نقش میانجی هیجان‌خواهی در رابطه بین چشم‌انداز زمانی با اعتیاد به بازی‌های ویدئویی-رایانه‌ای در بین دانش‌آموزان پسر متوسطه دوره اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 استاد گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 استاد ممتاز گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

هدف:هدف مطالعه حاضر بررسی نقش میانجی هیجان­خواهی در رابطه­ بین ابعاد چشم­انداز زمانی با اعتیاد به بازی­های ویدئویی-رایانه­ای در دانش­آموزان پسر بود.
روش: روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش­آموزان پسر متوسطه دوره اول تهران در سال 98- 1397 بوده و حجم نمونه شامل 405 دانش­آموز بود که از طریق نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چندمرحله­ای انتخاب شدند. داده­های پژوهش از طریق پرسشنامه­های مقیاس اعتیاد به بازی­های ویدئویی-رایانه­ای آنیوتاورن، چشم­انداز زمانی زیمباردو و بوید و هیجان­خواهی آرنت بدست آمده و با استفاده از همبستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج بدست آمده نشان داد که گذشته مثبت، گذشته منفی، حال لذت­گرا و آینده­نگری بر هیجان­خواهی (به ترتیب با 143/0، 286/0، 246/0 و 198/0) و اعتیاد به بازی­های ویدئویی-رایانه­ای (به ترتیب با 236/0-، 197/0، 135/0 و 152/0-) و از سوی دیگر، هیجان­خواهی بر اعتیاد به بازی­های ویدئویی- رایانه‌ای(285/0) تاثیرگذار  است. با توجه به یافته­ها می­توان گفت که هیجان­خواهی نقش میانجی(جزئی) در رابطه بین گذشته مثبت، گذشته منفی، حال لذت­گرا و آینده­نگری با اعتیاد به بازی­های ویدئویی- رایانه ای دارد.
نتیجه‌گیری: ابعاد مختلف چشم‌انداز زمانی هم به‌طور مستقیم و هم به‌طور غیرمستقیم از طریق هیجان‌خواهی بر اعتیاد به بازی­های ویدئویی- رایانه‌ای تأثیر دارد. بر این اساس، با تغییر و یا تقویت نگرش افراد نسبت تجربیات­شان در ابعاد مختلف زمانی می­توان میزان اعتیاد به بازی­های ویدئویی-رایانه­ای را در بین آنها کاهش داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The mediating role of Sensation Seeking in the relationship between Time Perspective with Video-Computer Games Addiction in high school boy students

نویسندگان [English]

  • Mirnader Miri 1
  • nader hajloo 2
  • sajjad basharpoor 2
  • mohammad narimani 3
1 Ph.D in Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
2 Professor, Department of Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
3 Distinguished Professor, Department of Psychology, University of Mohaghegh Ardabili , Ardabil, Iran
چکیده [English]

Objective: The purpose of the present study is to investigate the mediation role of sensation-seeking in the relationship between time perspective with video-computer games Addiction in high school boy students.
Methods: The method of this study was descriptive-correlational. The statistical population of the study was all boy students of the first grade of high school in Tehran in the academic year 2018-2019 and the sample size consisted of 405 students who were selected through multistage cluster random sampling.  The data were collected using video-computer games Addiction scale of Anuthawarn, time perspective scale of Zimbardo and sensation-seeking scale of Arnett. Data were analyzed using Pearson correlation, regression and path analysis.
Results: The results showed that positive past, negative past, hedonistic present and future orientation (respectively with 0/143, 0/286, 0/246, 0/198) affect on sensation-seeking and (respectively with -0/236, 0/197, 0/135, -0/152) affect on video-computer games Addiction, on the other hand, sensation-seeking (0/285) affect on video-computer games Addiction. According to the findings, it can be said that sensation-seeking mediates the relationship between positive past, negative past, hedonistic present and future orientation with video-computer games Addiction.
Conclusion: Different dimensions of time perspective have an affect on video-computer games Addiction both directly and indirectly through sensation-seeking. Thus, changing or reinforcing people's attitudes toward their experiences in different dimensions of time can reduce the level of video-game addiction among them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Video-Computer Games Addiction
  • Time Perspective
  • Sensation Seeking
اسمعیلی، محسن و مینایی، اصغر. (1395). هنجاریابی و بررسی ویزگیهای روان­سنجی پرسشنامه چشم انداز زمانی زیمباردو در دانشجویان دانشگاه­های تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته سنجش و اندازه گیری.
بهرامی، محمود و کامرانی، بخشعلی،(1396)، بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های دلبستگی با میزان هیجان‌خواهی نیروهای عملیاتی یک سازمان نظامی، مجله روان‌شناسی نظامی، 7(28): 44-29.https://journals.ihu.ac.ir/article_201237.html?lang=en
تقی­لو، صادق، هاشمی، فاطمه و چهارمحالی، جهانبخش. (1396). پیش بینی هیجان­خواهی موتورسواران براساس صفات شخصیت و چشم انداز زمان. مطالعات مدیریت ترافیک، 46، 85-61.
حاج­خدادادی، داود، نظری، علی­محمد و منطقی، مرتضی. (1393). رابطه عملکرد خانواده، هیجان­خواهی و پرخاشگری با اعتیاد به بازیهای ویدئویی در دانش آموزان. فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 5(1)، 141- 119.https://journals.iau.ir/article_641875.html
حاجلو، نادر و جعفری، عیسی. (1394). نقش استرس ادراک شده، هیجان خواهی و حمایت اجتماعی در اعتیاد. فصلنامه روان‌شناسی سلامت، 4(4)، 30-19.https://hpj.journals.pnu.ac.ir/article_1985.html
خانجانی، زینب و اکبری، سعیده. (1391). هیجان خواهی و وابستگی نوجوانان به اینترنت. فصلنامه علوم تربیتی، 5 (20)، 75- 63.
رجبی، سوران، نریمانی، محمد و حسینی، سامان. (1392). مقایسه ویژگیهای شخصیتی و هیجان خواهی رانندگان تصادف کرده با رانندگان عادی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 7(1)، 53- 39.[Doi:20.1001.1.20084331.1392.7.2.5.6]
زمانی، بی­بی عشرت و عابدینی، یاسمین. (1392). الگوی ساختاری تأثیر سبک‌های فرزندپروری و اعتیاد به بازی رایانه­ای بر عملکرد تحصیلی در دانش آموزان پسر. رویکردهای نوین آموزشی، 8(2)، 156-133. https://nea.ui.ac.ir/article_19107.html       
شاه­حسینی، میثم.، بشارت، محمدعلی.، و افشاری، امیرحسین. (1398). پیش­بینی تمرینی ادراک­شده بر حسب اضطراب رقابتی و تمایل به عضلانی شدن در ورزشکاران مرد. فصل­نامه پژوهش­های کاربردی روان‌شناختی. 10(2)، 104-89.
شاه‌بهرامی، مائده، محمدخانی، شهرام و اکبری، مهدی، (1400)، نقش تشخیصی تحمل پریشانی، فراشناخت، هیجان‌خواهی و بی‌نظمی اجتماعی ادراک شده در مصرف‌کنندگان مت‌آمفتامین، تریاک و الکل، فصلنامه اعتیادپژوهی، 15 (60)، 350-325.
شفیع­خانی، مریم، باقریان، فاطمه و شکری، امید. (1395). رابطه چشم انداز زمانی با گرایش به سوء مصرف مواد مخدر در دختران. فصلنامه اعتیادپژوهی سوء مصرف مواد، 10( 38)، 24- 11.http://etiadpajohi.ir/article-1-871-fa.html
علیزاده­فرد، سوسن، محمدنیا، معصومه و زیمباردو، فیلیپ جورج. (1395). مدل رابطه ابعاد چشم انداز زمان و رضایت زناشویی با توجه به اثرات میانجی بهزیستی روان‌شناختی. فصلنامه خانواده پژوهی، 12(46)، 214- 197.https://jfr.sbu.ac.ir/article_97263.html
غیبی، اکرم و زارعی، حیدرعلی. (1397). پیش بینی اعتیاد به اینترنت براساس هیجان خواهی و سبکهای هویت در دانش آموزان. مجله روان‌شناسی و روان پزشکی شناخت، (3)، 65- 53.[Doi:10.29252/shenakht.5.3.53]
فولادی،  بهروز؛ نریمانی، محمد؛ موسی‌زاده، توکل و تکلوی، سمیه. (1402). مقایسه اثر بخشی آموزش مبتنی بر هوش چند گانه و آگاهی واج شناختی و ترکیب این دو روش بر بهبود حافظه کاری دانش آموزان نارساخوان. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 12(4)، 51-65. [Doi:10.22098/jld.2023.13131.2099]                         
قاضی‌زاده، فاطمه. (1401). نقش عملکردی حافظه فعال، دیداری- فضایی و سرعت پردازش در پیش‌بینی عملکرد تحصیلی کودکان با اختلال یادگیری خاص ریاضی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 12(1)، 73-84.  [Doi:10.22098/jld.2022.11113.2029]
کیانی، غزل و براتی، هاجر. (1396). چشم انداز زمان و اعتیاد به اینترنت، مجموعه مقالات ششمین کنگره انجمن روان‌شناسی ایران. روان‌شناسی معاصر، 12، 1444- 1444.
کیخسروانی، مولود، دهقانی، یوسف، و دهقانی، آمنه. (1396). رابطه علی خودتنظیمی و هوش اخلاقی با آمادگی به اعتیاد از طریق میانجی­گری هیجان­خواهی. فصل­نامه اعتیادپژوهی سوء­مصرف مواد. 11(44)، 266-249.
محسنی، سحر، میرشکاری، لیلا، آهویی، مهشید، حسینی، فاطمه، ثناگو، اکرم و کهکی، فاطمه. (1396). رابطه بین هیجان خواهی و سبکهای هویت با رفتارهای پرخطر نوجوانان. توسعه پرستاری در سلامت، 8(1)، 56- 47. http://ndhj.lums.ac.ir/article-1-155-fa.html
مرشد بهبهانی، مهدی و حیاتی، داود. (1396). رابطه علی هویت سردر گم، و خودکارآمدی با آمادگی به اعتیاد: نقش میانجی هیجان خواهی. فصلنامه اعتیادپژوهی سوء مصرف مواد، 11(44)، 272-257. http://etiadpajohi.ir/article-1-1530-fa.html
مطهری، زهرا سادات، بهزادپور، سمانه و سهرابی، فرامرز. (1392). تبیین سطح تعارض زناشویی براساس هیجان­خواهی و تاب­آوری در زوجین،زن و مطالعات خانواده، 5(20)، 122-105.
هاشمی، زهره؛ عینی، ساناز. (1400). اثربخشی درمان تعاملی والد-کودک بر تنیدگی والدگری و خودکارآمدی والدگری مادران کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی های یادگیری، 10(3)، 380-393.   [Doi:10.32598/JLD.10.3.7]
Aghaei Jeshvaghani, A. A., Manshaei, G., Motamediyan Dehkordi, K. M., & Vasefpour, H. (2012). The comparison of sensation seeking among musicians, visual, and dramatic artists. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 3320-3323.
[Doi:10.1016/j.sbspro.2012.06.059
Alizadehfard. S., Mohamadnia. M., & Zimbardo. F., (2016). The Model of Relationship Between Time Perspective Dimensions and Marital Satisfaction With Considering the Mediative Role of Psychological Wellbeing. Journal of Family Research, 12(2), 197-214. (Persian)
https://jfr.sbu.ac.ir/article_97263.html
Boniwell, I.; & Zimbardo, P.G. (2004). Balancing One’s Time Perspective in Pursuit of Optimal Functioning. In P.A. Linley and S. Joseph (eds), Positive Psychology in Practice, Hoboken, NJ: Wiley, 223–236. [Doi:10.1002/9780470939338.ch10]
Carretero-Dios, H., & Salinas, J. M. (2008). Using a structural equation model to assess the equivalence between assessment instruments: the dimension of sensation seeking as measured by zuckerman’s SSS-V and arnett’s AISS. Journal of Clinical and Health Psychology, 8(1): 219-232. https://psycnet.apa.org/record/2008-01196-015
Chai, S. L., Chen, V. H. H., & Khoo, A. (2011). Social relationships of gamers and their parents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1237-1241.
[Doi:10.1016/j.sbspro.2011.10.239]
Chavarria, J., Allan, N. P., Moltisanti, A., & Taylor, J. (2015). The effects of present hedonistic time perspective and past negative time perspective on substance use consequences. Drug and alcohol dependence, 152, 39-46.
[Doi:10.1016/j.drugalcdep.2015.04.027]
Esmaeili. M., Yunesi. J., & Minaei. A. (2016). Standardization and study of the Psychometric properties of Zimbardo time perspective Questionnaire in Tehran university students. Allameh Tabataba'i University, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Masters Thesis, Measurement and Measurement. (Persian)
Fooladi, B., Narimani, M., Mousazadeh, T., & Taklavi, S. (2023). Comparing the Effectiveness of Education Based on Multiple Intelligences and Phonological Awareness and the Combination of these two Methods on Improving the Working Memory of Dyslexic Students. Journal of Learning Disabilities, 12(4), 51-65. (Persian) [Doi:10.22098/jld.2023.13131.2099]
Gheibi. A., & Zarei. H. (2018). Prediction of Internet addiction based on emotion seeking and
Identity styles in students. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry, 5(3), 53-65. (Persian)
[Doi:10.29252/shenakht.5.3.53]
Griffiths, M. D. (2008a). Videogame addiction: Fact or fiction? In T. Willoughby & E. Wood (Eds.), Children’s learning in a digital world (pp. 85–103). Oxford: Blackwell Publishing.
https://psycnet.apa.org/record/2007-09150-004
Griffiths. M. D, (2008b), Diagnosis and management of video game addiction. New Directions in Addiction Treatment and Prevention (12), 27-41
https://irep.ntu.ac.uk/id/eprint/23070
Griffiths. M. D. & Meredith. A. (2009), Videogame Addiction and its Treatment , Journal of Contemporary Psychotherapy. 39. 247–253
[Doi:10.1007/s10879-009-9118-4]
Hajloo. N., & Jafari. I., (2015). The Role of Perceived Stress, Social Support in Sensation Seeking and Addiction. Health Psychology, 4(4), 19-30. (Persian)
https://hpj.journals.pnu.ac.ir/article_1985.html
Hashemi, Z., & Eyni, S. (2021). The Effectiveness of Parent-Child Interactive Therapy on Parenting Stress and Parenting Self-efficacy of Mothers of Children With Learning Disabilities. Journal of Learning Disabilities, 10(3),380-393. (Persian) [Doi:10.32598/JLD.10.3.7]
Keykhosrovani. M., Deghani., Y. & Dehghani., A., (2017). The causal relation of self-regulation and moral intelligence with addiction potential through the mediating role of sensation seeking among female students. Quarterly Journal of Research on Addiction, 11(43), 249-266. (Persian)
http://etiadpajohi.ir/article-1-1469-fa.html
Khanjani. Z., & Akbardaryan. S. (2013). Sensation seeking and internet dependence adolescents. Journal of Educational sciences, 5(20, 63-7. (Persian)
https://journals.iau.ir/article_521530.html
Kiani. GH., & Barati. H. (2017). Time perspective and internet addiction. Congress of the Iranian Psychological Association. Contemporary psychology, 12, 1444-1447. (persian)
McKay, M. T., Andretta, J. R., Magee, J., & Worrell, F. C. (2014). What do temporal profiles tell us about adolescent alcohol use? Results from a large sample in the United Kingdom. Journal of Adolescence, 37(8), 1319-1328.
[Doi:10.1016/j.adolescence.2014.09.008]
Mehroof, M., & Griffiths, M. D. (2010). Online gaming addiction: the role of sensation seeking, self-control, neuroticism, aggression, state anxiety, and trait anxiety. Cyberpsychology, behavior, and social networking, 13(3), 313-316.
[Doi:10.1089/cyber.2009.0229]
Mohseni. S., Mirshekari. L., Ahoei. M., Hoseini. F., Sanagoo. A., & Kahaki. F. (2017). The relationship between sensation seeking and identity styles with high-risk behaviors in adolescents. Nursing development in health, 8(1), 47-56. (Persian)
Morshed Behbahani. M & Hayati. D. (2018). Causal Relationship of Diffused Identity and Self-Efficacy with Addiction Potential: the Mediating Role of Sense Seeking. Quarterly Journal of Research on Addiction, 11(44), 257-272. (Persian)
http://etiadpajohi.ir/article-1-1530-fa.html
Motahhar. Z., Behzadpoor. S., & Sohrabi. F. (2013). Explnation of marital conflicts based on the sensation seeking and resilience in couples. Woman and Study of Family, 5(20), 105-122. (Persian)
Przepiorka. A & Blachnio. A, (2016),Time perspective in Internet and Facebook addiction, Computers in Human Behavior 60., 13-18.
[Doi:10.1016/j.chb.2016.02.045]
Qazizadeh, F. (2022). The functional role of working memory, visual-spatial and processing speed in predicting the academic performance of children with special mathematical learning disorder. Journal of Learning Disabilities, 12(1),73-84. (Persian) [Doi:10.22098/jld.2022.11113.2029]
Rajabi. S., Narimani. M., & Hoseini. S. (2013). Comparison of personality characteristics and sensation seeking in drivers with addiction and ordinary drivers, Journal of Applied Psychology, 6(1), 39-53. (Persian)
[Dor:20.1001.1.20084331.1392.7.2.5.6]
Robbins, R. N., & Bryan, A. (2004). Relationships between future orientation, impulsive sensation seeking, and risk behavior among adjudicated adolescents. Journal of adolescent research, 19(4), 428-445.
[Doi:10.1177/0743558403258860]
Sarmad. Z. (2000). Moderator and Mediator Variables: Conceptual and Strategic Distinctions. Psychological research, 5(3,4), 63-81. (Persian)
Shafikhani. M., Bagherian. F., & Shokri. O. (2016). On the relationship of time perspective with tendency to substance abuse in female. Quarterly Journal of Research on Addiction, 10(38), 11-24. (persian)
Shahhosseni. M., Besharat. M., & Afshari. A. (2018). Prediction of Perceived Overtraining From Competitive Anxiety and Drive for Muscularity Among Male Athletes. Journal of applied psychological research,10(2), 89-104. (Persian)
 [Doi:10.22059/JAPR.2019.259243.642864]
Sharifbastan. F., Yazdi. M., & Zahraei. SH. (2016). The Role of Cognitive Emotion Regulation and Positive and Negative Affect in Resiliency of Women with Breast Cancer. Iranian Journal of Psychiatric Nursing (IJPN). 4(2), 38-49. (Persian)
[Doi:10.21859/ijpn-04025]
Soltani, M., Fooladvand, Kh., & Fathi Ashtiani, A. (2010). Relathionship between identity and sensation seeking with internet addiction. Behavior Science, 3(3), 191- 197. (in Persian)
Spekman, M. L., Konijn, E. A., Roelofsma, P. H., & Griffiths, M. D. (2013). Gaming addiction, definition and measurement: A large-scale empirical study. Computers in Human Behavior, 29(6), 2150-2155. [Doi:10.1016/j.chb.2013.05.015]
Stolarski, M., Fieulaine, N., & van Beek, W. (2015). Time perspective theory; Review, research, and application. Cham: Springer International.
[Doi:10.1007/978-3-319-07368-2]
Stolarski, M., Matthews, G., Postek, S., Zimbardo, P. G., & Bitner, J. (2014). How we feel is a matter of time: Relationships between time perspectives and mood. Journal of Happiness Studies, 15(4), 809-827.
[Doi:10.1007/s10902-013-9450-y]
Taghiloo. S., & Latifi. H., (2016). The mediating role of hopefulness in the relationship between time
perspective and psychological crisis. Journal of Thought & Behavior in Clinical Psychology, 9(39), 67-76. (Persian)
Wallenius. M, Rimpela. A, Punamaki. R, Lintonen. T., (2009). Digital game playing motives among adolescents: Relations to parent-child communication, school performance, sleeping habits, and perceived health. J Appl Dev Psych 30: 463-74.
[Doi:10.1016/j.appdev.2008.12.021]
Zamani. B., & Abedini. Y. (2014). Structural model of effect of parenting styles and computer games addiction on academic achievement in male students. New educational approaches, 8(2), 133-156. (Persian)
https://nea.ui.ac.ir/article_19107.htm