نقش طرحواره های ناسازگار اولیه، سبک‌های مقابله‌ای و نظم‌جویی شناختی هیجان در پیش‌بینی گرایش به اعتیاد دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مشاوره، دانشگاه کردستان

2 دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه کردستان

3 دانشجوی دکتری روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان

10.22098/jsp.2019.751

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی نقش طرحواره­های ناسازگار اولیه، سبک­های مقابله­ای و راهبردهای نظم­جویی شناختی هیجان در پیش­بینی گرایش به اعتیاد دانش­آموزان پسر بود. روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه­آماری پژوهش حاضر را کلیه دانش­آموزان پسر دبیرستانی که در سال 1395- 1396 در مدارس شهر سنندج مشغول به تحصیل بودند، تشکیل دادند. با روش نمونه­گیری خوشه­ای تک مرحله­ای 250 نفر انتخاب شدند. برای جمع­آوری داده­ها، از پرسش­نامه­های آمادگی اعتیاد، طرحواره­های ناسازگار اولیه یانگ، سبک­­های مقابله­ای اندلر و پارکر و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان استفاده شد.تحلیل همبستگی پیرسون نشان داد که طرحوارهای ناسازگار اولیه، سبک­های مقابله با استرس و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان به­طور مشترک 46 درصد از تغییرات گرایش به اعتیاد دانش­آموزان را پیش­بینی می­کند. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که خرده مقیاس­های سبک­های مقابله­ای مسأله­مدار، هیجان­مدار و اجتنابی، راهبردهای تنظیم شناختی هیجان ملامت خویشتن، پذیرش، فاجعه­سازی و ملامت دیگران و طرحواره­های محرومیت هیجانی، رهاشدگی/بی­ثباتی، انزوای اجتماعی/بیگانگی، نقص/شرم، خویشتن تحول نیافته/گرفتار، ایثار، اطاعت، بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه، استحقاق/ بزرگ­منشی و خویشتن­داری ناکافی با گرایش به اعتیاد رابطه مثبت و معنا­داری دارد (05/0>P).نتایج حاصل، تلویحات مهمی در سیر پیش­بینی، آسیب­شناسی و پیشگیری از اعتیاد دارد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of early maladaptive schemas, coping styles and cognitive emotion regulation strategies in predicting students' tendency to addiction

نویسندگان [English]

  • SH ghabadizade 1
  • N Yosefi 2
  • F Ghadery 3
1 Consultation, Humanites And Social Sciences, Kurdistan, SanandJ , Iran
2 Assosiate Professor, Departeman counseling, University of Kurdistan
3 Ph.D student in psychology, University of Esfahan.
چکیده [English]

This study examines the early maladaptive schemes, coping styles, cognitive emotion regulation strategies in predicting the male students' tendency to addiction.  The method of this study is descriptive-correlational. The population inclues male elite students of Sanandaj high schools of whom through the mono-stage cluster sampling, 250 were selected. In order to collect the data, tendency to addiction questionnaire (Yung), early maladaptive schemes questionnaire (Endler & Parker), Copying Styles Scale, and cognitive emotion regulation strategies were employed. Pearson's correlation analysis shows that copying styles with stress and cognitive emotion regulation strategies predict 46% of changes of students' tendency to addiction. In addition, the step by step regression analysis shows that affective coping style subscale, emotional and avoidance, cognitive regulation strategies of the excitement of self-denial, acceptance, making catastrophe and blaming others, emotional deprivation schemes, rejection/strain, social isolation/alienation, defamation/shame, self-transformed/captured, self-sacrifice, obedience, emotional restraint, stubborn standards, deserving/great secretary and inadequate self-control have a positive and meaningful relationship with tendency to addiction (p<0.5). These results have important implications for prediction, pathology, and prevention of addiction.

Early maladaptive schemes, copying styles, cognitive order of excitement, tendency to addiction

ابوالقاسمی، عباس؛ اله­قلی­لو، کلثوم؛ نریمانی، محمد و زاهد عادل. (1390). راهبردهای تنظیم هیجان در سوء مصرف‌کنندگان مواد دارای واکنش‌پذیری بالا و پایین. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 20(77)، 15-22.
اسماعیلی نسب، مریم؛ اندامی خشک، علیرضا؛ آزرمی، هاله و ثمررخی، امیر. (1393). نقش پیش­بینی­کنندگی دشواری در تنظیم و تحمل پریشانی در اعتیاد پذیری دانشجویان. فصل­نامه اعتیادپژوهی، 29(8)، 49-63.
اکبرزاده، نسرین. (1376). گذر از نوجوانی به پیری (روان­شناسی رشد و تحول). تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
امیری، سجاد. (1391). بررسی رابطه عملکرد خانواده و سبک­های هویت با آمادگی به اعتیاد دانشجویان دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد شیراز. پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته مشاوره خانواده، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
اویسی، عباسعلی و بخشانی، نورمحمد. (1391). مقایسه طرحواره­های ناسازگار اولیه در مردان وابسته و غیروابسته به مواد اپیوئیدی در شهر زاهدان. مجله اصول بهداشت روانی، 14(2)، 164-171.
باقری، محمد. (1381). نقش آموزش مهارت­های زندگی بر دانش و نگرش نسبت به مواد مخدر و عزت­نفس دانش­آموزان. پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته روان­شناسی، دانشگاه تهران، تهران.
برنا، محمدرضا؛ حمید، نجمه؛ حیاتی، داود. (1395). نقش پیش­بینی­کنندگی ویژگی­های شخصیت، راهبردهای شناختی تنظیم هیجان، سبک­های دلبستگی و سیستم­های مغزی رفتاری در آمادگی فعال و غیرفعال به اعتیاد و تکانشگری. فصل­نامه اعتیادپژوهی سوءمصرف مواد، 10(37)، 151-174.
بیرامی، منصور؛ موحدی، یزدان؛ میناشیری، عبدالخالق. (1392). مقایسه تنظیم شناختی هیجان در دانشجویان سیگاری و غیرسیگاری. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 23(109)، 143-150.
جعفرنژاد، بابک. (1382). بررسی رابطه 5 عاملی شخصیت، سبک­های مقابله­ای و سلامت روان­شناختی در دانشجویان کارشناسی دانشگاه تربیت معلم در سال تحصیلی 82_83. پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته روان­شناسی، تهران.
چوپانی، موسی؛ پشتیبان، فرزاد؛ پورقادری، پریسا؛ غلامی، زینب. (1396). شیوع­شناسی آسیب­های اجتماعی شایع در بین نوجوانان 12-20 سال شهرستان شاهیندژ. مجله روان­شناسی، علوم تربیتی و علوم اجتماعی،25(1)، 1-13.
چوپانی، موسی؛ مرتضی، کرمی. (1396). شیوع­شناسی آسیب­های روانی _ اجتماعی مبتنی بر چرخه زندگی خانوادگی در خانواده­های پاسداران شهر تهران. طرح پژوهشی، دانشگاه جامع امام حسین، تهران.
حسنی، جعفر. (1389). خصوصیات روان‌سنجی پرسشنامه نظم‌جویی شناختی هیجان. مجله روان‌شناسی بالینی، 2(3 پیاپی 7): 73-83.
زرگر، یدالله. (1385). ساخت و اعتباریابی مقیاس ایرانی آمادگی به اعتیاد. دومین همایش انجمن روان­شناسی ایران، تهران.
زرگر، یداﷲ؛ نجاریان، بهمن؛ نعمانی، عبدالزهرا. (1387). بررسـی رابطـه ویژگـی­هـای شخـصیتی (هیجـان­خواهی، ابراز وجود سرسختی روان شناختی) نگرش مذهبی و رضایت زناشویی بـا آمـادگی اعتیـاد بـه مواد مخدر در کارکنان یک شرکت صنعتی در اهـواز. مجلـهعلـومتربیتـیوروان­شناسـی، 3(14)، 37-45.
صالحی، هاجر؛ گلکاری، طاهره و عرب بافرانی، حمیدرضا. (1391). مقایسه طرحواره­های ناسازگار اولیه در دانشجویان سیگاری و غیرسیگاری دانشگاه اصفهان. برگزیده چکیده مقالات اولین کنکره بین المللی دانشجویی اعتیاد، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه.
قدیمی، آزاده؛ کرمی، جهانگیر و یزدان­بخش، کامران. (1393). رابطه­ی طرحواره­های ناساگاز اولیه و باورهای فراشناخت با استعداد اعتیاد. مجله اصول بهداشت روانی، 17(2)، 67-73.
قدیمی، حدیثه؛ قاسمی مطلق، مهدی. (1394). رابطه بین طرحواره­های ناسازگار اولیه با گرایش به اعتیاد. دومین کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین در علوم، مهندسی و تکنولوژی، تهران.
کیامرثی، آذر و ابوالقاسمی، عباس. (1390). ارتباط خودکارآمدی، هیجان­خواهی و راهبردهای مقابله با استرس با استعداد سوءمصرف مواد در دانشجویان. فصل­نامه اعتیادپژوهی، 5(20)، 7-24.
نریمانی، محمد؛ رجب­پور، مجتبی؛ احمدی، عذرا؛ یاقوتی­زرگر، حسن و رستم­اوغلی، زهرا. (1395). بررسی میزان شیوع و عوامل مرتبط با سوءمصرف مواد در بین دانش‌آموزان متوسطه شهر سمنان. مجله­ی روانشناسی مدرسه، 5(4)، 132-145.
نریمانی، محمد؛ عباسی، مسلم؛ بگیان­کوله­مرز، محمدجواد و رضایی­فرد، اکبر. (1394). اثربخشی آموزش کنترل تکانه و توجه بر پردازش هیجانی، تکانشگری و حواس­پرتی دانش­آموزان مبتلا به اختلال ریاضی. پژوهش­های علوم شناختی و رفتاری، 5(2)، 1-22.
وجودی، بابک؛ عبدل پور، قاسم؛ بخشی پور رودسری، عباس؛ عطارد، نسترن. (1393). پیش­بینی آمادگی به اعتیاد بر اساس سبک­های هویت، فرزندپروری و راهبردهای مقابله­ای در دانش­آموزان دوره متوسطه. مجله طب نظامی، 3(2)، 123-134.
یانگ، جفری؛ کلوسکو، ژانت و مارجوری، ویشار. (2011). طرحواره درمانی، راهنمای کاربردی برای متخصصان بالینی. ترجمه حسن حمیدپور و زهرا اندوز، 1391، تهران: انتشارات ارجمند.
Abolghasemi, A., Alah Gholilo, K., Narimani, M., & Zahed, A. (2011). Emotion regulation strategies in stbstance abusers with high and low reactivity. Journal Guilan University of Medical Scirnces, 20 (77), 15-22. (Persian)
Akbarzadeh, N. (1997). The passage from adolescence through old age (Developmental psychology). Tehran, University of Tehran Press. (Persian)
Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S., & Schweizer, S. (2010). Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 30(2), 217-237.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic & statistical manual of mental disorder, fifth edition (DSM 5). New school library, Washington. DC London. England.
Amone-P’Olak, K., Garnefski, N., Kraaij, V. (2007). Adolescents caught between fires: cognitive emotion regulation in response to war experiences in Northern Uganda. Journal of Adolescent,1(30), 655-669.
Ball, S. A. (2005). Personality traits, problems, & disorders: clinical applications to substance use disorders. Journal of Research in Personality, 39(1), 84-102.
Bayrami, M., Movahedi, Y., & Minashiri, A. (2014). The compression cognitive emotion regulation in smokers and non-smoker students. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 23 (109),143-150. (Persian)
Borna, M., Hamid, N., & Hayati, D. (2016). On the predictive role of personality traits, cognitive strategies of emotion regulation, attachment styles, and brain-behavioral systems in active & non-active addiction and impulsiveness potential. Journal of Research on Addiction, 10(37), 151-174. (Persian)
BrentSchatz,M. (2013). The Effects of emotional regulation strategies on substance abuse disorders in an outpatient population. PHD thesis, Educational Psychology, Walden Universit, Minnesota.
Cecero, J. J., Marmon, T. S., Beitel, M., & Hutz, A. (2004) .Images of mother, self, & god as predictors of dysphoria in Non-clinical samples. Personslity & Differences, 36(7), 1669-1680.
Corbin, W. R., Farmer, N. M., & Hoekesma, S. N. (2013). Relations among stress, coping strategies, coping motives, alcohol consumption & related problems: A mediated moderation model addictive behaviors. Journal of Addict Behaveiour, 38(4), 1912-1919.
Endler, N. S., & Parker, J. A. (1990). Multidimensional assessment of coping: a critical evaluation. Journal of Perspective Social Psycholology, 58(5), 844-854.
Epstein, J. A., Griffin, K. W., & Botvin, G. J. (2000). A model of smoking among inner-city adolescents: the role of personal competence & perceived benefits of smoking. Preventive Medicine, 31(2), 107-114.
Esmaeilinasab, M., Andami Khoshk, A., Azarmi, H., & Samar Rakhi, A. (2014). The predicting role of difficulties in emotion regulation and distress tolerance in students’ addiction potential. Journal of Research on Addiction, 29(8), 49-63. (Persian)
Franken-Ingmar, H. A., Hendriks, V. M., Judith-Haffmans, P. M., & Van der Meer, C. W. (2003). Coping style of substance-abuse patients: effects of anxiety & mood disorders on coping change. Journal of Clinical Psychology, 59(1):, 1125-1132.
 Garnefski, N., & Kraaij, V. (2007). The cognitive emotion regulation questionnaire psychometric features and prospective relationships with depression and anxiety in adults. European Journal of Psychological Assessment, 23(3),141-149.
Ghadimi, A., Karami, J., & Yazdanbakhsh, K. (2015). The relationship between primary maladaptive schemas and meta-cognitive beliefs with addiction potential. Journal of Fundamentals of Mental Health, 17(2),67-73. (Persian)
Gross, J. J. (2015). Emotion regulation: Current status & future prospects. PsychologicalInquiry, 26(1), 1-26.
Haren, E., & Mitchell, C.W. (2003). Relation ships between the five-factor personality model & coping styles. Psychology & Education: & Interdisciplinary Journal, 40(1), 38-49.
Harris, C. (2002). Parental perception, early maladaptive schemas & depressive symptoms in young adult, cognitive. Therapy & Research, 26(3), 405-416.
Hasani, J. (2010). The Psychometric Properties of the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire (CERQ). Journal of Clinical Psychology, 2(2-7),73-84. (Persian)
James, I. A., Reichelt, F. K., Freston, M. H., & Barton, S. B. (2007). Schemas as memories implications for treatment. Journal of Cognitive Psychotherapy-AnInterational Quarterly, 1(1), 21-57.
Jose, M. G., Flor, Z. B., & Francisca, L. R. (2007). The role of personality variables in drug abuse in a Spanish university population. Journal Mental Health Addiction, 7(3), 475-487.
Khushabi, K.; Moradi, S. & Habibi, M. (2012). Risk and protective factors of drug abuse in high school students. IJPCP, 17(4), 313-323.
Kiamarsi, A., & Abolghasemi, A. (2012). The relationship of self-efficacy, sensation seeking and coping sterategies with aptitude of substance use in university students. Journal of Research on Addiction, 20(5), 7-24. (Persian)
Kun, B., & Demetrovics, Z. (2010). Emotional intelligence & addictions: a systematic review. Substance Use & Misuse, 45(7 & 8),1131-1160.
Lazarus, R. S. (1982). Thoughts on the relations between emotion & cognition. Americanpsychology, 37(9), 1019-1024.
Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1989). Stress, appraisal & coping: From spingerpublishing company. New York: USA.
Narimani, M., Abbasi, M., Bagiyan,  M.  J., &  Rezaie,  A. (2015).  The  effectiveness  of  impulse control   and   attention   training   on   emotional   processing,   impulsiveness   and distractibility  in  students  with  dyscalculia. Cognitive  Behavioral  Science  Research, 5(2), 1-22. (Persian)
Narimani, M., Rajabpour, M., Ahmadi, A., Yaghooti Zarghar, H., & Rostamoghli, Z. (2017). Prevalence and factors associated with drug abuse among high school students in Semnan. Journal of School Psychololgy, 5(4), 132-145. (Persian)
Oveisi, A., & Bakhshani, N. M. (2012). Comparative study of early maladaptive schemas of opium dependence and non dependence men. Journal of Fundamentals of Mental Health, 14(2), 164-171. (Persian)
Rommer, D., & Hennessy, M. (2007). A biosocial– affect model of adolescent sensation seeking the role of affect evaluation & peer group influence in adolescent drug use. Society for Prevention Researc,, 8(1), 89-101.
 Vojoudi, B., Abdolpour, Gh., Bakhshipour, A., & Otared, N. (2014). Prediction of drug addiction preparation based on identity styles, Parenting styles and coping strategies in high school students. Journal of Police Medicine,3(2), 123-134. (Persian)
Wilens, T. E., Martelon, M., Anderson, J., Shelley-Abrahamson, R., & Biederman, J. (2013). Difficulties in emotional regulation & substance use disorders: a controlled family study of bipolar adolescents. Drug Alchol Dependence, 132(1), 114-121.
Wood, A. P., Dawe, S., Gullo, M. J. (2013). The role of personality, family influences, & prosocial risktaking behavior on substance use in early adolescence. Journal of Adolescent, 36(5), 871-881.
Yokus, T., Hamit _Yoku, Ş. G., & Ktug, K. (2013). The analysis of cogitive emotion regulation skills of pre-service music teachers in terms of differrent variables. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 2(1), 1-9.
Young, J.E., Klosko, J.S., &Weishaar, M. E. (2011). Schema therapy: A practitioner'sguide.  Hamidpour, H., Andooz, Z. (translators). Tehran: Arjmand. (Persian)