اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر تعلل ورزی تصمیم گیری و خود کارآمدی تحصیلی دانش آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 دانشیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مراغه، تبریز، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر مطالعه­ ی اثربخشی مداخله شناختی- رفتاری بر تعلل ورزی تصمیم گیری و خود کارآمدی تحصیلی دانش آموزان بود.  
روش‌ها: روش پژوهش حاضر آزمایشی و از نوع پیش­ آزمون و پس­ آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش  شامل، همه دانش‏ آموزان دختر دوره متوسطه شهرستان مراغه در سال تحصیلی 1398-1399 بود. در این پژوهش با استفاده از شیوه نمونه­ گیری خوشه­ ای30 دانش ­آموز در دو گروه آزمایشی و کنترل (هر گروه 15 نفر) به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع­ آوری داده‌ها از پرسشنامه ­های خودکارآمدی تحصیلی و تعلل ورزی تصمیم­ گیری استفاده شد و پروتکل درمان شناختی- رفتاری بر روی دانش­آموزان گروه آزمایش اجرا شد.  برای تجزیه و تحلیل داده­ها از تحلیل کوواریانس تک متغیره استفاده شد.
یافته‌ها: بر اساس نتایج حاصل از آزمون کوواریانس، درمان شناختی- رفتاری در مرحله پس­ آزمون بر افزایش خودکارآمدی تحصیلی و کاهش تعلل ورزی تصمیم­گیری اثر معنی­ داری داشت (05/0>P).
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته­ ی حاصل شده می­ توان گفت که استفاده مستقیم و غیرمستقیم از آموزش­های شناختی- رفتاری می­تواند در جهت افزایش خودکارآمدی تحصیلی و کاهش تعلل­ ورزی تصمیم­ گیری  کمک کننده باشد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of cognitive-behavioral intervention on decisional procrastination and academic self- efficacy education the students

نویسندگان [English]

  • Sanaz Eyni 1
  • Zohreh Hashemi 2
1 Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
2 Associate Professor, Department of Psychology, Faculty of Humanities, University of Maragheh, Tabriz, ,Iran
چکیده [English]

Objective: This study aimed to determine the effectiveness of cognitive-behavioral intervention decisional procrastination and academic self-efficacy students.
Methods: The research method was experimental with pre-test and post-test with control group. The study sample consisted of all high school students Maragheh city. In this study, using cluster sampling method 30 high school student in experimental and control groups (each sub-group of 15 patients) were selected as sample. To collect data, a questionnaire, was used by academic self-efficacy and decisional procrastination and cognitive-behavioral treatment protocol testing was conducted on students. For data analysis of univariate analysis of covariance was used.
Results: Based on the results of covariance test, post-test cognitive-behavioral therapy on increasing the academic self-efficacy and reduce procrastination decision had a significant effect (P<0.05).
Conclusion: Based on the results obtained, it can be said that the direct and indirect use of training cognitive - behavioral therapy can be used to increase the academic self-efficacy and reduce decisional procrastination help.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive-behavioral therapy
  • Decisional procrastination
  • Academic self-efficacy
اکبرزاده، افسانه. (1393). اندازه گیری و مقایسه تعلل‌ورزی های رفتاری، تصمیم‌گیری و دانشجویان. اولین کنفرانس بین المللی روان شناسی و علوم رفتاری. https://civilica.com/doc/385532/
بشرپور، سجاد و عینی، ساناز. (1400). نقش میانجی تاب‌آوری تحصیلی در رابطه بین خودکارآمدی تحصیلی با سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری. فصلنامه کودکان استثنایی، ۲۱ (۱) ،5۳-۶۴. http://joec.ir/article-۱-۱۳۵۴-fa.html
پدرام، محمد؛ محمدی، مسعود؛ نظیری، قاسم؛ آیین پرست، ندا.(1389). اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر درمان اختلال اضطراب، افسردگی و ایجاد امیدواری در زنان مبتلا به سرطان سینه. فصلنامه علمی-پژوهشی زن و جامعه، 1(4)، 61-75. http://jzvj.marvdasht.iau.ir/article_1217.html
جمالی، مکیه؛ نوروزی، آزیتا و طهماسبی، رحیم.(1392). عوامل مؤثر بر خودکارآمدی تحصیلی و ارتباط آن با موفقیت تحصیل در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر. مجله ایرانی آموزش در  علوم پزشکی،13(8)، 629- 641.http://ijme.mui.ac.ir/article-۱-۲۶۳۸-fa.html
جوکار، بهرام و دلاورپور، محمد آقا. (1386). رابطه تعلل‌ورزی آموزشی با اهداف پیشرفت. اندیشه های نوین تربیتی، 3(3)، 61-70. [Doi: 10.22051/jontoe.2007.312]
حسینی، فریده السادات و خیر، محمد. (1388). پیش بینی «تعلل‌ورزی رفتاری و تصمیم گیری» با توجه به باورهای فراشناختی در دانشجویان. مجله روانپزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)،  15(3)، 265- 273.
حصار، سید اسلام؛ نیکدل، فریبرز و خرامین، شیرعلی.(1393). اثربخشی آموزش تکنیک های شناختی  رفتاری بر استرس، اضطراب، افسردگی و تعلل دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه. ارمغان دانش، 19(12)، 1105- 1117.http://armaghanj.yums.ac.ir/article-۱-۹۲-fa.html
سماواتیان، محبوبه. (1392). اثربخشی آموزش برنامه هوش موفق بر امید و اشتیاق تحصیلی دانشجویان مشروطی دانشگاه صنعتی اصفهان(پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه آزاد اسلامی، علوم و تحقیقات واحد یزد.
سوری، مصطفی. (1393). اثربخشی مشاوره گروهی با رویکرد شناختی- رفتاری با تاب آوری و درگیری تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستان پایه دوم. پایان نامه کارشناسی ارشد، مشاوره مدرسه، دانشگاه تهران.
شکری، محمد. (1391). اثربخشی مداخله شناختی – رفتاری متنی بر تعلل بر بهبود عملکرد تحصیلی و حرمت خود دانشجویان. دو فصلنامه علمی پژوهشی شناخت اجتماعی، 1( 2)، 81-91.
شهنی ییلاق، منیجه؛ مهرابیزاده هنرمند، مهناز؛ حقیقی، جمال و سلامتی، سید عباس.(1385). بررسی شیوع تعلل و تأثیر روشهای درمان شناختی- رفتاری و مدیریت رفتار بر کاهش آن در دانش‌آموزان دبیرستانی شهرستان اهواز. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، 13(3)، 1- 30. [Doi: 10.22055/psy.2006.16744]
کمرزرین، حمید؛ زارع، حسین و بروکی میلان، حسن.(1391). اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر افزایش خودکارامدی و بهبود علایم اعتیاد در بیماران وابسته به مواد. مجله اعتیاد پژوهی،6(22)، 75-85. http://etiadpajohi.ir/article-۱-۳۲۶-fa.html
میرزایی، مصلح؛ غرایی، بنفشه و بیرشک، بهروز. (1392). نقش کمالگرایی مثبت و منفی، خودکارآمدی، نگرانی و مشکل در نظم بخشی هیجانی در پیش بینی اهمالکاری رفتاری و تصمیم گیری. مجله روانپزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 19(3)، 230-240. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-۱-۲۰۵۴-fa.html
میکائیلی، نیلوفر؛ افروز، غلامعلی و قلیزاده، لیلا. (1394). ارتباط خودپنداره و فرسودگی تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر.  مجله روان‌شناسی مدرسه، 1(4)، 90 – 103.    [d_1_4_91_12_1_6]
نریمانی، محمد و وحیدی، زهره. (1392). مقایسه ی نارسایی هیجانی، باورهای خودکارآمدی و عزت نفس در میان دانش آموزان با و بدون ناتوانی‌یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 3(2)، 91-78. [d_jld_3_2_92_12_25_5      
Artino, A.R., La Rochelle, J.S., & Durning, S.J. (2010). Second-year medical students’motivational beliefs, emotions, and achievement. Medical Education, 44(12), 1203–1212.  [Doi:10.1111/j.1365-2923.2010.03712.x]
Basharpoor, S., & Eyni, S. (2021). The mediating role of the academic resilience in relations between academic self-efficacy with academic adjustment of students with learning disabilities. JOEC, 21 (1), 64-53. URL: http://joec.ir/article-1-1354-fa.html
Chu, A. C., & Chol, J. N. (2005). Rethinking procrastination: Positive effects of procrastination behavior on attitudes and performance. Journal of Social Psychology,145, 245-264. [Doi: 10.3200/SOCP.145.3.245-264]
Essau, C.A., Edere,r E.M., Ocallaghan, J., & Aschemann, B.(2008). Doing it now or later? Correlates, predictors and prevention of academic, decisional and general procrastination among students in Austria. A poster Kingdom and Astralia: Arousal and Avoidance delays among adults. academic behavior.
Ferrari, J. R., Patel, T. (2004). Social comparisons by procrastinations: Rating peers with similar or dissimilar delay tendencies. Journal of Personality and Individual Differences, 37(14), 1493- 1501. [Doi: 10.1016/j.paid.2004.02.006]
Hazer, S., Nikdel, F., & kharamin, S. (2015). The effectiveness of cognitive- behavioral techniques training on procrastination, stress, anxiety and depression of high school female students.  Armaghan-e- Danesh, 19(12),1105-1117. (Persian)  http://armaghanj.yums.ac.ir/article-1-92-fa.html
Hocker, A., Engberding, M., Beissner, J., & Rist, F. (2008). Evaluation of cognitive- behavioral intervention for procrastination. Verhaltenstherapie, 18 (4), 223-229.
Howell, A.J., & Watson, D.C. (2007). Procrastination: Associations with achievement goal orientation and learning strategies. Personality and Individual Differences, 43, 167-178. [Doi:10.1016/j.paid.2006.11.017]
Hosseini, F. S., & Khair, M. (2009). Predicting "behavioral procrastination and decision making" according to metacognitive beliefs in students. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology (Thought and Behavior), 15 (3), 265-273. (Persian)
Hussain, I., & Sultan, S. (2014). Analysis of procrastination among university students. Procedia Social and Behavioral Sciences,5, 1897-1904. [Doi:10.1016/j.sbspro.2010.07.385]
Jamali, M., Noroozi, A., & Tahmasebi, R. (2013). Factors affecting academic self-efficacy and its association with academic achievment among students of Bushehr university medical sciences 2012-13. Iranian Journal of Medical Education, 13 (8), 629-641. (Persian) URL: http://ijme.mui.ac.ir/article-1-2638-fa.html
Jokar, B., & Delavarpour, M. A. (2007). The relationship between educational procrastination and achievement goals. Quarterly Journal of New Thoughts on Educations, 3(3), 61-70. (Persian) 10.22051/jontoe.2007.312]
Kamarzarin, H., Zaree, H., & Brouki, M. H. (2012). The effectiveness of cognitive behavioral therapy on increasing of self-Efficacy and improving of addiction symptoms among drug dependency patients. Etiadpajohi, 6 (22),75-85. (Persian) http://etiadpajohi.ir/article-1-326-fa.html
Klassen, R.M., Krawchuk, L.L., & Rajani, S. (2008). Academic procrastination of undergraduates: Low self-efficacy to self-regulate predicts higher levels of procrastination. Contemporary Educational Psychology. 33, 915-931. [Doi:10.1016/j.cedpsych.2007.07.001
Mikaeili, N., Afrooz, GH., & Gholiezadeh,, L. (2013). The relationship of self-concept and academic burnout with academic performance of girl students. Journal of School Psychology and Institutions, 1(4),90-103. (Persian) [Doi: d_1_4_91_12_1_6]
Mirzaei, M., Gharraee, B., Birashk, B. (2014).  The role of positive and negative perfectionism, self-efficacy, worry and emotion regulation in predicting behavioral and decisional procrastination. IJPCP, 19 (3), 230-240. (Persian)  http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-2054-fa.html
Moon, S. M., & Illingworth, A. J. (2005). Exploring the dynamic nature of procrastination: A latent growth curve analysis of academic procrastination. Personality and Individual Differences, 38, 297–309. [Doi:10.1016/j.paid.2004.04.009]
Narimani, M., & Vahidi, Z. (2014). A comparison of alexithymia, self-efficacy and self-esteem in students with and without learning disability. Journal of Learning Disabilities,  3(2),78-91. (Persian) [Doi: d_jld_3_2_92_12_25_5]
Pedram, M., Mohammadi, M., Naziri, GH., & Aeinparast, N. (2011). Effectiveness of cognitive-behavioral group therapy on the treatment of anxiety and depression disorders and on raising hope in women with breast cancer. Quarterly Journal of Woman & Society, 1(4), 34-61. (Persian) [Doi: 20.1001.1.20088566.1389.1.4.4.4]
Rothblum, E. D., Solomon, L. J., & Murakami, J. (1986). Affective, cognitive, and behavioral, differences, between high and  low procrastinators.  Journal of Counseling Psychology, 33,  4, 387–394. [Doi:10.1037/0022-0167.33.4.387]
Shehne Yailagh, M., Salamati, A., Mehrabizadeh Honarmand, M., & Haghighi, J. (2006). Prevalence of procrastination and the effect of cognitive-behavioral therapy and behavior management methods on its reduction in high school students in Ahvaz. Journal of Psychological Achievements, 13(1), 1-30. (Persian) [Doi: 10.22055/psy.2006.16744]
Shukri, M. (2012). The effectiveness of textual cognitive-behavioral intervention on procrastination on improving academic performance and self-esteem of students. Quarterly Journal of Social Cognition, 1 (2), 81-91. (Persian)
Torres, J.B., & Solberg, S. (2001). Role of self-efficacy, stress, social integration, and family support in latino college student persistence and health. Journal of Vocational Behavior, 59(1), 53-63. [Doi:10.1006/jvbe.2000.1785]
Wang, M., Willet, J. B., & Eccles, J. (2011).The assessment of school engagement: Examining dimensionality and measurement invariance by gender and race/ethnicity. Journal of School Psychology, 49, 465–480. [Doi:10.1016/j.jsp.2011.04.001]
Wäschle, K. (2014). Procrastination and self-efficacy: Tracing vicious and virtuous ircles in self-regulated learning. Learning and Instruction, 29, 103-114. [Doi:10.1016/j.learninstruc.2013.09.005]