مقایسه ی اثربخشی شیوه های ارائه و تهیه ی نقشه های مفهومی بر درک مطلب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی

2 استاد روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشیار روان شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی

4 دانشیار روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران

d-2-3-92-7-7

چکیده

در این پژوهش اثربخشی شیوه های ارائه و تهی ه ی نقشه های مفهومی (ارائه ی نقشه های مفهومی از قبل آماده، نقشه کشی
مفهومی مداد -کاغذی و نقشه کشی مفهومی رایانه ای) بر درک مطلب مورد مقایسه قرار گرفت . آزمودنیهای پژوهش عبارت
بود از 66 دانش آموز سال سوم متوسطه ( 33 دختر، 33 پسر) که از بین دانش آموزان سال سوم متوسطه شهرستان تربت حیدریه در
1390 به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند . این افراد در سه گروه آزمایشی و یک گروه کنترل - سال تحصیلی 91
بهصورت تصادفی گمارش شدند . ابزارهای مورد استفاده عبارت بودند از : 1) متون آزمایشی، 2) آزمون درک مطلب، 3) نرم
و 4) نقشههای مفهومی محقق ساخته. برای اجرای این پژوهش ابتدا از همه ی گروهها پیشآزمون درک ،Camp Tools افزار
مطلب از متون آزمایشی به عمل آمد . سپس یک گروه همراه با متون آزمایشی نقشه های مفهومی از قبل آماده را مطالعه کردند .
گروه دیگر نیز بعد از 4 جلسه آموزش نقشه کشی مفهومی به صورت مداد -کاغذی، از متون آزمایشی، نقش ه ی مفهومی تهیه
کردند. گروه آزمایشی سوم نیز بعد از 5 جلسه آموزش نقشه کشی مفهومی به کمک رایانه، به تهی ه ی نقشه مفهومی، از متون
آزمایشی اقدام نمودند . بعد از مطالعه یا تهیه نقشه مفهومی به دست گروه های مختلف، از آزمودنی ها خواسته شد تا به سؤالات
آزمون درک مطلب پاسخ دهند. گروه کنترل نیز متون آزمایشی را بدون تهیه یا ارائه نقشه ی مفهومی مطالعه کردند. یافتهها نشان
داد که ارائه ی نقشه های مفهومی از قبل آماده نسبت به مطالعه متن های بدون نقشه مفهومی، درک مطلب آزمو دنیها را به طور
معناداری افزایش می دهد. ولی، تهی ه ی نقشه مفهومی توسط آزمودنی ها به کمک رایانه یا به صورت مداد -کاغذی، نسبت به
مطالعه متون آزمایشی بدون نقشه مفهومی (گروه کنترل )، تفاوت معناداری نداشت . نتیج ه ی اصلی این که بهترین راه برای
افزایش درک مطلب، همراه نمودن نقشههای مفهومی از قبل آماده با متون مورد مطالعه دانش آموزان است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparing effectiveness of methods of presentation and providing concept maps on reading comprehension

نویسندگان [English]

  • A Saeedi 1
  • A.A Saif 2
  • H Asadzadeh 3
  • S Ebrahimi Qavam 4
1 Student of psychology (Ph. D), university of Alame Tabatabaie
2 Professor of psychology, university of Alame Tabatabaie
3 Associated professor of psychology, university of Alame Tabatabaie
4 Associated professor of psychology, university of Alame
چکیده [English]

The purpose of this study was to compare the effectiveness of methods of
presentation of concept maps and methods of concept mapping on reading
comprehension. The subjects consisted of 66 third-year high school students
(33 female, 33 male), who were selected randomly by multistage sampling
method. Participants were randomly assigned to three treatment groups and
one control group. The research instruments were: 1) experimental texts,
2) comprehension test, 3) Camp Tools software, and 4) teacher-generated
concept maps. The treatment groups included computer-based
concept mapping, paper-pencil concept mapping, and reading text with
prepared concept maps. The control group for the study did not
receive any concept map. The results of this study indicated that
presentation of per-prepared concept maps significantly improved
comprehension, compared to the map generation and control group. But the
difference between paper-pencil and computer-based concept mapping
compared to the control groups were not statistically significant. Based on
the research results, it is suggested that the best way to use concept maps is
teacher-generated concept maps with texts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • concept map
  • read comprehension
  • paper-pencil concept mapping
  • computer-based concept mapping
حاتمی، جواد؛ عبداله میرزایی، رسول و عباسی، جواد ( 1388 ). بهبود کیفیت آموزش مفاهیم درس شیمی
.56-71 ،(3) به کمک نقشه های مفهومی. نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، 3
رحمانی، آزاد ( 1384 ). تأثیرآموزش برمبنای نقشه مفهومی در یادگیری درس فرایندپرستاری دانشجویان
ترم دوم پرستار . ی پایان نامه ی کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم پزشکی تبریز.
بر سطوح « نقشه مفهومی » و « سخنرانی » سرهنگی و همکاران ( 1389 ). مقایسه ی تأثیرآموزش مبتنی بر
.3-5 ،(1) یادگیری شناختی. مجله پرستاری مراقبت ویژه، 3
سیف، علی اکبر ( 1387 ). روان شناسی پرورشی نوین: روان شناسی یادگیری و آموزش. ویرایش ششم.
تهران: نشر دوران.
مصرآبادی، جواد و استوار، نگار ( 1388 ). اثربخشی نقشه مفهومی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در
.93-114 ،(1) دروس زیست شناسی، روان شناسی و فیزیک. نشریه اندیش ههای نوین تربیتی، 5
مقایسه ی اثربخشی شیوه های ارائه و تهیه ی نقشه های مفهومی بر درک مطلب
142
مصرآبادی، جواد؛ حسینی نسب، داوود؛ فتحی آذر، اسکندر و مقدم، محمد ( 1388 ). تأثیر ساخت و ارائه
نقشه ی مفهومی و سبک یادگیری بر یادداری، درک و حل مسأله در زیست شناسی. نشریه مطالعات
.141-162 ،(10) تربیتی و روا نشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، 3
مصرآبادی، جواد؛ فتحی آذر، اسکندر و استوار، نگار ( 1384 ). اثربخشی ارائه، ساخت فردیو ساخت
-63 ،(2) گروهی نقشه مفهومی به عنوان یک راهبرد آموزشی. فص لنام هی نوآور یهای آموزشی، 13
.51
Beissner, K. L. (1992). Use of concept mapping to improve problem solving. Journal of
Physical Therapy Education, 6(1), 22-27.
Burke, D. M. (1998).The Relationship of Multiple Intelligences Profiles to Success i
Computer-based Concept Mapping. Unpublished dissertation, University of
Massachusetts Lowell, Lowell, MA.
Cañas, A. & J. Novak (2007)."Theoretical Origins of Concept Maps and How to Construct
and Use Them, Reflecting Education: Fascinating cultural artifacts: multimodal
(concept) mapping in teaching and learning: www.reflectingeducation.
net/index.php/reflecting 3(November): pp. 29-42.
Chang, K. E., Sung, Y.T. & Chen, I.D.(2002). The effect of concept mapping to enhance
text comprehension and summarization. The Journal of Experimental Education, 2002,
71(1), 5-23.
ChiouC. C. (2008). The effect of concept mapping on students’ learning achievements and
interests. Innovations in Education and Teaching International45(4), 375–387.
Erdogan, Y. (2009). Paper-based and computer-based concept mappings: The effects on
computer achievement, computer anxiety and computer attitude. British Journal of
Educational Technology, 40(5), 821–836.
Fisher, K. M., Faletti, J., Patterson, H., Thornton, R., Lipson, J., & Spring, C. (1990).
Computer-based concept mapping. Journal of College Science Teaching, 19(6), 347-
352.
Fraser, K. & Edwards, J. (1985). The effects of training in concept mapping on student
achievement in traditional classroom tests. Research in Science Education, 15,
158−165.
Gao, H., Shen, E., Losh, S. & Turner, J. (2007). A Review of Studies on Collaborative
Concept Mapping: What Have We Learned About the Technique and What Is Next?
Journal of Interactive Learning Research, 18(4), 479-492.
Hilbert, T. S. & Renkl, A. (2007). Concept mapping as a follow-up strategy to learning
from texts: what characterizes good and poor mappers? InstrSci, 36, 53–73.
Horton, P. B., McConny, A. A., Gallo, M., Woods, A. L., & Hamelin, D. (1993). An
investigation of the effectiveness of concept mapping as an instructional tool. Science
Education, 77 (1), 95-111.
Hu, D. (2006). The Effects of Scaffolding on the Performance of Students in Computerbased
Concept Linking and Retention of Comprehension. Unpublished Doctoral
Dissertation, Virginia Polytechnic Institute and State University.
Huber, F. E. (2001). Effects of Concept Mapping on Learning Anatomy and Transfer of
Anatomy Knowledge to Kinesiology in Health Sciences Students (Doctoral dissertation,
West Virginia University).
Jonassen, D. H. (1996). Computers in the classroom: Mind tools for critical thinking.
Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, Inc.
Markow, P. G., & Lonning, R. A. (1998). Usefulness of concept maps in college chemistry
laboratories: Students' perceptions and effects on achievement. Journal of Research in
Science Teaching, 35(9), 1015-1029.
McCagg, E. C. & Dansereau, D. F. (1991). A convergent paradigm for examining
Knowledge mapping as a learning strategy. Journal of Educational Research, 84(6),
317-324.
Novak, J. D., & Gowin, D. B. (1984). Learning how to learn. New York, NY: Cambridge
University Press.
Novak, J. D. (2002). Meaningful learning: The essential factor for conceptual change in
limited or appropriate propositional hierarchies (liphs) leading to empowerment of
learners. Science Education, 86(4), 548-571.
Novak, Joseph D., & Cañas, Alberto J. (2006). The theory underlying concept maps and
how to construct them (Technical report IHMC Cmap Tools 2006-01). Pensacola:
Florida Institute for Human and Machine Cognition (IHMC).
O’Donnell, A. M., Dansereau, D. F. & Hall, R. H. (2002). Knowledge maps as scaffolds for
cognitive processing. Educational Psychology Review, 14 (1), 71-86.