7(1), 11- 17. ]DOI.10.30476/WHB.2020.83879.1013[.
Jackson, L. M., Pratt, M. W., Hunsberger, B., & Pancer, S. M. (2005). Optimism as a mediator of the relation between perceived parental authoritativeness and adjustment among adolescents: Finding the sunny side of the street. Social Development, 14(2), 273-304. ]Doi.org/10.1111/j.1467-9507.2005.00302. x [.
Karabanova, O. A., & Poskrebysheva, N. N. (2013). Adolescent Autonomy in Parent-child Relations. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 86, 621 – 628. ]DOI: 10.1016/j.sbspro.2013.08.624[
Khodaei, A., Zare. H., Alipour, A., & Shokri, O. (2016). The effectiveness of attributional retraining program based on Crick & Dodge' social information processing model on conflict solution style, optimism and reducing of parent-adolescent conflict among mothers, Family Psychology, 2 (2). 27- 38. (Persian).
Kurdek, L. A. (1994). Conflict resolution styles in gay, lesbian, heterosexual nonparent, and heterosexual parent couples. Journal of Marriage and the Family, 56, 705-722. ]DOI.org/10.2307/352880[.
Lorence, B., Hidalgo, V., Perez- Padilla, J., & Menendez, S. (2019). The role of parenting styles on behavior problem profiles of adolescence, Internal Journal Environmental Research and Public Health, 16(15). ]DOI. 10.3390/ijerph16152767[.
Mikaeili, N., & Eyni, S. (2022). The mediating role of self-efficacy in the relationship between cognitive appraisal and spiritual well-being of veterans with post-traumatic stress disorder. Journal of Pizhūhish dar dīn va Salāmat, 8(3), 21-37. (Persian) https://doi.org/10.22037/jrrh.v8i3.34470
Missotten, L. C., Luyckx, K., Branje, S. J.T., Hale, W. W., & Meeus, W. H. (2017). Examining the longitudinal relations among adolescents' conflict management with parents and conflict frequency, Personality and Individual Differences, 117, 37–41. ]DOI.org/10.1016/j.paid.2017.05.037[.
Narimani, M., Shahmohammadzadeh, Y., Omidvar, A., & Omidvar, Kh. (2014). A comparison of psychological capital and affective styles in students with learning disorder and normal students. Journal of Learning Disabilities, 4(1), 100-118. (Persian)
Sarmad, Z., Bazargan, A., & Hejazi, A. (2008), Research Methods in Behavioral Sciences, Tehran: Agah. (Persian).
Scheier, M. F., Carver, C. S. & Bridges, M. W. (2001). Optimism, pessimism, and psychological well-being. In E. C. Chang (Ed.), Optimism and pessimism: Implications for theory, research, and practice (pp. 189-216). Washington, DC: American Psychological Association. ]DOI.org/10.1037/10385-009[.
Seligman, M. E. P. (2011). Learned Optimism: How to Change Your Mind and Your Life, Vintage Publisher.
Shelton, K. H., & Harold, G. T. (2008). Pathways between interparental conflict and adolescent psychological adjustment bridging links through children’s cognitive appraisals and coping Strategies, Journal of Early Adolescence, 28(4), 555-582. ]DOI.org/10.1177/0272431608317610[.
Shokri, O., Tamizi, N., & Abdollahpour, M. A. (2016).  Psychometric analysis of the stress appraisal measure revised among University students, Advances in Cognitive Sceince, 18 (2), 1-11. (Persian)
Tucker, C. J., Mchale, S. C., & Crouter, A. C. (2003). Conflict resolution links with adolescents’ family relationships and individual well-being, Journal of Family Issues, 24(6), 715-736. ]DOI: 10.1177/0192513X03251181[
Wang, S., Zhao, Y., Cheng, B., Wang, X., Yang, X., Chen, T., Suo. X., & Gong, Q. (2018). The optimistic brain: Trait optimism mediates the influence of resting-state brain activity and connectivity on anxiety in late adolescence, Human Brain Mapping, 1-13. ]DOI: 10.1002/hbm.24222[.
Westerberg, K. H., Wilhsson, M., Svedberg, P., Nygren, J. M., Morgan, A., & Nyholm, M. (2017). Exploring the role of optimism as a protective factor for adolescent quality of life.  Journal of Psychology, 47, 777-780.
Wied, M. d., Branje, S. J.T., & Meeus, W.H. J. (2007). Empathy and Conflict Resolution in Friendship Relations Among Adolescents, aggressive behavior, 33, 48–55. ]DOI: 10.1002/ab.20166[.
Xin, Z., Chi, L., & Yu, G. (2009). The relationship between interparental conflict and adolescents’ affective well-being: Mediation of cognitive appraisals and moderation of peer status. International Journal of Behavioral Development. 33 (5), 421–429. ]DOI: 10.1177/0165025409338442[
Zanon, C., Bastianello, M. R., Pacico, J. C., & Hutz, C. S. (2014). The importance of personality and parental styles to optimism in adolescents Optimism, personality and parental styles, The Spanish Journal of Psychology, 17, 1-25. ]DOI.org/10.1017/sjp.2014.49[.