فراتحلیل اثربخشی آموزش خانواده جهت تغییر رفتار کودکان دارای اختلال بیش فعالی/ نقص توجه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 استاد گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 دانشجوی دکترای روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

4 دانشجوی دکترای روان شناسی،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

  هدف: پژوهش حاضر به منظور جمع آوری و یکپارچه سازی تحقیقات انجام شده در زمینه آموزش­های خانواده جهت تغییر رفتار کودکان دارای اختلال بیش فعالی/ نقص توجه بود.
روش‌ها: جامعه آماری شامل تمامی مقالات چاپ شده در مجلات علمی- پژوهشی معتبر در زمینه آموزش والدین در کاهش علایم اختلال بیش فعالی/ نقص توجه در ایران و خارج از کشور در محدوده سال­های 1395- 1380 بوده­ است که از لحاظ روش­شناختی شرایط لازم را برای فراتحلیل دارا بوده­اند. برای این منظور 15 پژوهش انتخاب گردید. ابزار این پژوهش چک لیست فراتحلیل بوده­ است.
یافته‌ها: نشان داد که میزان اثر آموزش­های مبتنی بر خانواده در کاهش علایم اختلال بیش فعالی/ نقص توجه بالا بوده ­است 61/0 (005/0>p). این میزان اثر در گروه بر اساس رویکرد رفتاری 68/0 (002/0>p)، رویکرد شناختی- رفتاری57/0 (001/0>p) و با رویکرد ذهن آگاهی 49/0 (001/0>p) به دست آمد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل تعدیلی بیانگر اثرگذاری متغیرهای تعدیل کننده در این آموزش­ها بوده ­است.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج فراتحلیل حاضر، میزان اثر آموزش­های مبتنی بر خانواده در کاهش علایم اختلال بیش فعالی/ نقص توجه، مطابق جدول کوهن در حد بالاست. این میزان اثر با استفاده از رویکرد رفتاری بیشتر از رویکرد شناختی- رفتاری و رویکرد مبتنی بر ذهن آگاهی است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A meta- analysis of efficacy of parent training in changing of behavior for children with attention deficit hyperactivity disorder

نویسندگان [English]

  • Zahra Sepehrinasab 1
  • Nader Hajloo 2
  • Zohreh Ahangar Ghorbani 3
  • Saeede Hedayat 4
1 PhD Student in Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili Ardabil, Iran
2 Professor, Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
3 Ph.D student of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili , Ardabil, Iran
4 PhD student of psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology. University of Mohaghegh Ardabili, Ardebil, Iran
چکیده [English]

Objective: The present study was conducted to collect and integrate research conducted in the field of family education to change the behavior of children with ADHD.
Methods: The statistical population includes all articles published in reputable scientific-research journals in the field of parent education in reducing the symptoms of ADHD in Iran and abroad in the period of 1380-1395, which in terms of methodological conditions had the necessary meta-analysis. For this purpose, 15 studies were selected. The tool of this research was a meta-analysis checklist.
Results: The results has been shown that the rate of parents training effect in symptom reduction of children with attention deficit- hyperactivity disorder had been high 0.61 (p< 0.005). This rate of effect in group has been earned based on behavior strategy 0.68 (p< 0.002), cognitive- behavioral strategy 0.57 (p< 0.001) and with mindfulness 0.49 (p< 0.001). Also the results which were obtained from moderate analysis are expression of moderator variables effecting in this trainings.
Conclusion: Based on this meta- analysis results, the rate of effect parents training in reduction of the attention deficit- hyperactivity disorder symptoms, based on Cohen table is high. This rate of effect with using from behavior strategy is higher than cognitive- behavioral and mindfulness strategies.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-analysis
  • Attention deficit hyperactivity disorder
  • Parent's training

مراجع

جواکینو، لئوناردو. (1990). تجزیه و تحلیل افزوده در تحقیقات پزشکی. ترجمه­ی حسن صانعی (1391)، چاپ اول، تهران، انتشارات اندیشمند.
حاجی سید جوادی، طاهره؛ برجعلی، محمود و برجعلی، احمد. (1392). اثربخشی آموزش رفتاری بارکلی به والدین کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه- بیش فعالی در کاهش علائم. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 6 (71)، 52- 47.
رجبی، سعید؛ ابوالقاسمی، عباس؛ نریمانی، محمد و قائمی، فاطمه. (1391). اثربخشی آموزش کنترل تکانه بر خودکارآمدی و ابعاد آن در دانش آموزان دارای نشانه­های ADHD. مجله روانشناسی مدرسه، 4(1)، 73- 56.
رعایی، فرزانه؛ دلاور، علی و فرخی، نورعلی. (1390). فراتحلیل تحقیقات انجام شده در حوزه اضطراب و افسردگی. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه علامه طباطبایی.
عابدی، احمد؛ عریضی، حمیدرضا و شریفی، مریم. (1394). فراتحلیل اثربخشی مداخلات روان­شناختی گروهی بر درمان اختلال افسردگی. فصلنامه مطالعات روان­شناسی بالینی. 19(5)، 61- 35.
 https://jcps.atu.ac.ir/article_1496.html
کوری، ماریان اشنایدر و کوری، جرالد. (2001). گروه درمانی.  ترجمه­ی سیف الله بهاری (1389)، چاپ دوم، تهران، نشر روان.
گنجی، مهدی. (1394). آسیب شناسی روانی DSM 5. چاپ دوم، تهران، نشر ساوالان.
قمری گیوی، حسین؛ نریمانی، محمد و محمودی، هیوا. (1391). اثر بخشی نرم افزار پیشبرد شناختی بر کارکر دهای اجرایی، بازداری پاسخ و حافظه کاری کودکان دچار نارساخوانی و نقص توجه/ بیش فعالی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 1(2)، 115-98. jld-1-2-91-1-6
محمد حسنی، نسرین؛ فردانش، هاشم و حاتمی، جواد. (1395). ارتباط بین الگوی بصری و توجه در طراحی آموزشی با کمک کامپیوتر برای کودکان با اختلال ADHD. مجله روانشناسی مدرسه. 5(4)، 116- 101. 
http://jsp.uma.ac.ir/article_514.html
نوری زاده، نرگس؛ میکاییلی منیع، فرزانه و رستمی، رضا. (1394). اثربخشی آموزش نوروفیدبک بر پردازش شناختی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی. مجله روانشناسی مدرسه. 4(3)، 136- 119.
[Doi: 10.22098/jsp.2015.359]
هویت، دنیس؛ وکرامر، دانکن. (2005). روش­های آماری در روانشناسی و سایر علوم رفتاری. ترجمه­ی حسن پاشاشریفی و همکاران (1388)، چاپ اول، تهران، انتشارات سخن.
Abedi, A., Arizi, H. R., Sharifi, M. (2015). Meta- Analysis of efficacy of group cognitive interventions on depression disorder therapy. Quarterly of Clinical Psychology Studies, 19(5): 35- 61. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=485980
American Psychiatry Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed., text revision). Washington, DC: Author. https://www.psychiatry.org/psychiatrists/practice/dsm
Chacko, A., Wymbs, B. T.,Wymbs, F. A., Pelham, W. E., Gagne, S. S., Pirvics, L., Herbst, L., Guzzo, J., Philips, C. & Connor, B. O. (2009). Enhancing traditional behavioral parent training for single mothers of children with ADHD. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 38(2), 206- 218. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19283599
Corcoran, J. & Dattalo, P. (2006). Parent   involvement in treatment for ADHD: a meta- analysis of the published studies. Journal of Vrjinia Commonwealth University, 16(6), 561- 570. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1049731506289127
Cory, M. S., & Cory, J. (2001). Group Therapy. Translated by Seyfollah Bahary. (1389), 2th ed, Thehran, Ravan Pulication. https://www.adinehbook.com/gp/product/9648345031
Curtis, D. F., Health, C. L., Chapman, S. G. & Elkins, S. R. (2013). Family skills training intervention for parenting of children whit ADHD. Journal of Psychological Abnormalities, 1(2), 1- 7. https://www.researchgate.net/publication/292803954
Deault, L. C. (2010). A systematic review of parenting in relation of the development of comorbidities and functional impairments in children with ADHD. Child Psychiatry and Human Development, 41(3), 168- 192. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19768532
Eiraldi, R. B., Mautone, J. B., & Power,T. J. (2013). Strategies for implementing evidence- based psychological intervention for children with attention- deficit/ hyperactivity disorder. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 21(1), 145- 159. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22137818
Fabiano, G. A. (2007). Father participation in behavioral parent training for ADHD: Review and recommendations for increasing inclusion and engagement. Journal of Family Psychology, 21(4), 683- 693. https://psycnet.apa.org/record/2007-18728-014
Firozkhahi moghadam, M., Frouzan Nia, R., Rakhshani, T., Heidarpoor, A. M. & Taravatmanesh, S. (2016). The effectiveness of parant management training (PMT) in parents of children with ADHD. Middle East Cure Psychiatry, 23(2): 63- 71. https://brief.land/semj/articles/20484.html
Ganji, M. (2014). Mental Psychopathology based on DSM5. 2th ed. Tehran, Savalan Publication. https://www.adinehbook.com/gp/product/9647609791
Haji Seyed Javadi, T., BorjAli, m., & BorjAli, A. (2013). The efficacy of Barkley behavioral training to parent with ADHD children to reduce symptoms. Journal of Ghazvin Medical Sciences University, 6(71): 47- https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=224686
Handen, B.L., Aman, M. G., Arnold, L. E., Hyman, S. L., Tumuluru, R. V., Lecavalier, L., Dick, P. C., Pan, P. X., Hollway, J. A., Page, K. A. B., Silverman, L. B., Brown, N. V., Rice, R. R., Hellings, J., Mruzek, D. W., Bellin, S. M., Hurt, E. A., Ryan, M. M., Levato, C. L. & Smith, T. (2015). Atomoxetine, parent training, and their combination in children with ADHD. JAM Acad Child Adolescent Psychiatry, 54(11): 905- 915. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26506581
Hovit, D., & Cramer, D. (2005). Statistical methods in psychology and behavioral sciences. Translated by Hasan PashaSharifi & eth (1388). First Edition, Tehran, Sokhan Publication. https://www.fadakbook.ir/product/16996
Huang, H. L., Chao, C. C., Tu, C. C. & Yang, P. C. (2009). Behavioral parent training for parents of children with ADHD. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 57(9): 275- 281. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12753567
Huang, Y. H., Chung, C. Y., Ou, H. Y., Tzang, R. F., Huang, K. Y., Liu, H. C., Sun, F. J., Chen, S. C., Pan, Y. J. & Liu, S. I. (2015). Treatment effects of combining social skill training and parent training in Taiwanese children with ADHD. Journal of the Formosan Medical Association, 1(14): 260- 267. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25777975
Jonsdottir, S., Bouma, A., Sergeant, J, A. & Scherder, E., J., A. (2006). Relationships between neuropsychological measures of executive function and behavioral measures of ADHD symptoms and comorbid behavior. Archive of clinical neuropsychology, 21(3): 383- 394. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0887617706000564  
Josse, M. & Sylvie, N. (2008). Parent training program with ADHD. International Society for the Study of Behavioral Development, 2(3): 26- 30. https://sbrh.ssu.ac.ir/article-1-106-en.html
Jovakino, L. (1990). Added analysis in medical studies. Translated by Hasan Saneie (1391), first edition, Tehran, Andishmand Publication. https://www.adinehbook.com/gp/product/9645190037
Kohut, C. S. & Andrews, J. (2004). The efficacy of parent training programs for ADHD children: A fifteen- year review. Developmental Disabilities Bulletin, 32(2): 155- 172. https://psycnet.apa.org/record/2006-09646-003
Lee, P. C., Niew, W. I., Yang, H. J., Chen, V. C. H. & Lin, K. C. (2012). A meta- analysis of behavioral parent training for children with ADHD. Research in Developmental Disabilities, 33(4): 2040- 2049. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22750360
Loren, R. E. A., Vaghn, A. J., Langberg, J. M., Cyran, J. E. M., Proano, T., Smolyansky, B. H., Tamm, L. & Epstein, J. N. (2016). Effects of an 8- session behavioral parent training group for parents of children with ADHD on child impairment and parenting confidence. Journal Atten Disorder Author Manuscript, 19(2): 158- 166. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3923863
McDermut, W., Miller, I. W. & Brown, R. A. (2001). The efficacy of group psychotherapy for depression: A meta- analysis and review of the empirical research. Clinical Psychology: Science and Practice, 8(1): 98- 116. https://psycnet.apa.org/record/2001-16951-008
Mohamed, N. H. & Mohd Hussin, A. H. B. (2015). Behavioral parent training in treating noncompliance behavior among preschool children with ADHD. Asia Pacific Journal of Contemporary Education and Communication Technology, 1(1): 92- 107. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31046533
Mohammad Hasani, N., Fardanesh, H. &   Hatami, J. (2015). The relationship between visual models and attention in training design with computer for ADHD children. Journal of School Psychology, 5(4): 101- 116. http://jsp.uma.ac.ir/article_514.html
Nori Zadeh, N., Mikaili Monie, F. & Rostami, R. (2014). The efficacy of Neurofeedback training on cognitive process of ADHD children.  Journal of School Psychology, 4(3): 119- 136. http://jsp.uma.ac.ir/article_359_133e70eb2e313c3745deb127b572b463.pdf
Oord, S. V. & Bogels, S. M. (2012). The effectiveness of mindfulness training for children with ADHD and mindfulness parenting for their parents. Journal of Child, Family & Student, 2(21): 139- 147. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3267931
Peed, S., Roberts, M. & Forehand, R. (2000). Evaluation of the effectiveness of standardized parent training program in altering the interaction of parents and their noncompliant children. Behavior Modification, 1(5): 323- 350. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/014544557713003
Pisterman, Firestone, P., Mcgrath, P., Goodman, J. T., Webster, I. & Mallory, R. (2002). The role of parent training in treatment of preschoolers with ADHD. American Journal of Orthopsychiatry, 62(9): 397- 408. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1497105
Rajabi, S., Abolghasemi, A., Narimani, M., & Ghaemi, F. (2013). The effectiveness of impulsivity control training on self- efficacy and itʾs dimensions in student with ADHD symptoms. Journal of School Psychology, 4(1): 56- 73.
http://jsp.uma.ac.ir/article_49_d247c9a5ca48b778d0fb8fb018f6eb18.pdf
Roaee, F., Delavar, A., & Farokhi, N. A. (2011). Meta- Analysis of done studies in stress and depression areas. M A thesis of clinical psychology, Allameh Tabatabaee University. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=157368
Segal, R. & Hinojosa, J. (2006). The activity setting of homework: An analysis of three cases and implications for occupational therapy. American Journal of Occupational Therapy, 60(7): 50- 59. https://journals.research.ac.ir/files/site1/rds_journals/113/article-113-56498.pdf
Seipp, B. (1991). Anxiety and academic performance: A Meta- Analysis of Findings. Anxiety Research, 4(2): 27- 41. https://www.researchgate.net/publication/247496732   
Sergeant, J. A., Geurts, H., Huijbregts, S., Scheres, A. & Oosterlaar, J. (2003). The top and the bottom of ADHD: A neuropsychological perspective. Neuroscience and Behavioral Review, 27(2):583- 592. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14624803
Sharma, M. & Nadeem, M. (2015). Cognitive- Behavioral & parental management training in children with ADHD. International Journal of Medical Science, 2(7): 1- 6. https://www.researchgate.net/publication/308994372
Storeb, O. J., Skoog, M., Rasmussen, P. D., Winkel, P., Gluud, C., Pedersen, J., Thomsen, P. H. & Simonsen, E. (2015). Attachment competences in children with ADHD during the social- skills training and attachment (SOSTRA) randomized clinical trial. Journal of Attention Disorders, 19(10): 856- 871. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24532801
Yazaci, E., Yurumez, E., Yazaci, A. B., Gumus, Y. Y. & Erol, A. (2017). Affective temperaments in parents of children with attention deficit hyperactivity disorder. Arch Neuropsychiatry, 54(7): 49- 54. https://www.researchgate.net/publication/307182272
روان شناسی مدرسه و آموزشگاه
دوره 11، شماره 1
اردیبهشت 1401
صفحه 30-42

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار