نقش پیش‌بین سیستم‌های بازداری/ فعال‌ساز رفتاری (BIS/BAS) و بهوشیاری زمینه‌ای در کیفیت زندگی کودکان تیز هوش مقطع راهنمایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روان شناسی، دانشگاه تبریز

2 کارشناسی ارشد روان شناسی کودکان استثنایی، دانشگاه آزاد ارومیه

چکیده

هدف این پژوهش تعیین نقش پیش‌بین سیستم‌های مغزی رفتاری (BIS/BAS) و بهوشیاری زمینه‌ای با کیفیت زندگی کودکان تیز هوش بود. در یک تحقیق توصیفی – همبستگی، مقطعی و گذشته­نگر، 120 نفر از دانش‌آموزان تیزهوش دوره متوسطه اول (راهنمایی) مدارس استعدادهای درخشان شهر تبریز  به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه مهارت‌های بهوشیاری کنتاکی،  مقیاس کیفیت زندگی، سیستم‌های بازداری/فعال‌سازی رفتاری و آزمون ماتریس‌های پیشرونده ریون رنگی جمع‌آوری شد. اطلاعات به‌دست آمده با استفاده از آزمون ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره تحلیل شد. نتایج نشان داد کیفیت زندگی با بازداری رفتاری، فعال‌ساز رفتاری، بهوشیاری زمینه‌ای (مشاهده گری، عملکرد همراه با آگاهی و پذیرش بدون قضاوت) رابطه معنادار دارد (01/0>p). 29  درصد از واریانس کیفیت زندگی توسط متغیرهای پژوهش تبیین می‌شوند. 12 درصد از واریانس توسط BIS و BAS و 17 درصد توسط مولفه‌های مشاهده گری، عملکرد همراه با آگاهی و پذیرش بدون قضاوت تبیین می‌شود. بر اساس نتایج بدست آمده می‌توان نتیجه گرفت سیستم‌های مغزی رفتاری و بهوشیاری زمینه‌ای تعیین گرهای مهم کیفیت زندگی کودکان تیز هوش می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the predictive role of behavioral inhibition/ activation system (BIS/BAS) and dispositional mindfulness on the quality of life of middle school talented children

نویسندگان [English]

  • R Heshmati 1
  • S Behjat Avarsin 2
1 Assistant Professor, University of Tabriz
2 M.A. in Exceptional Child Psychology, Azad University of Urmia
چکیده [English]

The aim of this study was to determine the predictive role of Behavioral Inhibition/Activation System (BIS/BAS) and dispositional mindfulness on the quality of life of middle school bright children. In a descriptive-correlational, cross-sectional and retrospective study, 120 bright students from middle schools for talented students in Tabriz, were selected by simple random sampling. Kentucky Inventory of Mindfulness Skills (KIMS), Quality of Life Scale, Behavioral Inhibition/Activation System and Raven's Progressive Matrices were used to collect the data. The data were analyzed by using Pearson correlation coefficient and multivariate regression analysis. The results showed that the quality of life had a significant relationship (p<.01) with behavioral inhibition and behavioral activation system as well as dispositional mindfulness (observing, acting with awareness and non-judgment, and acceptance of experiences). 29% of the variance in the quality of life was explained by the research variables. 12% of the variance was explained by the BIS and BAS and 17% by observing, acting with awareness and non-judgment, and acceptance of experiences. According to the results, it can be concluded that brain/behavioral systems and dispositional mindfulness are essential determinants of the quality of life in the talented students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Brain/Behavioral Systems (BIS/BAS)
  • dispositional mindfulness
  • quality of life
  • talented students

مراجع

امیری مجد، مجتبی؛ حسینی، سیده فاطمه و جعفری، اصغر(1393). مقایسه‌ی کیفیت زندگی و صمیمیت زناشویی والدین کودکان دارای سندرم داون، والدین کودکان دارای ناتوانی یادگیری و والدین کودکان عادی. مجله‌ی ناتوانی‌های یادگیری، 4(1)، 55-38.
 احمدوند، زهرا؛ حیدری نسب، لیلا و شعیری، محمدرضا.(1391). تبیین بهزیستی روان‌شناختی براساس مؤلفه‌های ذهن آگاهی ، فصلنامه روان‌شناسی سلامت،  (2)2، 70-60.
بساک نژاد، سودابه؛ آقاجانی افجدی، اعظم و زرگر، یداله.(1390). بررسی اثر بخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی زمینه‌ای بر کیفیت خواب و کیفیت زندگی دانشجویان دختر، مجله دستاوردهای روان‌شناختی، 4 (2)،  198-181.
پرنده،اکرم؛سیرتینیر،مسعود؛خاقانیزاده،مرتضی وکریمیزارچی ، علیاکبر.(1386) مقایسه تأثیر دو روش حل تعارض و آرام سازی بر کیفیت زندگی همسران جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه همراه با اختلال افسردگی اساسی ، فصلنامهاصولبهداشتروانی،33  (2) ، 78-67.
شهریاری احمدی، منصوره؛ افروز، غلامعلی؛ پاشاشریفی، حسن و دوایی، مهدی.(1391). مقایسه خلاقیت و سلامت روانی دانش‌آموزان تیزهوش و عادی، مجله تحقیقات روان‌شناختی، 4 (15)، 35-23.
صبری نظرزاده، راشین؛ معمار باشی اول، مژگان و احتشام زاده، پروین.(1391). رابطه سیستم‌های مغزی بازداری و فعال‌ساز رفتاری، خود تنظیمی با تعلل دانشجویان، 8( 25)، 84-71.
کاویانی، حسین؛ حاتمی، ندا و شفیع آبادی، عبداله.(1387). اثر بخشی درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی افراد افسرده (غیر بالینی)، تازه های علوم شناختی،  4 (2)، 35-23.
مشهدی، علی؛ رسول زاده طباطبایی، کاظم؛ آزاد فلاح،پرویز وسلطانی فر، عاطفه (1388).مقایسهبازداریپاسخ وکنترلتداخلدرکودکانمبتلابهنارساییتوجه/فزون کنشوکودکانبهنجار؛ مجلهروان‌شناسیبالینی، 1 (2)، 50-37.
نجات، سحرناز. (1387). کیفیت زندگی و اندازه‌گیری آن. مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، 4 (2)، 10-1.
نریمانی، محمد؛ زاهد، عادل و گل پرور، رضا. (1391). رابطه ذهن آگاهی، سبک‌های مقابله‌ای و هوش هیجانی با سلامت روانی در دانشجویان. فصلنامه علوم تربیتی، 5 (19)، 109-105.
نریمانی، محمد؛ یوسفی، فاطمه و کاظمی، رضا (1393). نقش سبک‌های دلبستگی و کیفیت زندگی در پیش بینی بهزیستی روان‌شناختی نوجوانان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری. مجله‌ی ناتوانی‌های یادگیری، 3(4)، 142-124.
نریمانی، محمد و غفاری، مظفر(1394). نقش هوش اخلاقی و اجتماعی در پیش بینی تاب‌آوری و کیفیت زندگی والدین کودکان دارای ناتوانی یادگیری. مجله‌ی ناتوانی‌های یادگیری، 5(2)، 128-106.
نجاتی، وحید؛ امینی، رضا؛ ذبیح زاده، عباس؛ معصومی، مهدی؛ ملکی، قیصر و شعاعی، فاطمه.(1390). ذهن آگاهی زمینه‌ای شاخصی موثر در کیفیت زندگی جانبازان نابینا، مجله طب جانباز، 3 (13) ، 7-1.
Adam. K, Robert J. Coplan. M, Weeks . L & Rose.K.(2013). Covering all the BAS’s: A closer look at the links between BIS, BAS, and socio-emotional functioning in childhood, jurnal of  Personality and Individual Differences , (55) 521–526.
Bear, Ruth, smith, Gregory, T., Allen, Kristin, B. (2004), Assessmant of mindfulness by self-Report the Kentucky in venfory of mindfulness skills, Assessment. 11(3), 191-206.
Brown, K,8Rayan,R,(2003) the benefits of being present:mindfulness and its role in psychology, Journal of personality and social psychology, 89(9):822-848.
Carmody, J., Reed, G., Kristeller, J & Merriam, P.(2008). Mindfulness, spirituality, and health relatedsymptoms, Journal of Psycho somatic Research, 64, 4, 393-403.
Corr P J, Pickering AD & Gray JA.( 1995).Personality and reinforcement in associative and instrumental learning. journal of Pers Individ Dif; 19: 47-71.
Goyal, M., Singh, S., Sibinga, E.M., et al. (2014). Meditation programs for psychological stress and well-being: a systematic review and meta-analysis. JAMA Intern. Med.
Gray JA & McNaughton N. (2000). The neuropsychology of anxiety: An enquiry into the functions of the septohippocampal system. New York: Oxford University; 53-98
Gray, J. A. (1995).  A model of the limbic system and basal ganglia: Applications to anxiety and  schizophrenia. In M. Gazzaniga (Ed.), The cognitive  neuroscience. Cambridge:  MIT Press, (pp. 1165 –1176(.
Heponiemi. T, Keltiangas.J  L, Puttonen .S & Ravaja. N.(2003). BIS/BAS sensitivity and self- rated affects during experimentally induced stress. . jurnal of  Pers Individ Dif; 34: 943-57.
Hewig. J, Hageman. D, Seifert. J, Naumann .E & Bartussek. D.(2006). The relation of cortical activity and BIS/BAS on the trait level. . jurnal of  Biol Psychol; 71: 42-53.
Howell, Andrew, J., Digdon, Nancy, L., Buro, Karen and Sheptycki, Amanda, R. (2008), Relations among mindfulness, well-being, and sleep, Personality and Individual Differences, Volume 45, Issue 8, Pages 773-777Greef AP. Charactersiecs of families that function well. J Fam Issu.; 21(8): 948-963.
Kanyazev .GG, Slobodskoj-Plusnin .JYU.( 2007).Behavioral approach system as a moderator of emotional arousal elicited by reward and punishment cues. journal of  Pers Individ Dif; 42: 49-59.
Kristeller, J. L.; Baer, R. A. & Wolver, R. Q. (2014), Mindfulness-based approaches to eating disorders In Baer, R. (Ed.) Mindfulness and acceptance-based interventions: Conceptualization, application, and empirical support, San Diego, CA: Elsevier.
Milanifar B. (2004). Psychology of exceptional children and adolescents. Tehran:Ghomes Publication.
Mitmansgruber, Horst, Beck, N., Thomas, Höfer, Stefan & Schubler, Gerhard .(2009). When you don’t like what you feel: Experiential avoidance, mindfulness and meta-emotion in emotion regulation, Personality and Individual Differences, 46, 4, 448-453.
Narimani, M. & Ghaffari, M. (2016). The role of moral and social intelligence in predicting resiliency and quality of life in parents of children with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 5 (2), 106-128. (Persian).
Narimani,M., Yosefi., F & Kazemi, R.(2013).  The role of attachment styles and quality of life in predicting psychological well-being in adolescents with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 3 (4), 124-142. (Persian).
Schuhfried.G.(2005). Raven´s Coloured Progressive Matrices (CPM).Vienna Test System. Online.
Singh, N., Nirbhay- Lancioni, E., Giulio, Winton, S., V., Alan, Curtis, W., John, Wahler, G., Robert, Sabaavi, Mohamed, Singh, Judy & Kristen, Ma Aleavey .(2005).Mindful Staff increase Learinig reduce aggression in adults With developmental disabilities, Research in developmental Disabilities, 23, 18-28.
Stephen. Erdle & J. Philippe .R.(2010).  The General Factor of Personality, BIS–BAS, expectancies of reward and punishment, self-esteem, and positive and negative affect, journal of  Personality and Individual Differences , (48) 762–766.
Wells, A.(2002).GAD, metacognition and mindfulness: an information processing analysis, Clinical psychology: science and practice, Issue 9, Pages 95-100.
WHO, World Health Report (2016).Reducing Risk, Promoting Healthy Life. Geneva: World Health Organization.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار