اثربخشی آموزش مهارت‌های هوش اخلاقی بر همدلی دانش‌آموزان پسر زورگو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 استادیار روانشناسی و آموزش کودکان استثنائی، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های هوش اخلاقی بر همدلی دانش‌آموزان پسر زورگو انجام گرفت.

مواد و روش‌ها: روش پژوهش به شیوه‌ی آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل اجرا شد. جامعه‌ی‌ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان پسر در حال تحصیل در دوره‌ی متوسطه‌ی دوّم شهر اردبیل در سال‌تحصیلی 98-1397 تشکیل ‌می‌دادند. برای انتخاب نمونه ابتدا با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای از میان نواحی آموزش و پرورش شهر اردبیل یک ناحیه انتخاب شد. سپس از بین مدارس پسرانه‌ی دوره‌ی متوسطه‌ی دوّم این ناحیه، دو مدرسه انتخاب شد، پرسشنامه‌ی زورگویی بین دانش‌آموزان این مدارس توزیع گردید، و در نهایت 40 دانش‌آموز با بیشترین نمره در پرسشنامه‌ی زورگویی، انتخاب شده و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) جایگزین شدند. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش، 11 جلسه آموزش مهارت‌های هوش اخلاقی بوربا (2005) را دریافت نمودند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس همدلی اساسی جولیف و فارینگتون (2006) و پرسشنامه‌ی زورگو/قربانی اولویوس (1986) استفاده شد. داده‌ها با روش آماری کوواریانس تک‌متغیری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که دانش‌آموزان زورگو گروه آزمایش نسبت به دانش‌آموزان زورگو گروه کنترل در پس‌آزمون به‌طور معناداری همدلی بیشتری داشتند (01/0>P).

نتیجه‌گیری: بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که آموزش مهارت‌های هوش اخلاقی در افزایش همدلی دانش‌آموزان زورگو اثربخش بوده و می‏تواند قابل کاربست توسط روانشناسان و مشاوران مدارس باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Ethical Intelligence Skills Training on Empathy of Bullying Male Students

نویسندگان [English]

  • Ali Sheykholeslami 1
  • Nastaran Seyedesmaili Ghomi 2
1 Professor, Department of Counseling, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
2 Assistant Professor of Psychology and Education of Exceptional Children, Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Objective: The purpose of this study was to investigate effectiveness ethical intelligence skills training on empathy in bullying male students.

Methods: The research method was experimental with pretest-posttest design with control group. The statistical population of study included male students are studying in the secondary school of Ardabil city in the academic year 2018-2019. To select the sample, first, using a cluster random sampling method, an area was selected from the education districts of Ardabil. Then, two schools were selected from the boys' secondary schools in this area, a bullying questionnaire was distributed among the students of these schools, and finally 40 students with the highest score in the bullying questionnaire were selected and randomly divided into two experimental groups (20 people) and the control group (20 people) were replaced. The experimental group received 11 sessions of moral intelligence skills training. Data were collected using the Basic Empathy Scale of Juliff and Farrington Scale (2006) and the Bullying/Victim Olvius Questionnaire (1986). Data were analyzed by multivariable co-variance test.

Results: The results showed that bullying students in the experimental group were significantly more empathy than the control group in the post-test (P<0/01).

Conclusion: Therefore, it can be concluded that teaching moral intelligence skills is effective in increasing bullying students' empathy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethical intelligence skills
  • Empathy
  • Bullying male students
برزگر بفرویی، کاظم و شیخ الاسلامی، علی. (1392). ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامۀ محیط یادگیری سازنده‌گرا. فصلنامه‌ی روانشناسی مدرسه، 2(4)، 24-6.https://jsp.uma.ac.ir/article_1.html
برزگر بفرویی، کاظم؛ برزگر بفرویی، مهدی و خضری، حسن. (1395). نقش پیوند با مدرسه در وقوق زورگویی دانش‌آموزان دوره متوسطه اول شهر یزد. فصلنامه‌ی روانشناسی تربیتی، 12(42)، 40-21. [Doi:10.22054/jep.2016.7381]
پهلوان، فاطمه و ابراهیمی‌نژاد، غلامرضا. (1395). تعیین اثربخشی آموزش هوش اخلاقی بر ارتباط مثبت با دیگران در دختران مقطع دوّم دبیرستان. سومین همایش ملّی روانشناسی و علوم تربیتی.[https://civilica.com/doc/516803]
حیات‌بخش، سحر؛ انتصار فومنی، غلامحسین و حجازی، مسعود. (1399). اثربخشی آموزش هوش اخلاقی بر اخلاق تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایه دهم مدارس دولتی. فصلنامه‌ی روانشناسی تربیتی، 16(56)، 156-131.
درتاج، فریبرز؛ مصائبی، اسدالله و اسدزاده، حسن. (1388). تأثیر آموزش مدیریت خشم بر پرخاشگری و سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان پسر 15-12 ساله. فصلنامه‌ی روانشناسی کاربردی، 3(4 پیاپی 12)، 72-62. [Dor:20.1001.1.20084331.1388.3.4.4.1]              
رضاپور، میثم؛ سوری، حمید؛ و خداکریم، سهیلا. (1392). روانسنجی نسخه فارسی مقیاس‌های ارتکاب زورگویی و قربانی شدن پرسشنامه زورگویی الوئوس در مدارس راهنمایی. مجله‌ی ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها، 1(4)، 221-212.
https://journals.sbmu.ac.ir/spip/article/view/6097
سلیمانی، اسماعیل؛ شیخ الاسلامی، علی و موسوی، مهناز. (1395). اثربخشی هوش هیجانی بر کفایت اجتماعی و تنظیم هیجانی دانش‌آموزان زورگو (غیرمنضبط). فصلنامه‌ی روانشناسی تربیتی، 12(42)، 128-103. [Doi:10.22054/jep.2016.7385]
سعدونی،  زینب؛ کاظمیان مقدم، کبری و هارون رشیدی،  همایون. (1402). اثربخشی آموزش مبتنی بر شفقت بر تاب‌آوری، نارسایی هیجانی و همدلی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 12(3)، 50-65.[Doi:10.22098/jld.2023.12700.2086]
شولتز، دوان پی و شولتز، سیدنی آلن. (2012). نظریههای شخصیت (ترجمه‌ی یحیی سیدمحمدی، 1398). تهران: ویرایش.
شهبازیان خونیق، آرش؛ حسنی، امید و سلیمانی، سمیرا (1397). بررسی نقش هوش اخلاقی و اجتماعی در رفتارهای پرخطر دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کردستان در سال‌تحصیلی 96-1395. مجله‌ی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 17(1)، 52-39.
عبدی حمل‌آباد، محسن و نریمانی، محمد. (1398). مقایسه زورگویی در دانش‌آموزان با و بدون سابقه رفتارهای پرخطر، اولین همایش ملّی مدرسه فردا، اردبیل. https://civilica.com/doc/1013256 
عزتی بابی، مریم؛ آقاجانی، سیف‌اله. (1401). مقایسه اضطراب اجتماعی با رفتار قلدری - قربانی در دانش آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 12(1)،62-72.[Doi:10.22098/jld.2022.7793.1837]
قدم‌پور، عزت‌الله؛ حیدریانی، لیلا؛ کلانتر، جهانگیر و نصیری هانیس، غفار. (1399). تأثیر آموزش هوش اخلاقی به شیوه قصه گویی بر سازگاری تحصیلی، اجتماعی و هیجانی دانش‌آموزان. نشریه‌ی تدریس پژوهی، 8(2)، 54-37.[Doi:10.34785/J012.2020.803]
گل‌محمدیان، محسن. (1395). تاثیرات آموزش هوش اخلاقی، معنوی و فرهنگی بر عملکرد خانوادگی زنان. فصلنامه‌ی فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده، 10(34)، 70-51.https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201680.html
ولی‌زاده شفق، شهاب؛ آزادمرد، شهنام؛ ابوالقاسمی، عباس و حاجیلو، جلیل. (1396). نقش ابعاد شخصیتی و سبک‌های دلیستگی در پیش بینی رفتارهای سازگارانه نوجوانان زورگو. مجله‌ی روانشناسی مدرسه، 6(3)، 152-135 [Doi:10.22098/jsp.2017.589]         
یاسمی‌نژاد، پریسا. (1393). اثربخشی آموزش هوش اخلاقی بر بخشودگی بین فردی، همدلی هیجانی، مسئولیت پذیری و اخلاق تحصیلی دانش‌آموزان دختر متوسطه. رساله‌ی دکتری. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.
Abdi Hamlabad, M., & Narimani, M. (2019). Comparison of bullying in students with and without a history of risky behaviors, the first national conference of Farda School, Ardabil. (Persian) https://civilica.com/doc/1013256
Andreoni, J., Rao, JM., & Trachtman, H. (2017). Avoiding the Ask: A Field Experiment on Altruism, Empathy, and Charitable Giving. J Pol Econom, 125(3), 625-653. [Doi:10.1086/691703]
Atik, G., & Guneri, O. Y. (2013). Bullying and victimization: Predictive role of individual, parental, and academic factors. School Psychology International, 34(6), 658-673. [Doi:10.1177/0143034313479699]
Bao, Z., Zhang, W., Lai, X., Sun, W., & Wang, Y. (2015). Parental attachment and Chinese adolescents' delinquency: The mediating role of moral disengagement. Journal of Adolescence, 11(4), 37-47. [Doi:10.1016/j.adolescence.2015.06.002]
Barzegar Bafrooei, k., & Sheykholeslami, A. (2013). Psychometric characteristics of constructivist learning environment questionnaire. School Psychology Quarterly, 2(4), 6-24. (Persian) https://jsp.uma.ac.ir/article_1.html
Barzegar Bafrooei, k., Barzegar Bafrooei, M., & Sheykholeslami, A. (2016). The role of connection with school in the case of coercion of first grade high school students in Yazd. Quarterly Journal of Educational Psychology, 12(42), 21-40. (Persian) [Doi:10.22054/jep.2016.7381]
Borba M. (2005). The step-by-step plan to building moral intelligence. Nurturing Kids Heart& Souls. National Educator Award, National council of Self-esteem: Jossey-Bass. 108-154.
Brit, C., Camila, Olivira, T. Marluce. (2013). Bullying and self- esteem in adolescents from public schools. Journal of Pediatria, 86(6), 601-607. [Doi:10.1016/j.jped.2013.04.001]
Cheraghi, A. & Piskin, M. (2011). A comparison of peer bullying among high school students in Iran and Turkey. Procedia social and Behavioral science, (15), 2510-2520. [Doi:10.1016/j.sbspro.2011.04.137]
Duggan, A. K., Berlin, L. J., Cassidy, J., Burrell, L., & Tandon, S. D. (2009). Examining maternal depression and attachment insecurity as moderators of the impacts of home visiting for at-risk mothers and infants. Journal of Consulting and Clinical Psychology77(4), 788-799 [Doi:10.1037/a0015709]
Ezzatibabi, M., & Aghajani, S. (2022). Comparison of social anxiety with bullying – victim behavior in students with and without learning disability. Journal of Learning Disabilities, 12(1), 62-72. (Persian) [Doi:10.22098/jld.2022.7793.1837]
Ferguson, F.J., & Austin, EJ. (2010). Associations of trait and ability emotional intelligence with performance on Theory of Mind tasks in an adult sample. Pers Individ Dif, 49(5), 414-428. [Doi:10.1016/j.paid.2010.04.009]
Ghadampour, E., Heidaryani, L., Kalantar, J., & Nasiri Hanis, Gh. (2020). The effect of teaching ethical intelligence in storytelling on academic, social, and emotional adjustment of students. Journal of Teaching Research, 8(2), 37-54. (Persian) [Doi:10.34785/J012.2020.803]
Gini, G., Pozzoli, T., & Hymel, S. (2014). Moral disengagement among children and youth: A meta‐ analytic review of links to aggressive behavior. Aggressive behavior, 40(1), 56-68. [Doi:10.1002/ab.21502]
Gol Mohammadian, M. (2016). The effects of moral, spiritual and cultural intelligence training on women's family performance. Cultural-Educational Quarterly of Women and Family, 10 (34), 70-51. (Persian) https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201680.html
Hayatbakhsh, S., Entesare Foumani, Gh., & Hejazi, M. (2020). The Effectiveness of Ethical Intelligence Training in Educational Ethic and Educational Self-Efficacy in Tenth Grade Female Students. Educational Psychology, 16(56), 131-156. (Persian) [Doi:10.22054/jep.2020.44113.2718]
Jie, W., yuan, H., Ciyong, L., Xue, G., Lan, G., Hong., Fanfan, C., & Ying, Z. (2015). Bullying behaviors among chinese school-aged youth: A prevalence and correlates study in guangdong province. Psychiatry Research, 225(3), 716-722. [Doi:10.1016/j.psychres.2014.11.004]
Jolliffe, D., & Farrington, DP. (2006). Examining the relationship between low empathy and bullying. Aggr Behav, 32(6), 540-50. [Doi:10.1002/ab.20154]
Juvonen, J., Esponoza & schacter (2016). Encyclopedia of Mental Health (Second Edition). Pages 216–221. ISBN: 978-0-12-397753-3.
Kokkinos, C. M., Baltzidis, E., & Xynogala, D. (2016). Prevalence and personality correlates of Facebook bullying among university undergraduates. Computers in Human Behavior, 55, 840-850. [Doi:10.1016/j.chb.2015.10.017]
Meltzer, H., Vostanis, P., Ford, T., Bebbington, P., & Dennis, M. S. (2011). Victims of bullying in childhood and suicide attempts in adulthood. European Psychiatry, 26(8), 498-503. [Doi:10.1016/j.eurpsy.2010.11.006]
Olweus, D. (1988). Critical Views on the Pikas Method. In P.K. Smith and S. Sharp. Great Britain: Routledge, 222-252.
Pahlavan, F., & Ebrahimi Nejad, Gh. (2016). Determining the effectiveness of moral intelligence training on positive communication with others in high school girls. Third National Conference on Psychology and Educational Sciences. (Persian) https://civilica.com/doc/516803
Pepler, D. J., Craig, W. M., Connolly, J. A., Yuile, A., McMaster, L., & Jiang, D. (2006). A developmental perspective on bullying. Aggressive Behavior, 32(4), 376-384. [Doi:10.1002/ab.20136]
Rezapour, M., Soori, H., Khodakarim, S. (2013). Testing Psychometric Properties of the Perpetration of Bullying and Victimization Scales with Olweus Bullying Questionnaire in Middle Schools. Irtiqa Imini Pishgiri Masdumiyat.1(4), 212-221. https://journals.sbmu.ac.ir/spip/article/view/6097
Ricardo, R.R, Ricardo, H., Andressa, T., Diego, F.S. (2013). Prevalence and characteristics of victims and perpetrators of bullying. Journal de pediatria (versao emportuges), 89(2), 164-170. [Doi:10.1016/j.jped.2013.03.006]
Sadoni, Z., Kazemian moghadam, K., & Haroon Rashidi, H. (2023). The Effectiveness of Compassion-Focused Therapy on Resilience, Alexithymia and Empathy Students with Specific Learning Disabilities. Journal of Learning Disabilities, 12(3), 50-65. (Persian) [Doi:10.22098/jld.2023.12700.2086]
Schultz, D Pi., & Schultz, S. A. (2012). Personality theories. Translation: Yahya Seyed Mohammadi. Tehran: Editing (2019). (Persian)
Shahbaziyan Khonig, A., Hasani, O., & Soleymani, S. (2018). The Survey of the Role of Moral and Social Intelligence in High-Risk Behaviors of Students of Kurdistan University of Medical Sciences in the 2016-2017 Academic Year. JRUMS, 17(1), 39-52. (Persian) http://journal.rums.ac.ir/article-1-3961-fa.html
Shuling, GAO. (2015). Relations among Future Orientation, School Bonding, and School Bullying in Adolescents in Rural China. Unpublished doctoral dissertation. The University of Hong Kong. [Doi:10.1177/2158244014568463]
Soleimani, I., Sheykholeslami, A., & Mousavi, M. (2016). The effectiveness of emotional intelligence on social adequacy and emotional regulation of bullying (undisciplined) students. Journal of Educational Psychology, 12(42), 03-128. (Persian) [Doi:10.22054/jep.2016.7385]
Valizadeh Shafag, Sh., Azadmard, Sh., Aabolghasemi, A., & Hajilo, J. (2017). The role of HEXACO personality dimensions and attachment styles in bullying adolescence adjustment behaviors. Journal of School Psychology, 6 (3), 135-52. (Persian) [Doi:10.22098/jsp.2017.589]
van Vliet, M., Jong, M., & Jong, MC. (2017). Long-term benefits by a mind-body medicine skills course on perceived stress and empathy among medical and nursing students. Med Teach, 39(7), 710-9. [Doi:10.1080/0142159x.2017.1309374]
Vanderbilt, D., Augustyn M. (2010).The effects of bullying. Paediatrics and child health,20-27. [Doi:10.1016/J.PAED.2010.03.008]
Vervoort, M. H. M., Scholte, R. H. J., & Overbeek, G. (2012). Bullying and victimization among adolescents: The role of ethnicity and ethnic composition of school class. Journal of Youth and Adolescen,39(1), 1-11. [Doi:10.1007%2Fs10964-008-9355-y]
Volk, A. A., Camilleri, J. A., Dane, A. V., & Marini, Z. A. (2012). Is adolescent bullying an evolutionary adaptation? Aggressive Behavior, 38(3), 222-238. [Doi:10.1002/ab.21418]
Yasemi Nejad, P. (2014). The effectiveness of moral intelligence training on interpersonal forgiveness, emotional empathy, responsibility and academic ethics of female high school students. PhD Thesis. Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Chamran University, Ahvaz. (Persian)
Zych, I., Farrington, D. P., Llorent, V. J., & Ttofi, M. M. (2017). Protecting children against bullying and its consequences. https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-319-53028-4