نقش سوگیری شناختی در رفتار سرمایه گذاران (معلم) در بورس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری، گروه حسابداری، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

2 استادیار گروه حسابداری، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

3 دانشیار گروه حسابداری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

4 استاد ممتاز گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

10.22098/jsp.2021.1248

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش مؤلفه‌های سوگیری شناختی در رفتار سرمایه‌گذاران (معلم) در بورس اوراق بهادار تهران انجام گردید. روش پژوهش توصیفی ـ همبستگی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه معلمان سرمایه­گذار در شرکت های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در نظر گرفته شد که به روش نمونه­گیری در­دسترس 384 نفر انتخاب شد. ابزارهای اندازه گیری نیز شامل پرسشنامه‌های محقق ساخته بوده اند که پس از طراحی و اعتبارسنجی روایی و پایایی آن توسط اساتید و روش های آماری مورد ارزیابی قرار گرفت. به‌منظور شناسایی و مقایسه شدت و جهت تأثیر مؤلفه‌های سوگیری شناختی از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون همزمان استفاده شد. نتایج نشان داد که به جز تعصب شدید همه مؤلفه های‌ اعتماد به نفس، محافظه­کاری، ابهام­گریزی، حسابداری ذهنی، استرس، بی­نظمی رفتاری و رویدادگرایی (پس بینی) بر رفتار سرمایه­گذاران تأثیر داشته و وارد مدل رگرسیون شد (01/0>p). با توجه به اینکه سطح معنی­داری، این مؤلفه­ها‌ سهم معنی­داری در پیش­بینی رفتار سرمایه­گذاران دارند. باید توجه داشت که تصمیم­گیری­­های غیر منطقی و متاثر از سوگیری های شناختی، موجب عدم کارایی بازار­های مالی از طریق ایجاد حباب­های قیمتی و در نهایت زیان تمامی سرمایه­گذاران می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of cognitive bias in the behavior of investors (teachers) in the stock market

نویسندگان [English]

  • B Saadatzadeh hesar 1
  • R Abdi 2
  • H Mohammadzadeh Salteh 3
  • M Narimani 4
1 Ph.D. Student of Accounting, Islamic Azad University, Bonab Branch, Bonab. Iran
2 Assistant Professor, Department of Accounting, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran
3 Associate Professor, Department of Accounting, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
4 Distinguished Professor, Department of Psychology, University of Mohaghegh Ardabili
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the role of cognitive bias components in the behavior of investors (teachers) in the Tehran Stock Exchange. The research method is descriptive-correlation. The statistical population of the study included all teachers investing in companies listed on the Tehran Stock Exchange, which was selected by available sampling method 384 people. Measurement tools also included researcher-made questionnaires that after design and validation, its validity and reliability were evaluated by professors and statistical methods. Pearson correlation coefficient and simultaneous regression analysis were used to identify and compare the severity and effect of cognitive bias components. The results showed that except for severe bias, all components of self-confidence, conservatism, ambiguity, mental accounting, stress, behavioral disorder and eventfulness (retrospective) affected the behavior of investors and entered the regression model (p<0.01). Given the level of significance, these components play a significant role in predicting investor behavior. It should be noted that irrational decisions, influenced by cognitive biases, cause the inefficiency of financial markets by creating price bubbles and ultimately to the detriment of all investors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive bias
  • Behavior
  • Investors
  • Stock exchanges
اردکانی، سعید؛ بهلکه، آی ناز؛ میرزاد، نگار و توسلی، طاهره السادات. (1394). بررسی واکنش سرمایه‌گذاران نسبت به رویدادهای ناگهانی در بورس اوراق بهادار تهران. مدیریت بازرگانی ـ گرایش مالی، 17(1)،122-103.
اعتباریان خوراسگانی، اکبر و قریشی شهرکی، سید احمد. (1394). ارتباط بین خطاهای ادراکی در تصمیم‌گیری و شخصیت. فصلنامه دیریت فراگیر، 1(2)، 104-96.
باباخانی محمدی، سعیده؛ مرتضوی، سعید؛ مهارتی، یعقوب و تهرانی، رضا. (1396). شناسایی عمده‌ترین سوگیری های سرمایه­گذاران در بازار سرمایه ایران با استفاده از روش فراتحلیل. فصلنامه علوم مدیریت ایران، 12(46)، 80-61.
حسینی چگنی، الهام؛ حقگو، بهناز و رحمانی نژاد، لیلا. (1393). بررسی تورش‌های رفتاری سرمایه­گذاران در بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای مدل معادلات ساختاری. فصلنامه راهبرد مدیریت مالی، 2(79)، 133-113.
 رستمی نوروزآباد، مجتبی؛ صداقت، پرستو و حبیبی، فاتح. (1392). بررسی عوامل موثر بر رفتار سرمایه­گذاران در تمایل به سرمایهگذاری مجدد. فصلنامه چشم انداز مدیریت مالی، 5 (10)، 94-69.
سعیدی، علی و فرهانیان، سید محمدجواد. (1390). مبانی اقتصادی و مالی رفتاری، تهران: شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس.
سیف الهی، راضیه؛ کردلوئی، حمیدرضا و دشتس، نادر. (1394). بررسی مقایسه‌ای عوامل رفتاری در سرمایه‌گذاری دارایی-های مالی. فصلنامه دانش سرمایه­گذاری، 4(15)، 52-33. 
غیورباغبانی، مرتضی و بهبودی، امید. (1396). عوامل موثر بر بروز رفتار سرمایه­گذاران با رویکرد پدیدانگاری. فصلنامه مدیریت دارایی و تامین مالی، 5(3)، 57-76.
کنجکاو منفرد، امیررضا؛ فتحی، سعید و رنجبران، بهرام. (1395). نقش متغیرهای روانشناختی و آگاهی بر تمایل به سرمایه‌گذاری با تاکید بر نقش واسطه ای ریسک ادراک شده مشتریان خدمات سرمایه‌گذاری. فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 9(30)، 15-1.
مهرانی، ساسان و نونهال نهر، علی اکبر. (1387). ارزیابی واکنش کمتر از حد مورد انتظار سرمایه­گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 16(1)، 136-117.
نصیرزاده، فرزانه؛ عباس زاده، محمدرضا و ذوالفقارزاده آرانی، محمدحسین. (1396). بررسی تأثیر خوش بینی مدیران و عدم تقارن اطلاعاتی ناشی از آن بر روی ریسک سقوط سهام، فصلنامه حسابداری مالی، 9(34)، 70-35.
نریمانی، محمد؛ پرزور، پرویز و بشرپور، سجاد. (1394). مقایسه‌ی حساسیت بین فردی و تعادل عاطفی در دانش‌آموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 5(1)، 141-125.
نیکومرام، هاشم؛ رهنمای رودپشتی، فریدون؛ هیبتی، فرشاد و یزدانی، شهره. (1391). تأثیر سوگیری شناختی سرمایه­گذاران بورس اوراق بهادار تهران بر ارزشیابی سهام. فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 5(1)، 81-65.
Aduda, J., Odera, E. O., & Onwonga, M. (2012). The behaviour and financial performance of individual investors in the trading shares of companies listed at the Nairobi stock exchange, Kenya. Journal of Finance and Investment Analysis, 1(3), 33-60.
Ardakani, S., Bahlakeh, A., Mirzad, N., & Tavassoly, T. S. (2015). A review of investors’ reaction to unexpected events in Tehran Stock Exchange. Financial Research Journal, 17(1), 103-122. (Persian)
Baba jani Mohammadi, S., Mortazavi, S., Maharati, Y., & Tehrani, R. (2017). Identifying the main biases of investors in the capital market of Iran: A meta-analysis study. Iranian Journal of Management Sciences, 12(46), 61-80. (Persian)
Bakar, S., & Yi, A. N. C. (2016). The impact of psychological factors on investors’ decision making in malaysian stock market: a case of Klang Valley and Pahang. Procedia Economics and Finance, 35, 319-328.
Brizek, M. G. (2014). Comparative analysis of individual investor portfolios based on behavioral finance and efficient market theories.
De Bondt, T., De Belder, F., Vanhevel, F., Jacquemyn, Y., & Parizel, P. M. (2015). Prefrontal GABA concentration changes in women—influence of menstrual cycle phase, hormonal contraceptive use, and correlation with premenstrual symptoms. Brain Research, 1597, 129-138.
Ebert, S. (2015). On skewed risks in economic models and experiments. Journal of Economic Behavior & Organization, 112, 85-97.
Etebarian Khorasgani, A. E., & Ghoreishi Shahraki, S. E. (2016). The relationship between perceptual errors in decision-making and personality. Journal of Extensive Management, 1(2), 96-104. (Persian)
Ghayurbaghbani, M., & Behboodi, O. (2017). Factors affecting the behavior of investors regarding phenomenographical approach. Journal of Asset Management and Financing, 5 (3), 57-76. (Persian)
Hosseini Chegeni, A., Haghgoo, B., & Rahmaninejad, L. (2014). Studying the relationship between behavioral biases of investors and their investment decisions in Tehran stock exchange. Journal of Financial Management Strategy, 2(4), 1130133. (Persian)
Hunjra, A. I., Qureshi, S. A., & Riaz, L. (2017). Psychological factors and investment decision making: A confirmatory factor Analysis. Journal of Contemporary Management Sciences, 2(1), 65-82.
Kariofyllas, S., Philippas, D., & Siriopoulos, C. (2017). Cognitive biases in investors' behaviour under stress: Evidence from the London Stock Exchange. International Review of Financial Analysis, 54, 54-62.
Kim, K. A., & Nofsinger, J. R. (2008). Behavioral finance in Asia. Pacific-Basin Finance Journal, 16(1-2), 1-7.
Konjkave Monfared, A. R., Fathi, S., & Ranjbaran, B. (2016). Role of psychological factors and awareness on the intention to invest With Emphasis on the mediate role of perceived risk of Customers of Investment Services. Financial Knowledge of Securities Analysis, 9 (30), 1-15. (Persian)
Kumar, S., & Goyal, N. (2015). Behavioural biases in investment decision making–a systematic literature review. Qualitative Research in Financial Markets, 7(1), 88-108.
Mehrani, S., Nonhal Nahr, A. A. (2008). Evaluating the reaction less than expected by investors in the Tehran Stock Exchange. Quarterly Journal of Accounting and Auditing Reviews, 16 (1), 117-136. (Persian)
Muir, K. W., Lim, A., Stinnett, S., Kuo, A., Tseng, H., & Walsh, M. M. (2014). Risk factors for exposure of glaucoma drainage devices: a retrospective observational study. BMJ Open, 4(5), e004560.
Narimani, M., Porzoor, P., & Basharpour, S. (2015). Comparison of interpersonal sensitivity and emotional balance in students with and without specific learning disorder. Journal of Learning Disabilities, 5(1), 125-141. (Persian)
Nasirzadeh, F., Abbaszadeh, M. R., zolfagharArani, M. H. (2017). Examining the impact of overconfidence of managers and the resulting information asymmetry on risk of falling of stock prices. Quarterly Financial Accounting Journal, 9 (34), 35-70. (Persian)
Ngoc, L. T. B. (2013). Behavior pattern of individual investors in stock market. International Journal of Business and Management, 9(1), 1.
Nicomram, H., Rahnomaye Roodpashti, F., Hibati, F., & Yazdani, Sh. (2012). The effect of cognitive bias of Tehran Stock Exchange investors on stock valuation. Journal of Securities Analysis Financial Knowledge, 5 (1), 65- 81. (Persian)
Pompian, M. M. (2011). Behavioral finance and wealth management: how to build investment strategies that account for investor biases (Vol. 667). John Wiley & Sons.
Rostami Norouzabad, M., Sedaghat, P., & Habibi, F. (2015). Investigating the factors affecting the behavior of investors in the tendency to reinvest. Journal of Financial Management Perspectives, 5 (10), 69- 94. (Persian)
Saeedi, A., & Farhanian, S. M. J. (2011). Behavioral Economic and Financial Fundamentals, Tehran: Exchange Information and Services Company. (Persian)
Saifollahi, R., Kordloui, H., & Dashti, N. (2015). A comparative survey on behavioral factors on financial assets investment. Investment Knowledge Quarterly, 4 (15), 33-52. (Persian)
Shah, S. Z. A., Ahmad, M., & Mahmood, F. (2018). Heuristic biases in investment decision-making and perceived market efficiency: A survey at the Pakistan stock exchange. Qualitative Research in Financial Markets, 10(1), 85-110.
Yao, J., Ma, C., & He, W. P. (2014). Investor herding behaviour of Chinese stock market. International Review of Economics & Finance, 29, 12-29.