اثربخشی آموزش تفکر انتقادی بر سبک حل مساله‏ی (کارآمد و ناکارآمد) دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی

2 کارشناس ارشد مدیریت آموزشی، کارمند دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش تفکر انتقادی بر سبک حل مساله‏ی (کارآمد و ناکارآمد) دانش‌آموزان انجام گرفت. روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه‌ی آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان پسر پایه‏ی اوّل دوره‏ی متوسطه‏ی دوّم ناحیه‏ی دو شهر اردبیل در سال‏تحصیلی 95-1394 تشکیل می‌دادند که از میان آنها با استفاده از روش‌ نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای، 60 دانش‌آموز انتخاب شده و به طور تصادفی در گروه آزمایش (30 نفر) و گروه کنترل (30 نفر) جایگزین شدند. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش، 6 جلسه تحت‌ آموزش تفکر انتقادی قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از فرم کوتاه پرسشنامه‌ی تجدید نظر شده‏ی حل مساله‏ی اجتماعی دزوریلا، نزو، مید-اولیورز (2000) استفاده شد. داده‌ها با روش آماری کواریانس چندمتغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد که فرضیه‌ی پژوهش مبنی بر اثربخشی آموزش تفکر انتقادی بر سبک حل مساله‏ی دانش‌آموزان مورد تائید قرار گرفته است. بدین صورت که میانگین نمره‏های پس‏آزمون دانش‌آموزان گروه آزمایش نسبت به دانش‌آموزان گروه کنترل به طور معناداری در سبک حل مساله‏ی کارآمد (جهت‏گیری مثبت به مساله و سبک منطقی حل مساله) بیشتر و در سبک حل مساله‏ی ناکارآمد (جهت‏گیری منفی به مساله، سبک اجتنابی حل مساله و سبک تکانشی حل مساله) کمتر بود. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که آموزش تفکر انتقادی در افزایش سبک حل مساله‏ی کارآمد دانش‌آموزان اثربخش است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of critical thinking training on problem solving styles (efficient and inefficient) of students

نویسندگان [English]

  • A Sheykholeslami 1
  • A Omidvar 2
1 Assistant Professor, University of Mohaghegh Ardabili
2 M.A. in Educational Management, Staff at the University of Mohaghegh Ardabili
چکیده [English]

    The purpose of this study was to determine the effectiveness of critical thinking training on problem solving (efficient and inefficient) of students. The research method was quasi-experimental with pretest-posttest design and a control group. The population included all first grade high school students of District Two in Ardabil during 2015-2016 academic year. By using random cluster sampling, 60 students were selected and randomly assigned to the experimental group (30 individuals) and control group (30 individuals). The experimental group received 6 sessions of critical thinking training program. Dzorila, Nezoo & Mead-Olivers (2000) social problem solving inventory was used to collect the data. The data were analyzed by multivariate covariance. The results indicated that the research hypothesis of the effect of critical thinking training on problem solving of students was verified. So, the average post-test scores of the students in the experimental group compared to the control group was significantly high in the efficient problem solving style (positive orientation to problem and rational style of problem solving) and less in the inefficient problem solving style (negative orientation to problem solving, avoidance style and impulsive style of problem solving). Therefore, we can conclude that critical thinking training has a significant effect on improving efficient problem solving style of students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Critical thinking
  • efficient problem solving style
  • inefficient problem solving style
  • Students

مراجع

احراری، پگاه؛ بهفر، زهرا و یوسفی، حمیدرضا. (1385). معلمان خلاق، مدارس کارآمد. مشهد: نشر تمرین.
آقایوسفی، علیرضا و شریف، نسیم. (1390). رابطه سبک‌های حل مساله و بهزیستی شخصی در دانشجویان. اندیشه و رفتار، (22)6؛ 88-79.
بخشی، محمود و آهنچیان، محمدرضا. (1392). الگوی پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی: نقش تفکر انتقادی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره 13(2)،163-153.
بشرپور، سجاد، قربانی، فاطمه، عطادخت، اکبر و سلیمانی، اسماعیل. (1394). مقایسه‌ی پیشرفت تحصیلی و عوامل مرتبط با آن در دو گروه از دانش‌آموزان بی‌سرپرست و دارای سرپرست. مجله‌ی روان‌شناسی مدرسه، (4)4، 36-21.
رئوفی، محمدرضا و روضی، محمد. (1387). راهنمایی پیشگیری از اعتیاد. تهران: ناشر، مؤلفان.
قنبری هاشم آبادی، بهرامعلی و شهابی، مهرنسا. (1393). بررسی اثربخشی آموزش تفکر انتقادی بر عزت نفس و مهارت‌های حل مساله دانش‌آموزان دختر متوسطه. فصلنامه روان شناسی تربیتی، (3)2، 19-1.
گنجی، حمزه و امیریان، کامران. (1390). بررسی اثربخشی آموزش مهارت حل مساله بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر سال اول مقطع متوسطه شهرستان سنقر 90-1389. تحقیقات مدیریت آموزشی. (9) 2، 134-117.
گواین، شاکتی. (1387). تجسم خلاق، ترجمه گیتی خوشدل، چاپ بیست و چهارم، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
محمود علیلو، مجید؛ موحدی، یزدان و علیزاده‌گوردال، جابر. (1392). تعیین رابطه‌ی حالت‌های فراشناختی، سودمندی ادراک شده و تاکیدات هدفی والدین با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری. فصلنامه ناتوانی یادگیری. (1)3، 109-91.
محمودی، محمدهادی و دهقان نژاد، ملیحه. (1394). بررسی تاثیر آموزش مهارت‌های تفکر انتقادی بر استفاده از راهبردهای یادگیری. دو فصلنامه مطالعات آموزش و فراگیری زبان انگلیسی، (16)7، 84-55.
مخبری، عادل. (1388). هنجاریابی پرسشنامه توانایی حل مساله اجتماعی و نقش آن در تبیین هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی در دانشجویان، پایان نامه چاپ نشده کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
نادی، محمدعلی، گردانشکن، مریم وگلپرور، محسن. (1390). تاثیر آموزش تفکرانتقادی، حل مساله و فراشناخت بر یادگیری خود راهبر در دانشجویان. پژوهش در برنامه ریزی درسی، شماره (2)1، 61-58.
ناصری، حسین. (1387). مهارت‌های زندگی، راهنمای مدرس، تهران: سازمان بهزیستی کشور.
هیگینز، جیمز ام. (1384). 101 تکنیک حل خلاق مسأله. ترجمه: محمود احمدپور داریانی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
Aghausefi, A. & Sharif, N. (2011).The relationship between Problem Solving Styles and Personal Well-being in students. Subjective.Thought & Behavior in Clinical Psychology, 6(22), 79-88. (Persian).
Ahrari, P., Behfar, Z. & Usefi, H. R. (2006). Creative teachers, schools efficiently. Mashhad: publishing practice. (Persian).
Alilu, M. M., Movahedi, Y. & Alizadehgoradel, J. (2013). The relationship between metacognitive states, perceived instrumentality, parental goal emphases and academic achievement of students with learning disabilities. Journal learning disability, 3(1), 91-109. (Persian).
Angeli, C. M. (1997). Examinating the effects of context- free and context- situated instructional strategies on learners critical thinking, Indian university.
Bakhshi, M. & Ahanchian, M. R. (2013). A proposed model predict academic achievement: The role of critical thinking and self-regulated learning strategies. Iranian Journal of Medical Education, 13(2), 153-163. (Persian).
Basharpoor, S., Ghorbani, F., Atadokht, A. & Soleymani, E. (2015). The comparison of academic achievement and factors related to it in orphans students and students living with parents. Journal of School Psychology, 4(4), 21-36. (Persian).
Bornstein, M. H. (2003). Well-being positive development across the life course. Maha wah: Lawrence Erjbaum.
Derkzen, D. M. (2007). Imulsivity, social problem solving & Alkol dependency as contributors to agressation in provincially icracerted offenders.
Engin-Demir, C. (2009). Factors influencing the academic achievement of the Turkish urban poor. International Journal of Educational Development, 29 (1),17–29.
 ‌‌‌‌‌‌‌‌Ervin,K & Winfred ,L. (2013). Effects of critical thinking training in on problem solving in university students,International education Journal,18,111-129.
Eweniyi, G.D. (2005). The impact of family structure on university students’ academic performance, Available from h ttp ://6 4.2 33 .18 3. 1044.
Felisa M. Córdova, M. Hernán D, Fernando C, Lucio C, Fredi P. (2015). Identifying Problem Solving Strategies for Learning Styles in Engineering Students Subjected to Intelligence Test and EEG Monitoring. Procedia Computer Science, (55), 18-27.
Fulya, O. A., Safak, U. S. & Ayce, Y. Ç. (2 009). The effects of students’ problem solving skills on their understanding of chemical rate and their achievement on this issue. Social and Behavioral Sciences , 1, 2678–2684.
 Ganji, H. & Amirian, K. (2011). Investigate the effectiveness problem solving skills training on the academic achievement of first year students of high school Saghez City in 2010-2011 years. Education Management Research, 2(9), 117-134. (Persian).
Geissler s. w & Wayland G. L & Edison J. p (2013). Improving students’ critical thinking, creativity, and communication skills. communication skills Journal of Instructional Pedagogies. p 1-11.
Ghanbari Hashem Abadi, B. & Shahabi, M. (2014). To evaluate the effectiveness of teaching critical thinking on self-esteem and problem-solving skills of high school girls. Journal of Educational Psychology, 2(3), 1-19. (Persian).
Gloudmens, H.A.; Schalk, R.M. & Reynaert, W. (2012). “The relationship between Critical Thinking Skills and Self-efficacy of Beliefs in Mental Health nurses.Journal of Applied Science, 33(3): 275-290.
Govain, S. (2008). Creative visualization. (translation by Khoshdel, G). 24 print. Tehran: Roshangaran & Motaleate Zanan. (Persian).
Higinz, J. M. (2004). 101 creative problem solving techniques. Translation: Mahmoud Ahmad Dariani, Tehran: Amir Kabir Publications. (Persian)
Isaksen, S. G., Dorval, K. B. & Treffinger, D. J. (2010). Creative Approaches to Problem Solving: A Framework for Innovation and Change: SAGE Publications.
Lee, A. & Boyle, P. (2012). Quality Assurance for learning and teaching: A systemic perspective. Ideas on Teaching, Accessed 12/09/2012, URL: http:// www. cdtl. nus. edu. sg/Ideas/iot536.htm.
Mahmoodi, M. H. & Dehghannejad, M. (2015). The effect critical thinking skills Training on the of learning strategies. Two Journal Teaching and learning of English Studies, 7(16), 55-84. (Persian).
Man-Chih, A. (2006). The effect of the use of self regulation learning strategies on college student's performance and satisfaction in physical education. [PhD thesis] Australian Catholic University.
Mokhberi, A. (2009). Standardization of the questionnaire problem solving ability and its role in explaining social, emotional intelligence and social adjustment of students. unpublished master's thesis, Allameh Tabatabaei University.
Nadi, M., Gordanshekan, M. & Goolparvar, M. (2011). The impact of teaching critical thinking, problem solving and metacognition on self-directed learning in students. research on curriculum planning, 1(2), 58-61. (Persian).
Naseri, H. (2008). Life skills, teacher guide, Tehran: State Welfare Organization. (Persian).
Phan, H. P. (2008). Achievement goals, the classroom environment, and reflective thinking: A conceptual framework. Electronic Journal of Research in Educational psychology , 6 (3), 571- 602.
Philip, T., Wolf, K. (2015). Effects of critical thinking training in social science syudey on problem solving in high school students,International education Journal,8,1-29.
Raufi, M. R. & Ruzi, M. (2008). Addiction prevention tips. Tehran: publisher, author. (Persian).
Simon, H. (2007). Information processing theory human problem solving. In w. ESTES (ed). Handbook of learning and cognitive processes. V 15. Lawrence Erlbaum Associates.
Smeltzer, S., Bare, B., Brunner, L. & Suddarth, D. (2005).Text Book of Medical Surgical Nursing, 10th Ed. Williams & Wilkins, Lippincott.
Snyder, L. G & Snyder,M. J (2008). Teaching Critical Thinking and Problem Solving Skills. The Delta Pi Epsilon Journal, Volume L, No. 2. p1-15.
Wenzel K. R, Wigfield, A. (2009) . Handbook of motivation at school. New York, NY: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار