فراتحلیل عوامل و موانع مرتبط با افزایش خلاقیت دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

2 استاد ممتاز گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

10.22098/jsp.2019.844

چکیده

در این پژوهش عوامل و موانع مرتبط با افزایش خلاقیت دانش­آموزان، روی 59 طرح پژوهشی و پایان نامه در ارتباط با موضوع خلاقیت دانش­آموزان به روش فراتحلیلی و با استفاده از آزمون­های مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. یافته­ها نشان داده‌اند که از میان عوامل و موانع مورد بررسی، روش تدریس، راهبرد یادگیری، عامل تحصیل، عامل مدرسه، عامل معلم، عامل خانواده، مشارکت در فعالیت مدرسه، عزت نفس، انگیزش، زبان گویشی، باورهای معرفت شناختی، بازی، خودپنداره، منبع کنترل، خودکار­آمدی، جایگاه مهار و سبک تفکر، رابطه معنادار با خلاقیت دانش­آموزان داشتند و بنابراین تأثیر بالایی در افزایش خلاقیت داشتند و ویژگی­های شخصیتی دانش­آموزان، هوش، طبقه اجتماعی، یتیم بودن دانش­آموزان، اضطراب، عامل مدیریت مدرسه، منابع و تجهیزات و فعالیت­های هنری خلاقه رابطه معنادار با خلاقیت دانش آموزان نداشتند. بر این اساس تأثیر چندانی در افزایش خلاقیت دانش آموزان نداشتند. همچنین نتایج آزمون­های T استودنت و تحلیل واریانس نشان داد که اندازه اثر جنسیت دانش­آموزان و تحصیل در مقاطع مختلف تحصیلی، تأثیری در میزان خلاقیت دانش­آموزان ندارد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A meta-analysis of factors increasing and decreasing students' creativity

نویسندگان [English]

  • S Seif 1
  • M narimani 2
1 Ph.D. Student of Psychology, University of Mohaghegh Ardabili
2 Professor Psychology, University of Mohaghegh Ardabili
چکیده [English]

 
This study surveys factors related to increasing and decreasing creativity of students in 59 studies, dissertations and theses in relationship with students’ creativity analyzed through meta-analysis. The results of the study indicated that the surveyed factors related to creativity of students include teaching methods, learning strategy, learning factor, school factor, teacher factor, family factor, cooperation in school activity, self–esteem, motivation, language accent, cognition beliefs, playing, self-concept, control source, self–efficacy and thinking styles. Thus, that variables have positive effects on increasing creativity. Such variables include student’s personality, intelligence, social class, orphanage, anxiety, school administration, sources, equipment and creation of art activity haven't significant relationship with students' creativity. Furthermore, the results of t-test and ANOVA indicate that effect size of student’s gender and study stage of students do not affect student’s creativity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creativity
  • meta-analysis
  • effect size
احمدوند، عصمت (1380). مطالعه تحقیقات انجام شده در حوزه افت تحصیلی از سال 79-52 به شیوه فراتحلیل. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
استادی، علیرضا (1384) بررسی رابطه خلاقیت، انگلیزش تحصیلی و مهارت­های شناختی با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان پسر سال اول متوسطه شهرستان داراب. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.
اقلیدس، طاهره (1383) بررسی تأثیر آموزش درس (پرورش خلاقیت درکودکان) بر افزایش خلاقیت دانش آموزان دفتر سال سوم کودکیاری هنرستان های شیراز. طرح پژوهشی، شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان فارس.
آمابیل، ترزا (1995). شکوفایی خلاقیت کودکان (ترجمه حسن قاسم زاده و پروین عظیمی، 1377). تهران: نشر دنیای نو.
پیر خائفی، علیرضا (1373). بررسی رابطه هوش و خلاقیت در بین دانش آموزان پسر مقطع دوم نظری دبیرستان های شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
تورنس، ایی. پال (1986). استعدادها و مهارتهای خلاقیت و راه های آزمون و پرورش آنها. ترجمه حسن قاسم زاده (1375). تهران: نشر دنیای نو.
حسینی لر، فخرالسادات (1384). بررسی آموزش به کارگیری راهبردهای یادگیری بر خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال دوم دبیرستان. تهران: سازمان آموزش و پرورش شهر تهران.
حسینی، محمد علی (1380). خلاقیت و شیوه های پرورش آن. مجله استعدادهای درخشان، 9(2)، 24-33.
حقیقت، شهر بانو (1382). بررسی عوامل خانوادگی (نگرش ها و شیوه های فرزند پروری، ارزش‌های والدین، طبقه اجتماعی) و آموزشگاهی (جو سازمانی مدرسه) مؤثر در خلاقیت گروهی از دانش آموزان سال چهارم و پنجم ابتدایی در کانون پرورشی منطقه چهار کشور. استان های (اصفهان، بوشهر، چهار محال، فارس، کهکلیلویه و بویر احمر)، طرح پژوهشی، شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان.
دارستانی فراهانی، محمدرضا (1376). بررسی تأثیر روشهای تدریس خلاق بر رشد خلاقیت دانش آموزان ابتدایی استان مرکزی. اراک: سازمان آموزش و پرورش استان مرکزی.
دلاور، علی (1380). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد.
رشیدی، اسماعیل (1385). رابطه خلاقیت و نگرش به خلاقیت خود با منبع کنترل در دانش آموزان سال اول دبیرستان های شهر اراک. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
سعیدی، علی (1381). بررسی رابطه خلاقیت معلم با خلاقیت دانش آموزان پایه چهارم و پنجم دبستان منطقه 11 تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
سیف، حسین (1374). بررسی تأثیر آموزش نقاشی به روش باز در پرورش خلاقیت کودکان 10 ساله پسر در مناطق 8 و 15 شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه تربیت مدرس.
شاهی، ناصر (1379). بررسی عوامل مؤثر در شکوفایی خلاقیت دانش آموزان بر دوره متوسطه استان اردبیل. طرح پژوهشی. شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان اردبیل.
شل کراس، دی. جی (1976). آموزش رفتار خلاق و استعدادهای درخشان در دانش آموزان. ترجمه مجتبی جوادیان (1372). مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
صالح، علیرضا (1385). رابطه بین خودکارآمدی و خلاقیت در دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
عظیمی، مریم (1382). بررسی تأثیر سبک رهبری بر خلاقیت دبیران و دانش آموزان، طرح پژوهشی، شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان تهران.
گلی دیزج، اسفندیار (1384). بررسی رابطه بین راهبردهای یادگیری و خلاقیت در بین دانش آموزان دوم متوسطه شهرستان مینودشت. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
گوهری، مسلم (1376). بررسی رابطه خودپنداره و منبع کنترل با خلاقیت دانش آموزان پسر دوره تحصیلی راهنمایی مدارس دولتی شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم.
مصطفی­سرباز، زهرا؛ ابوالقاسمی، عباس و رستم­اوغلی، سهیلا. (1393). مقایسه­ی راهبردهای خودتنظیمی، خلاقیت و جهت گیری هدف در دانش آموزان با و بدون اختلال ریاضی. مجله ناتوانی­های یادگیری، 3(3)، 68-78.
ملاقاسمی، مهدی (1381). بررسی رابطه راهبردهای یادگیری با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی. طرح پژوهشی، شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان تهران.
منصور، محمود (1372). گستره کنونی خلاقیت. مجله استعدادهای درخشان، 2(2)، 117-126.
نورعلی، همت (1385). ارتباط بین خلاقیت و راهبردهای یادگیری خود نظم بخشی در دانش آموزان دوره متوسطه استان لرستان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
یزدچی، صفورا (1379). بررسی و تبیین سهم عوامل مؤثر در پرورش خلاقیت دانش آموزان دوره متوسطه نظری شهر اصفهان. اصفهان: سازمان اموزش و پرورش استان اصفهان.
Ahmadvand, E. (2001). A study of meta-analysis studies of academic dropout from 1976-2001. Master thesis. Tehran: Allameh tabatabai university. (Persian)
Amabile, T. (1995).  ‎Growing up creative: nurturing a lifetime of creativity. Translated by Ghasemzadeh, H; azimi, P. (1998). Donyayeh no pub. Tehran. (Persian)
Azimi, M. (2003). Investigating the effect of leadership style on the creativity of teachers and students. Research project. Research council of tehran province education organization. (Persian)
Daniel, F.J (2001). Education and creativity. Creativity Research Journal. 13(3&4):317-327.
Delavar, A. (2001). Theoretical and practical principles of research in the humanities and social sciences. Tehran:Roshd pub.  (Persian)
Dollinger, S.J., Urban, K.K., & James, T.A. (2004). Creativity and openness: Further validation of two creative product measures. Creativity Research Journal. 16(1): 35-47.
Doris, J. Sh. (1985). Teaching creative behavior: how to teach creativity to children of all ages. Translated by Javadian,M. (1993). Mashhadl:Astane ghods pub. (Persian)
Egger, M., & Smith, D.G. (1997). Meta- analysis: Potential and promise. BMJ, 315: 28-45.
Farahani, (1997). The effect of creative teaching methods on creativity development of elementary students in central province. Arak: Central provincial education organization. (Persian)
Gohari, M. (1997). Investigating the relationship between self-concept and source of control with the creativity of male students of Tehran public middle school. Master thesis. Teacher training university. (Persian)
Goli Dizaj, E. (2005). Investigating the relationship between learning strategies and creativity among secondary high school students in Minoodasht county. Master thesis. Allameh tabatabai university. (Persian)
Haghighat, S. (2003). Investigating family (Parenting attitudes and practices, parental values, social class) and school (school organizational atmosphere) factors affecting creativity of a group of fourth and fifth elementary students in the four-country region . Provinces (Isfahan, Bushehr, Chaharmahal, Fars, Kohkilouyeh and Boyer ahmad). Research project, research council of Isfahan province education organization. (Persian)
Hosseini Lor, F. (2005). Evaluation of education using learning strategies on creativity and academic achievement of second year high school students.Tehran education organization. (Persian)
Hosseini, M. A. (2001). Creativity and its cultivation methods. Talent magazine, 9(2): 24-33. (Persian)
Malvinder, H., Beyers, S., Beauvaise, E. (1997). Obstacles of creative thinking in school. Learning and Instruction. 14: 359-374.
Mansour, M. (1993). Current range of creativity. Talent magazine, 2(2): 117-126. (Persian)
Mollaghassemi, M. (2002). Investigating the relationship between Learning strategies with creativity and academic achievement. Research project. Research council of Tehran province education organization. (Persian)
Mostafa Sarbaz, Z., Abolghasemi, A., & Rostamoghli, S. (2014). A comparison of self-regulatory strategies, creative thinking and goal orientation in children with and without mathematical disorder. Journal of Learning Disabilities, 3(3):68-78. (Persian)
Nilsen, G., Frejheiti, S., Overhelser, J., & Difilippo, J.M (1998). Affection of class atmosphere in creativity of students. Eric Document Reproduction Service, No: 389702.
Nourali, H. (2006). The relationship between creativity and self-regulated learning strategies in high school students in Lorestan province. Master thesis. Allameh tabatabai university. (Persian)
Oqlidos, T. (2004). Investigating the effect of lesson education (creativity in children) on increasing the creativity of students in the third year office of Shiraz high schools. Research project. Research council of Fars province education organization. (Persian)
Ostadi, A. (2005).Investigating the relationship between creativity, academic motivation, and cognitive skills with academic level in high school male students in Darab. Master thesis. Shahid chamran university of Ahvaz. (Persian)
Pir Khaefi, A. (1995). Investigating the relationship between intelligence and creativity among male students of theoretical secondary school in Tehran. Master thesis. Allameh tabatabai university. (Persian)
Rashidi, I. (2006) The relationship between creativity and attitude to self-creativity with source of control in Arak high and elementary School students. Master thesis. Shahid beheshti university. (Persian)
Saeedi, A. (2002). Investigating the relationship between teacher creativity and creativity in fourth and fifth grade elementary school students in district 11 of Tehran. Master thesis. Tehran: Allameh tabataba'i university. (Persian)
Saleh, A. (2006) The relationship between self-efficacy and creativity in high school students in Tehran. Master thesis. (Persian)
Seif, H. (1995). The effect of open painting training on creativity of 10 year old male children in districts 8 and 15 of Tehran. Master thesis. Tehran: Tarbiat modarres university. (Persian)
Shahi, N. (2000). Investigating the factors influencing students' creativity on the secondary School of ardabil province. Research design. Research council of Ardabil education organization. (Persian)
Torrance, E. P. (1979). The search for satori & creativity. Translated by Ghasemzadeh, H(1996). Tehran: Donyayeh no Pub. (Persian)
Torrance, E. P. (1984). The critical of success used in 242 recent experimental studies of creativity. The Psychological Assessment of Preschool Children, 509-551.
Yazdchi, S. (2000). Investigating and explaining the contribution of factors affecting the creativity development of theoretical high school students in Isfahan. Isfahan province education organization. (Persian)