اثربخشی والدگری ذهن‌آگاهانه بر اضطراب کودکان دارای اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه تبریز

2 دانشیار گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه تبریز

3 دانشجوی دکترای روانشناسی تربیتی، دانشگاه تبریز

10.22098/jsp.2021.1191

چکیده

هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش والدگری ذهن­ آگاهانه بر اضطراب کودکان 7 تا 12 ساله دارای اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی بود. روش پژوهش آزمایشی و با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه شامل 30 نفر از مادران کودکان 7 تا 12 ساله دارای اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (براساس مصاحبه بالینی و تکمیل مقیاس کانرز والدین) بود که به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب‌‌شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل گمارده شدند و در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون پرسشنامه  مقیاس اضطراب اسپنس را تکمیل نموده‌اند. مداخله درمانی، بسته آموزشی والدگری ذهن آگاهانه برای مادران بود که این آموزش در هشت جلسه دو ساعته انجام شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و با روش تحلیل کوواریانس مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که والدگری ذهن­آگاهانه  موجب کاهش میزان اضطراب کودکان دارای نقص توجه و بیش‌فعالی می­شود (01/0>P). باتوجه به مؤثر بودن این برنامه در کاهش اضطراب کودکان دارای اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی، طراحی و مداخله این برنامه برای والدین دارای کودکان با این اختلال و سایر گروه‌های نارسایی­های تحولی پیشنهاد می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of mindful parenting on anxiety in children with attention-deficit / hyperactivity disorder

نویسندگان [English]

  • R Badri gargary 1
  • Sh Nemati 2
  • Sh Vahedi 1
  • Z Nouri 3
1 Professor, Department of Educational Psychology, University of Tabriz
2 Associate Professor, Department of Educational Psychology, University of Tabriz
3 PhD student in Educational Psychology, University of Tabriz
چکیده [English]

The aim of this study was to evaluate the effectiveness of mindful parenting training on anxiety in children aged 7 to 12 years with attention deficit hyperactivity disorder. The research method was experimental with a pretest-posttest design with a control group. The sample consisted of 30 mothers of children aged 7 to 12 years with attention deficit hyperactivity disorder (based on clinical interview and completion of the Connors Parent Scale) who were selected by convenience sampling and randomly assigned to experimental and control groups. Pre-test and post-test stages completed the Spence Anxiety Scale. The therapeutic intervention was a mindfulness parenting training package for mothers that was conducted in eight two-hour sessions. Data were analyzed using SPSS software and analysis of covariance. The results showed that mindful parenting reduces the anxiety of children with attention deficit hyperactivity disorder (P <0.01). Due to the effectiveness of this program in reducing anxiety in children with attention-deficit / hyperactivity disorder, the design and intervention of this program are recommended for parents of children with this disorder and other groups of developmental disabilities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anxiety
  • Mindful parenting
  • Attention-Deficit / Hyperactivity Disorder
رشیدی، آیدا و گنجی، حمزه. (1393). اصول و مبانی مایندفولنس: مدیتیشن قرن بیست و یکم. تهران: انتشارات ساوالان.
سلیمانی، محبوبه. (1390). بررسی عملی بودن اعتبار روایی و نرم یابی پرسشنامه اضطراب اسپنس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد  روان‌سنجی، دانشکده روان‌شناسی و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
گنجی، مهدی. (1397). آسیب‌شناسی روانی بر اساس DSM-5. تهران: انتشارات ساوالان.
صادقی، مسعود و حسینی رمقانی، نسرین السادات. (1395). اثربخشی فرزندپروری مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب و نگرانی مادران دارای کودک مبتلابه اختلال بیش‌فعالی-کمبود توجه.  فصلنامه سلامت جامعه، 10(4).
مزیدی، سمیه. (1396). بررسی ارتباط اضطراب مادران با اضطراب کودکان 4 تا 10 ساله در مراجعین به کلینیک روان‌پزشکی شهید صدوقی یزد. پایان‌نامه دکتری حرفه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی. واحد یزد. دانشکده علوم پزشکی.
معمار، المیرا. (1394). اثربخشی فرزندپروری مبتنی بر ذهن­آگاهی بر خودتنظیمی عاطفی، ذهن­آگاهی بین فردی و بهزیستی روانی مادران و مشکلات رفتاری دختران نوجوان. پایان‌نامه دکتری. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
دهقانی، فهیمه. (1392). مقایسه تحولی اثربخشی درمان ذهن‌آگاهی و درمان شناختی- رفتاری بر اختلال اضطراب فراگیر دانش‌آموزان دختر. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه اصفهان - دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
نریمانی، محمد و شربتی، انوشیروان. (1394). مقایسه‌ی حساسیت اضطرابی و عملکرد شناختی در دانش‌آموزان با و بدون نارسانویسی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 4(4)، 100-85.
نریمانی، محمد؛ رشیدی، جمال و زردی، بهمن. (1398). نقش خودپنداره کودکان، حمایت اجتماعی خانواده و سبک والدگری در پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان دارای ناتوانی یادگیری خاص. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 8(3)، 133-112.
وصالی محمود، روشنک؛ احدی، حسن؛ کجباف، محمدباقر و نشاط دوست، حمیدطاهر. (1396). بررسی اثربخشی مداخله آموزشی روان‌شناختی ذهن آگاهی کودکان بر کاهش اضطراب آزمون کودکان دبستانی ایرانی. مطالعات ناتوانی، 7 (13)، 43-34.
Abdolghadri, M., Kafie, M., & Khosromoradi, T. (2021). The effectiveness of assertiveness training on social anxiety and coping with stress among high school female students. Journal of Research in Psychopathology, 4(4), 25-31.
Altmaier, E., & Maloney, R. (0222). An initial evaluation of a mindful parenting program.  Journal of Clinical Psychology, 52, 1021-1021.
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed). Washington DC: Author.
Austerman, J. (2015). ADHD and behavioral disorders: Assessment, management, and an  update from DSM-5. Cleveland Clinic Journal of Medicine, 82(11), S2-S7.
Baer, R. (2004). Mindfulness-Based Treatment Approaches: Clinicians Guide to Evidence Base and Application. USA: Academic Press is an imprint of Elsevier.
Baxter, M. G., & Murray, E.A. (2003). The amygdala and rewardNature Reviews Neuroscience, 3(7), 563– 573.
Barkley, R. A. (Ed.). (2014). Attention-deficit hyperactivity disorder: A handbook for  diagnosis and treatment. Guilford Publications.
Bögels, S., & Hoogstad, B. (2008). Mindfulness training for adolescents with externalizing  disorders and their parents. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 36(02), 193-209.
Bögels, S., & Restifo, K. (2014). Mindful parenting: A guide for mental health practitioners.  New York: Springer. 30- Davis TS.
Bogels, S., Lehtonen, A., & Restifo, K. (0212). Mindful parenting in mental health care.  Mindfulness, 1, 102-122. 
Britton, W. B., Azepsenwol, O., & Jacobs, W. J. (2012). Mindfulness-based cognitive therapy improves emotional reactivity to social stress: Results from a randomized controlled trial. Behavior Therapy, 43, 365-380.
Brown, K.W., & Ryan, R. M. (2003) The benefits of being present: Mindfulness and its role in  psychological well-beingJournal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848.
Cicirelli, V. G. (2013). Sibling Relationships across the Life Span. Springer Science & Business Media.
Carlton, T. G., Donachie, N. D., Frampton, K. K., Henschen, G., Kumar, P. E., Waxenberg, F., et al. (2014). Clinical practice guideline for patients with attention deficit/hyperactivity disorder. Magellan Health Clinical Practice Guideline. 7, 198-208.
Dehghani, F. (2013). Comparative Evaluation of the Effectiveness of Mindfulness Therapy and Cognitive-Behavioral Therapy on Generalized Anxiety Disorder in Female Students. Thesis (Ph.D.). faculty of educational science and psychology, Isfahan university. (Persian)
Dumas, J. E. (2005). Mindfulness-based parent training: Strategies to lessen the grip of automaticity in families with disruptive children. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 34, 779–791. 
Duncan, G., Douglas, J., & Greengerg, T. (2009). A model of mindful parenting: Implications  for Parent–child Relationships and prevention research. Clincal Child and Family Psychology Review, 12(3), 255–270.
Ganji, M. (2018). Abnormal psychology based on DSM. 3th edition. Tehran: Savalan  publication. 738-750. (Persian)
Germer, C. (2009). The mindful path to self-compassion: freeing yourself from destructive thoughts and emotions, New York: The Gilford Press.
Harpin, V. (2003) Changes in quality of life in patients with attention-deficit/hyperactivity disorder after atomoxetine treatment. Paper presented at the meeting of the European Academy of Childhood Disability (EACD). Norway: Oslo, 2–4 October.
Jacobs, J. E., Chhin, C. S., & Shaver, K. (2005). Longitudinal links between perceptions of  adolescence and the social beliefs of adolescents: Are parents’ stereotypes related to beliefs held about and by their children? Journal of Youth and Adolescence, 34, 61–72.
Johnson, L. E. (2007). Treating test anxiety in students with learning difficulties: an exploratory study. Doctoral Dissertation, The Florida State University.
Kabat-Zinn J. ( 2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10,144–156.
Martin, A. A ., & Garcia, B. G. (2010). The mindfulness- based stress reduction program  (MBSR) reduces stress-related psychological distress in healthcare professionals. The Spanish Journal of Psychology, 13(2), 897-905.
Mazidi, S. (2017). Relationship between maternal anxiety and anxiety of 4-10 year old children in psychiatric clinic of Shahid Sadoughi Yazd. Thesis (Ph.D.). Medical science faculty of Islamic azad university. Branch of yazd. (Persian)
Memar, E. (2015). Effectiveness of mindful parenting training on mothers' affective self- regulation, interpersonal mindfulness and psychological wellbeing and on the behavioral problems in adolescent girl. Thesis(Ph.D.). Faculty of psychology and social sicnces. Islamic azad university central Tehran branch. (Persian)
Meppelink, R., & Bögels, S.M. (2016). Meditation or Medication? Mindfulness training versus medication in the treatment of childhood ADHD: a randomized controlled trial. BMC Psychiatry.  26(16), 267.
Miller, C.J., & Brooker, B. (2017). Mindfulness programming for parents and teachers of children with ADHD. Complementary Therapies in Clinical Practice, 28, 108-115.
Motavalli, R., Motavalli, V., Ejder Apay, S. (2021). The effect of coping methods in reducing anxiety among girls with premenstrual syndrome. Journal of Research in Psychopathology, 1(4), 32-36.
Narimani, M., & Sharbati, A. (2015). Comparison of anxiety sensitivity and cognitive function in students with and without dysgraphia. Journal of Learning Disabilities, 4(4), 85-100. (Persian)
Narimani, M., & Rashidi, J., Zardi, B. (2019). The role of children’s self-concept, family’s social support, and parenting styles in predicting academic vitality among students with specific learning disability. Journal of Learning Disabilities, 8(3), 112-133. (Persian)
Rashidi Shiraz, A. (2013). Introduction to mindfulness, The 21" century meditation. Tehran:  Savalan Publication. 229-247 (Persian)
Rimm-Kaufman, S. E., & Pianta, R. C. (2000). An ecological perspective on the transition to  kindergarten: A theoretical framework to guide empirical research. Journal of Applied Developmental Psychology, 21, 491–511.
Robiner, W. N. (2005). Enhancing adherence in clinical research. Contemporary Clinical Trials, 26, 59–77.
Sadeghi, M., & Hosseini Ramaghani, N. (2016). The effectiveness of mindfulness-based parenting training on the anxiety and worry of mothers who have children with attention-deficit/hyperactivity disorder. Community Health Journal, 10(4). (Persian)
Segal, Z. V., Williams, J. M. G & ,.Teasdale, J. D. (2002). Mindfulness-based cognitive  therapy for depression: A new approach to preventing relapse. New York: Guilford Press. 
Shokri, A. (2021). The effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on parental stress of mothers with aggressive children. Journal of Research in Psychopathology, 1(3), 24-31.
Siegel, D.J., & Hartzell, M. (2003). Parenting from the inside out: How a deeper self-understanding can help you raise children who thrive. New York: Penguin Putnam.
Spence, S. H., Rapee, R., McDonald, C., & Ingram, M. (2001). The structure of anxiety symptoms among preschoolers. Behavior Research and Therapy, 39, 1293-1316.
Soleimani, M. (2011). The study of practical reliability validity and normalize Anxiety  Spence scale. M.A Thesis on psychometric. Faculty of psychology and social sicnces. Islamic azad university Tehran central branch. (Persian)
Steiner, H., & Remsing, L. (2007). Practice parameter for the assessment and treatment of children and adolescents with oppositional defiant disorder. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 46(1), 121-126.
Teasdale, J. D., & Barnard, P.J. (1992). Affect cognition and change. Remodeling depressive  thought. Hove: Erlbaum
Telman, L. G., Steensel, F.J., Maric, M., & Bogels, S.M. (2018). What are the odds of anxiety  disorders running in families? A family study of anxiety disorders in mothers, fathers, and siblings of children with anxiety disorders. European Child & Adolescent Psychiatry, 27(5), 615–624.
Van der Oord, S., Bo¨gels, S. M., & Peijnenburg, D. (2012). The effectiveness of mindfulness  training for children with ADHD and mindful parenting for their parents. Journal of Child and Family Studies, 21(1), 139–147.
Vesalimahmood, R., Ahadi, H., Kajbaf, M., & Neshatdoost, H. (2017). The effect of  mindfulness-based intervention with children of test anxiety. Middle Eastern Journal of Disability Studies, 7 (13), 34-43. (Persian)